Điện ảnh kết nối bản sắc dân tộc

Thức dậy lòng tự hào

Chuyện của Pao là bộ phim tâm lý kể về người Mông ở vùng núi phía bắc Việt Nam, được chuyển thể từ truyện ngắn Tiếng đàn môi sau bờ rào đá của nhà văn, đồng thời là biên kịch phim Đỗ Bích Thúy. Phim đọng lại dư âm trong lòng khán giả nhờ diễn tả khá chân thực cuộc sống với niềm vui, nỗi bất hạnh và khát khao hạnh phúc, tình yêu đôi khi được giấu kín trong lòng nhưng vẫn âm ỉ cháy của người đàn bà vùng cao.

Cũng từ đó, đồng bào dân tộc nơi đây nhận thức một cách sâu sắc rằng, thời trang của dân tộc mình, nhà của mình… được người dân tộc khác yêu mến như thế nào. Họ thức dậy lòng tự hào và từ đó khôi phục những điều đã mất, gìn giữ những điều đang có.

Nhà văn, nhà biên kịch Đỗ Bích Thúy nhận định, phim điện ảnh rõ ràng đã tác động ngược lại với bà con dân tộc tại địa phương, giúp họ nhận ra giá trị văn hóa vật chất và tinh thần mà họ nắm giữ và từ đó càng thêm tự hào, nâng cao ý thức gìn giữ, bảo tồn văn hóa hơn. 

"Nếu chúng ta làm những bộ phim đặc sắc, tôn vinh những vẻ đẹp nhất của dân tộc thì chúng ta không chỉ quảng bá văn hóa, mà những bộ phim đó còn tác động đến nhận thức của đồng bào. Họ trỗi dậy tự hào về dân tộc mình, không còn mặc cảm nữa. Tuy nhiên, để làm được những bộ phim như thế ở các vùng dân tộc thiểu số thì nhà làm phim phải thật sự dũng cảm và có tình yêu lớn với văn hóa, con người dân tộc thiểu số, miền núi, vì chi phí và khó khăn quá lớn", nhà văn Đỗ Bích Thúy nói.

Tạo cú hích cho nhà làm phim về đề tài dân tộc, miền núi

Tại Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội lần thứ 6 (8 - 12.11.2022), một dấu ấn điện ảnh Việt mang tới là những câu chuyện về bản sắc văn hóa dân tộc dưới góc nhìn của các nhà làm phim trẻ. Đó là Chúa đất - dự án phim của đạo diễn Đỗ Thanh Sơn được chấm giải nhất hoạt động Chợ Dự án phim. Phim nhằm tái hiện không gian văn hóa miền núi phía Bắc, khắc họa tình yêu tự do và tinh thần không chịu khuất phục. Đó là phim Khu rừng của Páo của đạo diễn Nguyễn Phạm Thành Đạt, đã vượt qua 19 phim từ các nước tham dự để thắng giải Phim ngắn xuất sắc nhất. 

Thành công được đánh giá nhờ vào việc các nhà làm phim Việt Nam đã biết tận dụng lợi thế từ bản sắc văn hóa dân tộc, và hướng tới mẫu số chung của nhân loại là thân phận và tình yêu con người. Tuy nhiên, để tạo ra bộ phim thực tế không hề đơn giản. Đạo diễn Nguyễn Phạm Thành Đạt chia sẻ, một trong những khó khăn nhất chính là việc lựa chọn bối cảnh. Bộ phim được quay trong một ngôi làng của người Mông và đoàn làm phim phải chấp nhận những cản trở là sẽ không có điện và không có sóng điện thoại.

"Đây giống như là làm phim mà bị cô lập với thế giới bên ngoài. Mặc dù chúng tôi có dùng máy nổ phát điện, nhưng mọi thứ vẫn thật sự khó khăn, nhất là khi chúng tôi không thể liên lạc về nhà. Về kinh phí, phim của tôi may mắn được hỗ trợ từ Quỹ "Vẻ đẹp điện ảnh - Kinh tế sáng tạo Việt Nam" của Netflix, khi họ sẵn sàng hỗ trợ cho mỗi dự án khoảng 200 triệu đồng. Đó thực sự là khoản kinh phí không nhỏ để góp phần tạo nên bộ phim này", Nguyễn Phạm Thành Đạt chia sẻ. 

Thực tế, nếu không có lòng dũng cảm, quyết tâm cao và sự hỗ trợ nhất là về kinh phí, sẽ rất khó để các nhà làm phim thực hiện được tác phẩm. Những năm gần đây, mảng phim về đề tài dân tộc thiểu số và miền núi ngày càng thưa vắng. Nhiều ý kiến cho rằng, để từng bước lấp đầy những thiếu hụt về mảng phim này, cần có chính sách phát triển điện ảnh và công nghiệp điện ảnh phục vụ đồng bào miền núi. Trong đó, cần có những hỗ trợ cụ thể về kinh phí làm phim.

"Xung quanh tôi đều là những bạn làm phim trẻ, nhiều người nhiệt huyết với đề tài dân tộc thiểu số, miền núi, nhưng đôi khi có những bạn rất rụt rè khi tiếp xúc với những quỹ điện ảnh lớn hay sự kiện điện ảnh tầm cỡ quốc gia để có thể làm phim. Làm phim luôn khó và rất tốn kém, nhưng dù sao đi nữa tôi tin rằng nếu đủ quyết tâm và đam mê thì chắc chắn sẽ làm được", đạo diễn Nguyễn Phạm Thành Đạt nói.