Đẹp thôi, chưa đủ!

Người của công chúng

Nhìn lại mấy chục năm qua, một số hoa hậu tạo dựng được hình ảnh đẹp trong lòng công chúng như Bùi Bích Phương, Nguyễn Diệu Hoa… sau này đều đạt trình độ tiến sĩ, thạc sĩ, thành công trong sự nghiệp, có hiểu biết trên nhiều lĩnh vực, thông thạo nhiều ngoại ngữ... “Họ khẳng định được tên tuổi của mình qua năm tháng, bằng chính nội lực của mình. Họ đi lên bằng sự phấn đấu không mệt mỏi chứ không phải bằng cái danh hoa hậu” - Trưởng BTC Cuộc thi Hoa hậu Việt Nam từ năm 1988 - 2012 Dương Xuân Nam nhận định.

Có thể nói, ngoại hình đẹp là căn cứ trước tiên để đánh giá, lựa chọn hoa hậu nhưng trí tuệ và cách cư xử mới là điều quyết định xem người đẹp đó có xứng đáng với danh hiệu hay không. Như NSND Trà Giang, người 7 lần làm giám khảo cuộc thi Hoa hậu Việt Nam từng nói: Vẻ đẹp của hoa hậu phải toát ra được tâm hồn, trí tuệ, qua giao tiếp, ứng xử, chứ đẹp ở hình thể thôi thì chưa đủ.

So với trước đây, tiêu chí lựa chọn hoa hậu có nhiều thay đổi. Vẻ đẹp hình thể ngày càng hướng đến chuẩn quốc tế với các số đo nhân trắc học. Vẻ đẹp nhân cách thể hiện một cách tương đối qua ứng xử, cách đi đứng, ăn uống, nói năng… gắn với tri thức, văn hóa thời kỳ hội nhập. Ông Dương Xuân Nam cho rằng, tuy các chuẩn mực về sắc đẹp có thể thay đổi tùy thuộc bối cảnh văn hóa, xã hội, nhưng vẫn có những giá trị tối thiểu mà hoa hậu phải có. “Đã đội vương miện thì là người của công chúng rồi, vinh dự lớn mà trách nhiệm cũng nặng nề, phải biết giữ gìn từng li, từng tí. Trong mọi ứng xử phải là người đại diện cho vẻ đẹp của phụ nữ Việt Nam; luôn có ý thức không làm những việc có thể làm tổn hại đến hình ảnh phụ nữ Việt Nam với những nét đẹp truyền thống xưa nay chúng ta trân trọng”.

Nhìn lại cuộc thi Hoa hậu Việt Nam gần đây, có thể thấy không ít hoa hậu vướng phải scandal ngay sau khi đăng quang. Người vừa đội vương miện đã bị tố chưa tốt nghiệp THPT, khai báo không trung thực về trình độ học vấn, rồi liên tiếp có hành vi ứng xử bị dư luận phản ứng... Điều đó khiến nhiều người băn khoăn: Làm thế nào chọn được người thực sự xứng đáng với danh hiệu này?

Hoa hậu 2010 Đặng Thị Ngọc Hân trong chương trình từ thiện tặng quà cho ngư dân Lý Sơn

Ý thức trọng trách và tự trau dồi

Kinh nghiệm hơn 20 năm tổ chức và làm giám khảo các cuộc thi Hoa hậu Việt Nam, ông Dương Xuân Nam cho rằng, ngoài mặt hình thể, chuẩn mực về sự hiểu biết và nhân cách chỉ có thể đánh giá được một cách tương đối. “Quá trình tuyển chọn chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn, còn qua lời ăn, tiếng nói, ứng xử cũng chỉ có thể hiểu được một phần, trong khi sự hiểu biết và nhân cách cần phải suy xét cả quá trình. Nhiều khi cách đi trên sân khấu rất đẹp nhưng đi đứng bình thường lại gây phản cảm. Cho nên, giám khảo cuộc thi hoa hậu, nói như Nguyễn Du, phải có… con mắt tinh đời/ Anh hùng đoán giữa trần ai mới già… Nói chung để đánh giá hết được về trí tuệ, nhân cách là rất khó”.

Nhưng chính vì khó đánh giá trí tuệ, nhân cách chỉ trong một cuộc thi nên càng cần thiết đặt ra một chuẩn mực ứng xử cho hoa hậu sau khi đăng quang. Những sự việc lùm xùm thời gian qua cùng cách xử lý của BTC, phần nhiều đến từ việc không có những quy định rõ ràng. Có những sự việc cần phải xử lý một cách mạnh mẽ, dựa trên quy định chứ không thể theo kiểu vừa đấm vừa xoa, làm dịu dư luận rồi cuối cùng lại cho qua.

Từ góc độ người trong cuộc, theo hoa hậu Đặng Thị Ngọc Hân (đăng quang 2010), bất kể có quy định chuẩn mực gì thì quan trọng nhất vẫn là ý thức của mỗi người đẹp về trọng trách của mình sau khi đăng quang. Những tiêu chuẩn về trí tuệ, nhân cách chỉ là một phạm trù tương đối để người đẹp tự cân nhắc và trau dồi bản thân. “Nắm giữ ngôi vị hoa hậu, bản thân tôi càng cẩn trọng, ý thức hơn nữa trong lời ăn tiếng nói, vì tôi hiểu rằng khi ở cương vị này, bất kỳ hành động hay lời nói nào cũng có thể nhận được sự để ý, soi xét của mọi người. Một khi ý thức được điều đó, bạn sẽ biết cách để ngày càng hoàn thiện bản thân”.