Đề xuất hình thành 3.321 đơn vị hành chính cấp xã mới

Sẽ kết thúc hoạt động của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã

Tờ trình tóm tắt về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025 do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình bày nêu rõ, trên cơ sở đề nghị của UBND 63 tỉnh, thành phố và của Bộ Nội vụ, Chính phủ đã có 34 Tờ trình (kèm theo hồ sơ Đề án) trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã năm 2025 của 34 tỉnh, thành phố mới dự kiến hình thành sau khi sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh.

Theo Tờ trình, các tỉnh, thành phố đã xây dựng 3.193 phương án sắp xếp 9.907 ĐVHC cấp xã để hình thành 3.193 ĐVHC cấp xã mới (2.498 xã, 682 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 đơn vị (Chi tiết tại phụ lục kèm theo).

Sau khi thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp xã năm 2025, cả nước còn tổng số 3.321 ĐVHC cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 ĐVHC cấp xã (đạt tỷ lệ giảm 66,91%).

“Việc sắp xếp, kiện toàn các cơ quan, tổ chức, đơn vị sau khi sắp xếp ĐVHC cấp xã bảo đảm nguyên tắc thống nhất và gắn với việc sắp xếp tổ chức Đảng, Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp theo hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh.

Theo Tờ trình, sau sắp xếp ĐVHC cấp xã sẽ chuyển cơ bản biên chế cấp huyện hiện nay để sắp xếp, bố trí biên chế cho ĐVHC cấp xã mới sau sắp xếp; đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp huyện hiện nay nghiên cứu để cơ bản bố trí làm nòng cốt tại các ĐVHC cấp xã mới; đồng thời tăng cường một số cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh về cấp xã.

Trước mắt, số lượng cán bộ, công chức, viên chức của ĐVHC cấp xã sau sắp xếp không vượt quá tổng số cán bộ, công chức có mặt tại các ĐVHC cấp xã trước sắp xếp (không tính số lượng cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh, cấp huyện được bố trí làm việc tại ĐVHC cấp xã). Sau khi sắp xếp, thực hiện rà soát tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, bảo đảm trong thời hạn 5 năm cơ bản theo đúng quy định.

Kết thúc hoạt động của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và thực hiện giải quyết chế độ, chính sách theo quy định của Chính phủ.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, tỉnh Lạng Sơn đã tổ chức lấy ý kiến cử tri và thông qua HĐND các cấp với tỷ lệ đồng thuận cao (98,02% cử tri đại diện hộ gia đình tán thành phương án điều chỉnh tên gọi phường Hoàng Văn Thụ thành phường Kỳ Lừa và 92,97% cử tri đại diện hộ gia đình tán thành phương án điều chỉnh tên xã Tân Thanh thành xã Hoàng Văn Thụ; 100% HĐND cấp huyện, cấp xã liên quan và HĐND tỉnh Lạng Sơn đã biểu quyết tán thành). Do vậy, Chính phủ thống nhất với đề xuất của tỉnh Lạng Sơn về điều chỉnh tên gọi của hai ĐVHC cấp xã dự kiến thành sau sắp xếp.

Xác định chính xác số liệu liên quan của các ĐVHC hình thành sau sắp xếp

Báo cáo thẩm tra tóm tắt các Tờ trình và Đề án của Chính phủ do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thành Tùng trình bày nêu rõ, trong đợt sắp xếp này, có 10/34 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã thực hiện sắp xếp đối với toàn bộ ĐVHC cấp xã trực thuộc.

Nhiều tỉnh, thành phố cũng chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong việc xây dựng các phương án sắp xếp ĐVHC cấp xã. Cùng với việc sắp xếp để giảm số lượng, tăng quy mô của ĐVHC, nhiều ĐVHC được cơ cấu lại về phạm vi, tính chất để phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế và mở rộng không gian phát triển, xử lý các bất hợp lý về địa lý, thực tiễn quản lý mà không bó hẹp trong ranh giới hành chính cấp huyện, cấp xã hiện nay.

Trong số 3.193 ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp, có 3.036 đơn vị (chiếm 95,08%) đã bảo đảm định hướng tiêu chuẩn theo quy định, trong đó phần lớn là các đơn vị được hình thành trên cơ sở nhập từ 3 ĐVHC cấp xã trở lên (chiếm 65,44% tổng số phương án) nên không phải xem xét định hướng về tiêu chuẩn. Tuy nhiên, có những phương án mặc dù đã sắp xếp 3 ĐVHC trở lên nhưng vẫn hình thành ĐVHC chưa đáp ứng 100% định hướng tiêu chuẩn cả về diện tích tự nhiên và quy mô dân số.

Đối với 157 đơn vị hình thành sau sắp xếp chưa bảo đảm định hướng tiêu chuẩn theo quy định, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành với nội dung giải trình của Chính phủ; cho rằng, đủ cơ sở trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định theo quy định tại khoản 3 Điều 5 của Nghị quyết số 76.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, phần lớn các ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp được giữ tên gọi của một trong các ĐVHC trước khi thực hiện sắp xếp hoặc sử dụng tên gọi của ĐVHC cấp huyện, có ĐVHC được sử dụng tên gọi mới gắn với yếu tố lịch sử, văn hóa tại địa phương, một số đơn vị sử dụng tên gọi theo hướng lấy tên gọi của ĐVHC trước đây gắn với số thứ tự như hướng dẫn của Chính phủ.

Bên cạnh đó, cũng có trường hợp ghép tên xã kèm tên huyện hiện nay khiến tên gọi của ĐVHC bị kéo dài (ví dụ như phường Xuân Hương - Đà Lạt, phường Cam Ly - Đà Lạt...) hoặc đặt tên kèm số thứ tự nhưng cách thể hiện lại thiếu thống nhất ngay trong một tỉnh (ví dụ như đặt tên phường 1 Bảo Lộc, phường 2 Bảo Lộc trong khi xã Bảo Lâm 1, Bảo Lâm 2 ngay cùng trong tỉnh Lâm Đồng); cá biệt, có trường hợp thay đổi tên gọi ĐVHCnhưng không gắn với sắp xếp, điều chỉnh địa giới ĐVHC (như xã Bà Gia thuộc tỉnh Lâm Đồng) có thể làm phát sinh nhiều thủ tục hành chính không cần thiết.

Về cách thể hiện các dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp ĐVHC cấp xã của 34 tỉnh, thành phố trong năm 2025, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp kiến nghị chỉnh lý các dự thảo Nghị quyết theo hướng không mô tả cụ thể số liệu về diện tích tự nhiên, quy mô dân số của các ĐVHC thực hiện sắp xếp, của ĐVHC hình thành sau sắp xếp và vị trí tiếp giáp mà chỉ nêu phương án sắp xếp.

Cùng với đó, đề nghị bổ sung quy định giao trách nhiệm cho Chính phủ căn cứ vào Nghị quyết của UBTVQH và Đề án của Chính phủ, tổ chức việc xác định chính xác diện tích tự nhiên của các ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp và công bố công khai thông tin này trước ngày 30/9/2025, đồng thời, triển khai công tác xác định phạm vi ranh giới của các ĐVHC trên bản đồ hành chính, trên thực địa của các ĐVHC.

“Do đợt sắp xếp ĐVHC này có sự điều chỉnh, biến động rất lớn so với hiện trạng các ĐVHC hiện có, đề nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương có liên quan khẩn trương tổ chức rà soát, kiểm tra để xác định chính xác số liệu liên quan đến dân số, diện tích tự nhiên, ranh giới hành chính của các ĐVHC hình thành sau sắp xếp làm cơ sở cho công tác quản lý nhà nước”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhấn mạnh.