Đề xuất bỏ hình phạt tử hình tại 8/18 tội danh có khung hình phạt này

Nâng mức hình phạt tù, phạt tiền với một số tội danh

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết, dự thảo Luật gồm 4 điều, gồm: Điều 1 - sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (sửa đổi, bổ sung 52 điều, trong đó, 18 điều luật liên quan đến việc thu hẹp hình phạt tử hình; 4 điều luật sửa đổi về nội dung; 2 điều luật sửa đổi để phù hợp với cơ cấu, tổ chức bộ máy mới sau khi không tổ chức Công an cấp huyện và tên gọi của các bộ sau khi thực hiện phương án sáp nhập. Các điều luật khác sửa đổi, điều chỉnh mức hình phạt tiền lên gấp đôi để phù hợp với tình hình kinh tế, xã hội), một số tội danh về môi trường, an toàn thực phẩm, ma túy nâng mức hình phạt tù để bảo đảm tính răn đe; Điều 2 - sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật có liên quan; Điều 3 - hiệu lực thi hành; và Điều 4 - điều khoản chuyển tiếp.

Về nội dung sửa đổi liên quan đến hình phạt tử hình, Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết, dự thảo Luật dự kiến bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án (vẫn bảo đảm cách ly người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội) tại 8/18 tội danh (44,44%) có khung hình phạt tử hình ở Bộ luật Hình sự hiện hành.

Đồng thời, bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS, đang có nhiễm trùng cơ hội.

Nâng mức hình phạt tù, hình phạt tiền với một số tội danh để bảo đảm tính răn đe, nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, kịp thời bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, công dân, phù hợp với các quy định pháp luật quốc tế, như tội phạm về môi trường, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, ma túy.

Cân nhắc thận trọng việc bỏ hình phạt tử hình với các tội tham ô, nhận hối lộ, vận chuyển trái phép chất ma túy

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự hiện hành với những lý do nêu tại Tờ trình của Chính phủ.

Ủy ban đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo đã tích cực, nỗ lực nghiên cứu, xây dựng hồ sơ dự án Luật báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội bảo đảm nội dung, tiến độ theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, nhất là các nội dung liên quan đến thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt tử hình. Hồ sơ dự án Luật bảo đảm đầy đủ các tài liệu theo quy định, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, quyết định theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát các nghị quyết của Đảng ban hành trong thời gian gần đây, như Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW… để thể chế hóa ngay trong sửa đổi Bộ luật Hình sự lần này. Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát kỹ các quy định của dự thảo Luật với các luật có liên quan đang trong quá trình sửa đổi, bổ sung, trình Quốc hội xem xét, dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ Chín này nhằm tránh chồng chéo, mâu thuẫn trong xử lý hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Về dự kiến bỏ hình phạt tử hình tại một số tội danh, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp có 2 loại ý kiến.

Loại ý kiến thứ nhất tán thành việc bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8 tội danh có khung hình phạt tử hình như đề xuất của Chính phủ.

Loại ý kiến thứ hai tán thành chủ trương tiếp tục xem xét bỏ hình phạt tử hình ở các tội danh còn hình phạt này trong Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, việc xem xét bỏ hình phạt này ở tội danh nào trong lần sửa đổi, bổ sung này cần cân nhắc kỹ, tránh tác động tới hiệu quả răn đe, phòng ngừa và xử lý tội phạm.

Theo đó, các ý kiến này đề nghị cân nhắc thận trọng việc bỏ hình phạt tử hình đối với Tội tham ô, Tội nhận hối lộ, Tội vận chuyển trái phép chất ma túy.

Đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với loại ý kiến thứ hai.

Về việc bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp có hai loại ý kiến.

Loại ý kiến thứ nhất tán thành việc bổ sung tội danh này vì hiện nay, tình trạng người sử dụng trái phép chất ma túy có xu hướng tăng cao. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật, trong đó có những vụ án đặc biệt nghiêm trọng.

Loại ý kiến thứ hai đề nghị không bổ sung tội danh này vì đã từng được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 1999 và được bãi bỏ từ năm 2010 do người sử dụng chất ma túy được pháp luật coi là người bệnh. Việc xử lý người sử dụng ma túy ở Việt Nam chủ yếu bằng biện pháp xử phạt hành chính, kết hợp hỗ trợ điều trị cai nghiện.

Đồng thời, việc không xử lý hình sự người sử dụng trái phép chất ma túy là phù hợp với chính sách nhân đạo của Đảng, Nhà nước, không mâu thuẫn với các công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Đa số ý kiến Ủy ban tán thành với loại ý kiến thứ hai.