Để trẻ em mạnh dạn lên tiếng khi bị quấy rối

Nhận thức chưa đầy đủ về quấy rối tình dục trẻ em

Trong những năm gần đây, nhờ sự nỗ lực của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và cộng đồng, vấn nạn quấy rối tình dục trẻ em – đặc biệt là trẻ em gái và phụ nữ đã có những chuyển biến tích cực, tuy nhiên đây vẫn còn là vấn đề phổ biến, chưa được chấm dứt triệt để. Đặc biệt, một bộ phận không nhỏ giới trẻ vẫn còn nhận thức chưa đầy đủ về quấy rối tình dục, vẫn thờ ơ và coi những hành vi quấy rối tình dục là bình thường bởi quan niệm “làm hoa cho người ta hái, làm gái cho người ta trêu”.

Về vấn đề này, bà Vân Anh, Giám đốc Chương trình MSD khẳng định: nhiều người vẫn nghĩ quấy rối, xâm hại em gái và phụ nữ là việc đụng chạm cơ thể khi chưa có được sự cho phép. Điều này đúng nhưng chưa đủ. Thực tế lời nói mang tính tình dục hay những hành động, cử chỉ phi lời nói như: nhìn chằm chằm vào bộ phận sinh dục hay bộ phận riêng tư của người đối diện, hay không gian kĩ thuật số như gửi, chia sẻ, phát tán những hình ảnh nhạy cảm, bình luận trêu ghẹo... mà khiến phụ nữ cảm thấy không thoải mái, khó chịu hay buồn cũng đều là các hành vi quấy rối.

Tuy vậy, trên thực tế, việc phân định ranh giới giữa trêu đùa và quấy rối đôi khi khá mong manh và khó phân biệt với phần đông mọi người trong cộng đồng.

Dưới góc nhìn của chuyên gia về giới, ông Lê Xuân Đồng - Tổ chức Hagar quốc tế tại Việt Nam cho rằng, nguyên nhân sâu xa, yếu tố làm gia tăng tình trạng quấy rối tình dục và sự lầm tưởng giữa quấy rối và trêu đùa chủ yếu đến từ quan niệm, lối sống và cả văn hoá của chúng ta.

“Khi chúng ta coi việc hành động trêu ghẹo của nam giới là bình thường và có xu hướng đổ lỗi cho nữ giới, những hành vi quấy rối vẫn sẽ không ngừng tiếp diễn. Điều này ảnh hưởng tới tâm lý của nạn nhân, khiến nạn nhân không dám lên tiếng, vì lo sợ lên tiếng thì chưa chắc có ai nghe và nói ra người ta cười chê thêm”, ông Đồng nói.

Cùng lên tiếng chống lại hành vi quấy rối

Thực tế đã xảy ra không ít hành vi quấy rối đối với trẻ em và phụ nữ, điều này ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của nạn nhân. Là người làm về công tác trẻ em, bà Trần Bích Loan - Phó Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) cho rằng, sự tiếp diễn và tràn lan những hành vi quấy rối trẻ em gái và phụ nữ nơi công cộng sẽ gây ra những hậu quả, những hệ luỵ với nạn nhân nói riêng và với xã hội nói chung. Có những nạn nhân là trẻ em bị ảnh hưởng đến quá trình phát triển cả về thể chất và tinh thần. Kể cả người lớn cũng có xu hướng khép mình ngại tham gia các hoạt động chung và cản trở sự giao lưu, mở mang kiến thức, quan hệ với mọi người. Có những phụ nữ thì bị ám ảnh và có suy nghĩ lệch lạc - quy chụp rằng "tất cả đàn ông đều vậy" do đó mà hạnh phúc cá nhân bị ảnh hưởng. Phụ huynh có con là nạn nhân thì ảnh hưởng tới toàn bộ cuộc sống của họ. Nếu không có người lên tiếng tố cáo, phản đối, vấn nạn này sẽ không bao giờ chấm dứt, bà Loan nhấn mạnh.

Câu hỏi đặt ra là, làm thế nào để ngăn chặn tình trạng quấy rối đối với trẻ em?

Thực tế cho thấy, thời gian qua, nhận thức rõ được những hậu quả của hành vi quấy rối đối với trẻ em, các cơ quan chức năng đã có nhiều nỗ lực trong việc ngăn chặn hành vi quấy rối trẻ em gái và phụ nữ.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới Trần Bích Loan, từ năm 2016, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã tổ chức Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới được tổ chức từ ngày 15.11 đến ngày 15.12 với sự tham gia của các cơ quan bộ ban ngành, các tổ chức xã hội và cộng đồng với tỉ lệ người tham gia tăng lên mỗi năm. Bên cạnh đó, Bộ cũng đang phối hợp với các cơ quan liên quan để cải thiện hệ thống cơ sở vật chất, hạ tầng thân thiện, an toàn hơn cho người dân và đường dây nóng hỗ trợ cộng đồng.

Bà Loan mong muốn, sẽ có mạng lưới chặt chẽ hơn, cơ sở vật chất kỹ thuật và nhân lực tốt hơn để giúp đỡ, hỗ trợ nạn nhân, người thân và cộng đồng tin tưởng các cơ sở, các tổ chức hơn để họ tìm tới chia sẻ, lên tiếng và lan toả thông điệp phòng chống các hành vi xâm hại tình dục tốt hơn. "Sự nhận thức và sự chung tay của cộng đồng có sức mạnh rất lớn bên cạnh việc hoàn thiện và nâng cao quá trình thực thi luật pháp vì một kết quả bền vững hơn, lan tỏa hơn", bà Loan nhận định.

Trong khi đó, đề cập đến cách thức ngăn chặn các hành vi quấy rối, ông Lê Xuân Đồng đưa ra giải pháp, đó là cần giáo dục trẻ em những kỹ năng phòng tránh quấy rối như: phát hiện nguy cơ, kể lại… là việc cấp thiết. Điều này cần sự tham gia của cả gia đình và cơ sở giáo dục. Bên cạnh đó, để nạn nhân dám lên tiếng, cần chú trọng công tác bảo mật thông tin của nạn nhân, đặc biệt là các trường hợp nghiêm trọng vì điều này sẽ ảnh hưởng lâu dài tới cuộc sống của nạn nhân sau này.

Để bảo vệ trẻ em trước vấn nạn quấy rối, rất cần sự thay đổi nhận thức về hành vi quấy rối. Cùng với đó, trang bị cho các em về những kỹ năng để phòng tránh bị quấy rối. Đặc biệt, cần có phương pháp để trẻ em lên tiếng mỗi khi bị quấy rối, xâm hại. Điều này rất cần sự đồng hành của cả gia đình và xã hội trong việc cùng giúp các em dám lên tiếng khi phải đối diện với các hành vi quấy rối, xâm hại.