Để sinh viên ra trường được sử dụng “đúng người, đúng việc”
Báo Đại biểu Nhân dân
Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội đã kịp thời tháo gỡ vướng mắc để phát triển khoa học - công nghệ, trong đó có nguồn nhân lực.
Đồng thời, thể hiện sự nhìn nhận, đánh giá đúng thực lực và vai trò của các cơ sở giáo dục đại học và khoa học, công nghệ trong sự phát triển kinh tế. Để đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực, các trường cần nâng cao chất lượng đào tạo để nhân lực được sử dụng “đúng người, đúng việc”. Đây là ý kiến được đưa ra tại Tọa đàm “Đào tạo nhân lực chất lượng cao: Xung lực từ Nghị quyết 57” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng nay, 15.3, tại Hà Nội.
Sinh viên theo học ngành khoa học, công nghệ còn khiêm tốn
Các cơ sở giáo dục đại học không chỉ là những nơi đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, mà đây còn là nơi đóng vai trò tổ chức khoa học công nghệ, nơi tập trung phần lớn các đội ngũ các nhà khoa học của đất nước. Tuy vậy, trong những năm qua, thực trạng đào tạo nhân lực cho lĩnh vực khoa học và công nghệ vẫn còn là không ít hạn chế, vướng mắc.
PGS.TS Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Ảnh: Duy Thông
Theo PGS.TS Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện nay quy mô tuyển sinh vào năm 2024 có khoảng hơn 180.000 sinh viên theo học các ngành liên quan Stem - là những ngành then chốt trong phát triển nhân lực khoa học và công nghệ. Số liệu này tăng hơn so với năm 2023. Nếu tính bình quân trong vòng 4 năm vừa qua về quy mô tuyển sinh những ngành Stem thì tăng bình quân khoảng 17%/năm, tỷ lệ tăng này cao hơn so với tỷ lệ tăng trung bình về quy mô tuyển sinh của cả nước (quy mô tuyển sinh cả nước tăng bình quân khoảng 5,6% phần trăm/năm)
Trong khi đó, năm 2024, quy mô đào tạo Stem cả nước có tăng khoảng gần 11% so với năm 2023, tương ứng với trên khoảng 62.000 sinh viên theo học các ngành Stem. Số sinh viên học Stem của chúng ta hiện nay đang ở mức khoảng 55 sinh viên/một vạn dân, mức này tương ứng chiếm khoảng 30% tổng quy mô đào tạo. Trong khi đó, đối với Singapore, tỷ lệ này đang khoảng 46% sinh viên đang học trong các ngành Stem, Hàn Quốc khoảng 35%, Phần Lan khoảng 36% và Đức khoảng 40%.
Như vậy, có thể thấy tỷ lệ sinh viên ở Việt Nam theo học Stem mặc dù trong những năm vừa qua có tăng cả về quy mô tuyển sinh lẫn quy mô đào tạo, nhưng trong bức tranh tổng thể, so với các nước phát triển và các nước có nền khoa học công nghệ hiện đại, thì con số này của Việt Nam vẫn còn khiêm tốn, ông Nguyễn Anh Dũng nhận định.
GS.TS. Chử Đức Trình - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Duy Thông
Vậy, bản chất tại sao sinh viên, học sinh bây giờ chưa chọn ngành Stem nhiều, không phải vì do các em không nỗ lực, không giỏi, không phải vì không học được mà vì mục đích cuối cùng mà sinh viên và gia đình mong muốn là sau khi học xong có việc làm hay không, việc làm có đáp ứng được điều kiện cuộc sống hay không? Điều đó đòi hỏi, chúng ta phải tạo ra một kênh thông tin, một hệ sinh thái để các bạn sinh viên tham gia.
GS.TS. Chử Đức Trình - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội
Nhìn nhận về nguồn nhân lực khoa học, công nghệ, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội Chử Đức Trình cho rằng, vai trò của khoa học, công nghệ đối với sự phát triển kinh tế đất nước trong thời gian vừa qua chưa đáp ứng được yêu cầu, chưa khai thác được hết tiềm năng, thế mạnh của nó.
“Nhìn vào mặt hàng điện tử, Việt Nam là một trong những cường quốc xuất khẩu lớn trên thế giới, nhìn vào công nghệ thông tin thì chúng ta cũng rất mạnh. Tuy nhiên, doanh nghiệp trong nước chưa chiếm tỷ phần lớn. Hầu hết, các doanh nghiệp xuất khẩu lại là doanh nghiệp đầu tư nước ngoài”, ông Trình nói.
Đi sâu phân tích về vấn đề này, ông Trình cho rằng, chúng ta có một nguồn nhân lực phát triển về lĩnh vực công nghệ kỹ thuật rất tốt, nhưng hiện giờ các doanh nghiệp nước ngoài đang khai thác khá triệt để, trong khi doanh nghiệp trong nước chưa khai thác được thế mạnh này.
Chỉ ra thực trạng này, ông Trình cho rằng, các cơ sở giáo dục đại học cũng phải thay đổi để nâng cao chất lượng đào tạo. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp ở Việt Nam cũng phải thay đổi lại cách thức sử dụng nguồn nhân lực. Thời gian tới, chúng ta cần đẩy mạnh vai trò của doanh nghiệp trong nền công nghiệp và nâng cao vị thế của từng doanh nghiệp.
Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Duy Thông
Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 193 của Quốc hội là sự nhìn nhận, đánh giá đúng thực lực và vai trò của các cơ sở giáo dục đại học và khoa học, công nghệ trong sự phát triển kinh tế. Nhấn mạnh điều này, ông Trình cho rằng các trường đại học cũng cần xác định đây là một cơ hội lớn để phát triển, nâng cao chất lượng đào tạo và để nhân lực được đào tạo ra được sử dụng đúng người, đúng việc. Hiện, rất nhiều sinh viên ra trường đi làm cho các doanh nghiệp nhưng không được sử dụng ở những lĩnh vực đã được đào tạo mà sử dụng vào vị trí thực hiện những chức năng rất giản đơn.
“Do đó, trong thời gian tới, nếu như các doanh nghiệp không khai thác triệt để được nguồn nhân lực này thì rất khó phát triển. Tôi tin Nghị quyết 57 sẽ là một trong những nghị quyết mang tính cách mạng để đưa đất nước phát triển”, ông Trình nhấn mạnh.
Gắn kết giữa đào tạo, nghiên cứu khoa học và sản xuất kinh doanh
Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trong đó có chất lượng nhân lực khoa học, công nghệ đòi hỏi chúng ta phải thay đổi phương pháp giảng dạy một cách căn bản và triệt để. Giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông, PGS.TS Đặng Hoài Bắc cho rằng, hiện nay, các trường đại học của chúng ta đang chú trọng vào việc truyền đạt kiến thức và mô tả, diễn giải công nghệ. Tuy nhiên, chúng ta cần giảng dạy cho các em một cách căn bản về việc hấp thụ, chuyển giao và ứng dụng công nghệ. Từ đó, chúng ta có thể đào tạo ra một thế hệ có khả năng làm chủ và sáng tạo công nghệ. Đây là một việc đòi hỏi dài hơi sự thay đổi căn bản trong giáo dục đại học, từ đó sẽ nói tiếp câu chuyện đổi mới sáng tạo.
Giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông, PGS.TS. Đặng Hoài Bắc chia sẻ tại tọa đàm chia sẻ. Ảnh: Duy Thông
Cũng theo PGS.TS Đặng Hoài Bắc, hiện nay có ba yếu tố để đánh giá sinh viên: đó là kiến thức, kỹ năng và hành vi, thái độ trách nhiệm với công việc, trách nhiệm với xã hội. Về phần kiến thức, sinh viên Việt Nam hiện nay tiệm cận 80 - 90% so với những trường tiên tiến nhất. Tuy nhiên, kỹ năng của sinh viên cần phải cải thiện rất nhiều, và từ kỹ năng này mới có thể có đổi mới trong giáo dục. Do đó, các em phải trải nghiệm ngay từ năm thứ nhất, năm thứ hai. Muốn vậy, cần có những môi trường thực tế để khuyến khích sự sáng tạo của sinh viên từ sớm, từ xa. Về hành vi, thái độ và trách nhiệm với xã hội thì chúng ta cần có sự giáo dục, cần có các doanh nghiệp có tâm với đất nước, đó là những doanh nghiệp lớn để các em có thể trải nghiệm, học hỏi về trách nhiệm này.
Đồng thời, các thầy cô giáo phải là những người mang “hơi thở cuộc sống” trong quá trình giảng dạy, vừa cập nhật kiến thức, vừa phải là những người đã được trải nghiệm trong môi trường thực tế để sáng tạo, đổi mới về ứng dụng công nghệ, về cung cấp các giải pháp công nghệ. "Do vậy, sự gắn kết của các trường đại học phải có sự 3 gắn kết giữa đào tạo, nghiên cứu khoa học và sản xuất kinh doanh, và ba yếu tố này không thể tách rời nhau" - PGS.TS Đặng Hoài Bắc nhấn mạnh.
Đồng quan điểm này, ông Chử Đức Trình cho rằng, trong thời gian tới, các trường đại học cần phải gắn kết chặt chẽ hơn với các doanh nghiệp, Bộ Giáo dục và Đào tạo đồng hành cùng thì khi đó chắc chắn tỷ lệ Stem của chúng ta tăng lên.
Tháo gỡ vướng mắc phát triển nguồn nhân lực khoa học - công nghệ
Thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, tại kỳ họp bất thường vừa qua, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt, tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là một hành động rất nhanh, rất thiết thực của Quốc hội với mục tiêu cố gắng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đang là rào cản phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực khoa học, công nghệ.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội, TS. Nguyễn Thị Mai Hoa chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Duy Thông
Trong số các cơ chế, chính sách quy định trong Nghị quyết 193, có thí điểm chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; và trao quyền tự chủ trong quản lý, khai thác những tài sản hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học. Đây là câu chuyện rất lớn, rất quan trọng. Trong đó, tháo gỡ vướng mắc liên quan tới giao quyền tự chủ trong quản lý, khai thác tài sản được hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học sẽ là cơ sở quan trọng để các cơ sở giáo dục đại học mạnh dạn hơn trong việc thương mại hóa các sản phẩm của mình và sẽ có một nguồn thu lớn từ nghiên cứu khoa học.
Tôi cho rằng hiệu ứng từ Nghị quyết 57 và Nghị quyết 193 sẽ tạo luồng gió mới mạnh mẽ và chắc chắn sẽ tạo ra được những chuyển động lớn, rộng rãi trong thời gian tới. Tọa đàm hôm nay Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức cho các “nhà” ngồi lại với nhau: nhà lập pháp, nhà quản lý, nhà trường và nhà doanh nghiệp, thêm “nhà” truyền thông, sẽ tạo ra sự hợp lực mạnh mẽ, thay đổi cách tiếp cận, nhận thức và trách nhiệm của mỗi bên. Chắc chắn rằng, hiệu ứng này không chỉ còn là mong muốn, mà đang từng bước được hiện thực hóa.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa
Theo PGS.TS. Đặng Hoài Bắc, Giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông, để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trong đó có chất lượng nhân lực khoa học, công nghệ đòi hỏi chúng ta phải thay đổi phương pháp giảng dạy một cách căn bản và triệt để. Tuy nhiên, đặc thù của khoa học, công nghệ là thay đổi từng ngày, từng giờ, do đó rất cần tháo gỡ vướng mắc thể chế một cách mạnh mẽ để tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở đào tạo.
Bên cạnh các cơ cơ sở giáo dục đại học công lập, các cơ sở giáo dục đại học tư thục ngày càng đóng vai trò quan trọng trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là nhân lực trong lĩnh vực khoa học, công nghệ. Là một trong những cơ sở giáo dục dân lập, ông Nguyễn Phú Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Phenikaa đã có nhiều chia sẻ tại tọa đàm “Đào tạo nhân lực chất lượng cao: Xung lực từ Nghị quyết 57” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức.
Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được xác định là “kim chỉ nam” cho đào tạo, cơ hội cho các cơ sở giáo dục đẩy mạnh nghiên cứu khoa học gắn với phát triển nguồn nhân lực khoa học, công nghệ trình độ cao.
Phát biểu tại tọa đàm “Đào tạo nhân lực chất lượng cao: Xung lực từ Nghị quyết 57” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng nay, 15.3, Tổng giám đốc Công ty cổ phần phát triển nguồn mở Việt Nam (Vinades) Nguyễn Thế Hùng nhận định, phần lớn nhân lực Việt Nam mới ra trường còn thiếu kỹ năng mềm và tư duy sáng tạo. Nhiều kỹ năng cơ bản như viết email, thiết kế slide, giao tiếp, báo cáo, hay thậm chí là Tin học văn phòng,... vẫn cần được doanh nghiệp đào tạo lại.
TS. Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường Đại học FPT cho rằng, nếu không giải quyết được bài toán nhân lực chất lượng cao, rất khó đảm bảo thành công trong việc thực thi mục tiêu do Nghị quyết 57 đặt ra. Cùng với thể chế, hạ tầng, dữ liệu số, các công nghệ then chốt... nhân lực là yếu tố vô cùng quan trọng, cũng là thách thức rất lớn.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền vừa ký ban hành Kế hoạch số 73/KH-UBND về việc phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn thành phố đến năm 2030.
Theo PGS.TS Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD-ĐT, các cơ sở giáo dục đại học không chỉ là những nơi đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, mà đây còn là nơi đóng vai trò tổ chức khoa học công nghệ, nơi tập trung phần lớn các đội ngũ các nhà khoa học của đất nước.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Thị Mai Hoa, hiệu ứng từ Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 193/2025/QH15 sẽ tạo luồng gió mới và thời gian tới chắc chắn sẽ có chuyển động mạnh mẽ trong đào tạo nguồn nhân lực khoa học - công nghệ chất lượng cao.
Sáng 14.3, tại Hà Nội, Meta, phối hợp cùng Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Tài chính tổ chức họp báo công bố chính thức khởi động Chương trình Thách thức Đổi mới sáng tạo 2025, đánh dấu năm triển khai thứ ba của chương trình với mục tiêu thúc đẩy phát triển lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (Al) tại Việt Nam.
Ngày 13.3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Quyết định số 598/QĐ-TTg thành lập Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 (Ban Chỉ đạo).
Sáng 13.3, tại trụ sở Văn phòng Quốc hội - 22 Hùng Vương (Hà Nội), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức Toạ đàm Phục hồi và bảo vệ tài nguyên sinh vật đa dạng và hệ sinh thái rừng bản địa của Việt Nam.
“Trí tuệ nhân tạo (AI) là yếu tố cốt lõi, không thể thiếu quyết định hiệu suất của các doanh nghiệp hiện đại. Nó không chỉ giúp doanh nghiệp tự động hóa các công việc lặp lại mà còn giúp nâng cao hiệu suất và giảm thiểu rủi ro. Tuy nhiên, để ứng dụng AI hiệu quả, doanh nghiệp không chỉ cần đổi mới công nghệ mà còn phải thay đổi tư duy quản trị và chiến lược phát triển dài hạn
Trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là xu hướng mà đã trở thành yếu tố cốt lõi quyết định hiệu suất của doanh nghiệp. Trong kỷ nguyên AI, chỉ những doanh nghiệp sẵn sàng đổi mới và thích nghi mới có thể bứt phá và dẫn đầu thị trường.
63/63 địa phương ban hành chính sách giảm, miễn phí, lệ phí sử dụng; 15/63 địa phương đã ban hành chính sách giảm thời gian xử lý hồ sơ trực tuyến để khuyến khích người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến (DVCTT).
Bộ Khoa học và Công nghệ vừa tổ chức Lễ công bố các quyết định về công tác tổ chức, cán bộ. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng chủ trì và trao quyết định cho lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ.
Tại Hội nghị Di động Thế giới MWC 2025, Tổng Công ty Dịch vụ số Viettel (Viettel Digital) - thành viên của Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) đã ký kết thỏa thuận hợp tác với InsureMO (Singapore), nền tảng trung gian bảo hiểm hàng đầu thế giới. Sự hợp tác này đánh dấu bước tiến quan trọng trong chiến lược số hóa lĩnh vực tài chính - bảo hiểm tại Việt Nam, đồng thời khẳng định vị thế của Viettel với vai trò tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ để nâng cao trải nghiệm cho khách hàng.
Công an thành phố Hà Nội cho biết, những ngày qua, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều bài viết liên quan đến đầu tư đồng tiền ảo Pi Network thu hút nhiều cá nhân tham gia. Tuy nhiên, việc đầu tư vào tiền số Pi Network sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro đáng lo ngại. Bởi theo quy định của pháp luật tại Việt Nam, hiện nay tiền ảo nói chung và đồng tiền ảo Pi nói riêng chưa được coi là tài sản. Do đó, những vụ việc, vấn đề phát sinh, tranh chấp liên quan đến các hoạt động giao dịch đồng tiền ảo, đồng Pi rất rủi ro, khó được pháp luật bảo vệ, xử lý. Đồng thời theo quy định của Ngân hàng nhà nước, tiền ảo không phải là phương tiện thanh toán.
Việc xây dựng và triển khai Đề án "Phát triển Hệ tri thức Việt số hóa" sẽ góp phần thúc đẩy, tạo điều kiện để mọi người dân học tập suốt đời, làm chủ tri thức; tăng cường sáng tạo nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ; phát huy sức mạnh trí tuệ của toàn dân, thúc đẩy quá trình phát triển đất nước.
Từ ngày 1.3, Bộ Khoa học và Công nghệ mới (được hợp nhất từ Bộ Thông tin và Truyền thông cùng Bộ Khoa học và Công nghệ) chính thức đi vào hoạt động. Ngày 3/3, Bộ đã tổ chức Lễ chào cờ đầu tháng, khẳng định tinh thần đoàn kết và sứ mệnh tiên phong. Sự kiện được tổ chức trực tiếp và trực tuyến tại các điểm cầu là các đơn vị trực thuộc Bộ trên cả nước.