Để múa đương đại gần với công chúng

Đinh Loan• 08/12/2012 07:56

Những năm gần đây, các tác phẩm múa đương đại xuất hiện khá nhiều trên sân khấu Việt. Múa đương đại không còn quá xa lạ đối với những người quan tâm đến múa, tuy nhiên công chúng chưa có nhiều cơ hội được thưởng thức và tiếp cận với những tác phẩm nghệ thuật múa đương đại thực sự xuất sắc.

Nhà lý luận phê bình Thái Phiên nhận định, nước ta có nhiều tác phẩm đương đại nhất bởi trên thế giới có những nơi chỉ khai thác đề tài cổ tích thần thoại, dân gian… Bên cạnh đó, người xem đến với dòng múa này cũng ngày càng đông và các biên đạo trẻ luôn kiên trì theo đuổi để bắt kịp với xu thế mới. Thực tế những tác phẩm múa đương đại luôn đáp ứng xu thế thời đại, đặc biệt đáp ứng được xu thế của giới trẻ không rề rà, chậm rãi quy phạm so với múa truyền thống.

Về chất lượng, cũng theo ông Thái Phiên, không ít tác phẩm đã có chất lượng tốt, đặc biệt trong việc kết hợp nhuần nhuyễn yếu tố dân gian với hiện đại như “Nữ thần đen” của Trần Ly Ly một cách múa dân gian thể hiện rõ nét văn hóa truyền thống của dân tộc Êđê song vẫn thể hiện được tinh thần của cuộc sống đương đại hay tác phẩm “Tiếng vọng núi rừng” của Anh Đức hoàn toàn phản ánh cuộc sống người Mông mà vẫn phù hợp đương đại… Ngoài ra, không ít tác phẩm múa mang tính lịch sử như “Ngọn lửa Hà Thành” của tác giả Nguyễn Công Nhạc mang nhiều thủ pháp ngôn ngữ hiện đại được đánh giá rất thành công. Gần đây nhất, liên hoan múa đương đại quốc tế lần thứ 2 năm 2012 cho thấy, các tác phẩm múa đương đại đã làm giàu thêm khả năng biểu cảm của sân khấu múa nước nhà và loại hình nghệ thuật này đã định hình được trong lòng công chúng.

Nguồn: baomoi.com

Tuy nhiên, không ít tác phẩm sau khi tham gia hội diễn, hoặc những sự kiện lớn hầu như không có cơ hội đến được với đông đảo khán giả. Không ít ý kiến cho rằng, đó chính là trở ngại lớn của nghệ thuật múa trên con đường chinh phục khán giả. Đơn cử như “Ngọn lửa Hà Thành” dù được đánh giá cao về chất lượng song cũng chỉ đủ kinh phí diễn một vài buổi. Bởi một tác phẩm quy mô với hàng trăm diễn viên cùng dàn nhạc rất khó lòng “tái xuất”. Điểm lại hằng năm có rất nhiều chương trình lễ hội, sự kiện có tiết mục múa song những tác phẩm đích thực cũng rất khó chen chân. Trừ những sự kiện lớn mang tầm vĩ mô toàn quốc, kinh phí từ nguồn ngân sách như Festival Huế… Trong khi đó, không ít khán giả chưa được chuẩn bị đầy đủ về tâm thế để tiếp cận với múa đương đại. Thực tế, nhiều khán giả vẫn quen thưởng thức nghệ thuật có cốt tích nên khi đột ngột tiếp xúc với múa đương đại họ vẫn còn ngỡ ngàng. Việc tư duy kể chuyện khiến họ gặp khó khăn trong việc tiếp cận bởi múa đương đại không diễn đạt theo lối diễn giải các sự kiện. Xem múa đương đại khán giả chỉ có thể cảm nhận được mạch nguồn cảm xúc của biên đạo.

Đại diện Hội nghệ sỹ Múa Việt Nam cho biết, để đưa múa đương đại gần với công chúng, Hội đã có những động thái như làm băng đĩa giới thiệu trên đài truyền hình. Mặc dù vậy, cũng không phải dễ làm được thường xuyên do việc quay một chương trình múa đã khó và việc dành đất cho nó còn khó hơn. Một năm, có khi vài năm mới có sự kiện lớn để kêu gọi tuyên truyền… Những động thái mang tính đơn lẻ như thế chẳng khác muối bỏ bể giữa lúc khán giả còn nhiều lựa chọn giải trí khác.

Bên cạnh đó, để thu hút được khán giả, múa đương đại cần phải có nhiều tác phẩm thực sự hấp dẫn. Tại Hội thảo Những vấn đề hiện đại trong nghệ thuật xây dựng tác phẩm múa Việt Nam do Hội Nghệ sỹ Múa Việt Nam tổ chức mới đây, không ít ý kiến cho rằng, người biên đạo nếu không chịu khổ công tìm tòi trong các vấn đề khác như bố cục tác phẩm, tính chất và thể loại âm nhạc, thủ pháp sân khấu và quan trọng nhất là nếu không tìm được ngôn ngữ múa sao cho phù hợp với nội dung kịch bản thì khó có thể thuyết phục người xem. Biên đạo múa Bá Thái dẫn chứng, năm 2010, tại TP Hồ Chí Minh, một tác phẩm mang tính thời sự về bảo vệ môi trường đã không thành công. Mặc dù tác phẩm được thể hiện với năm chục diễn viên có tay nghề, ê kíp nhạc sỹ, nhạc công và biên đạo thuộc diện ưu tú, chi phí dàn dựng cả trăm triệu nhưng chỉ diễn được 3 buổi với số khán giả vài chục người cho 3 đêm diễn… Nguyên nhân là do biên đạo đã áp dụng ngôn ngữ múa hiện đại của nước ngoài không đúng chỗ trong khi bản thân nghệ thuật múa đương đại vốn mang tính khái quát và ước lệ cao.

Do vậy, giải quyết vấn đề này, các đại biểu tham dự hội thảo đều thống nhất: nghệ thuật xây dựng tác phẩm múa Việt Nam hiện đại không thể tách rời dân tộc, bởi tính độc đáo, bản sắc nhân văn và các giá trị truyền thống được hun đúc qua hàng ngàn năm lịch sử. Chấp nhận yếu tố hiện đại là tất yếu trong quá trình phát triển nhưng người nghệ sỹ, sáng tạo phải vận dụng yếu tố hiện đại một cách khéo léo trong nghệ thuật xây dựng tác phẩm, ngôn ngữ múa. Điều này hoàn toàn phụ thuộc vào tài năng của nhà biên đạo.