Đẩy mạnh thanh tra chuyên ngành bảo hiểm xã hội

Thực tế, tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH đã xảy ra từ nhiều năm nay, không chỉ làm thiệt hại đối với Quỹ BHXH mà còn tác động đến quyền lợi của người lao động. Năm 2015, tình hình nợ BHXH bắt buộc là 5.692 tỷ đồng, bằng 3,78% tổng số phải thu, giảm 1,04% so với năm 2014, tương ứng với số nợ giảm 936 tỷ đồng. Nợ BHTN là 315 tỷ đồng, bằng 3,06% tổng số phải thu, giảm 1,27% so với năm 2014, tương ứng với số nợ giảm 228 tỷ đồng so với năm 2014. Cụ thể, nợ BHXH nhiều nhất là khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh với số nợ lên tới 3.566 tỷ đồng, chiếm 62% so với tổng số nợ BHXH, đứng thứ hai là khối doanh nghiệp nhà nước với số nợ BHXH 819,4 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 14,3% so với tổng số nợ BHXH, bảo hiểm còn lại thuộc các khối thành phần khác. Đó còn chưa kể nợ quá hạn đối với các khoản cho vay đầu tư từ quỹ kết dư, đơn cử theo kết quả kiểm toán, đến 31.12.2011, Công ty Cho thuê tài chính II còn nợ BHXH Việt Nam số nợ gốc 787,5 tỷ đồng và nợ lãi 264,6 tỷ đồng...

Nguồn: ITN

Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh cho biết, tuy là đơn vị thực hiện chính sách bảo hiểm nhưng lại không có chức năng thanh tra mà chỉ được kiểm tra. Khi kiểm tra các đơn vị vi phạm thì phải kiến nghị, báo cáo để cơ quan lao động thẩm định và quyết định thanh tra xử lý nên việc thực thi chính sách, pháp luật bảo hiểm còn hạn chế, chưa đạt kết quả như mong muốn.

Thậm chí, ngay cả khi cơ quan này ra quyết định xử lý hành chính thì doanh nghiệp vẫn phớt lờ và chấp nhận nộp phạt. Cơ quan BHXH buộc phải tính đến giải pháp khởi kiện, nhưng việc này rất phức tạp và không phải khi nào cũng đạt được kết quả.

Trước thực trạng trên, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội Khóa XIII đã thông qua Luật BHXH (sửa đổi), trong đó tại Khoản 3, Điều 13 quy định: “Cơ quan BHXH thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan”. Luật BHXH (sửa đổi) gồm 9 chương, 125 điều, có hiệu lực từ ngày 1.1.2016 đã trao quyền cho cơ quan BHXH được kiểm tra việc thực hiện chính sách bảo hiểm; thanh tra chuyên ngành việc đóng bảo hiểm. Luật cũng đã đưa ra quy định khá đầy đủ về chức năng của cơ quan bảo hiểm; trong đó, nhấn mạnh chức năng thanh tra việc đóng bảo hiểm. Cơ quan BHXH cũng được quyền công khai trên phương tiện truyền thông những trường hợp doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ đóng bảo hiểm. Đồng thời, xử lý vi phạm hoặc kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để xử lý vi phạm. Những quy định này được kỳ vọng khi đi vào cuộc sống sẽ phần nào hạn chế tình trạng doanh nghiệp nợ đọng tiền BHXH.

Trao đổi về một số khó khăn còn vướng mắc trong quá trình hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định việc thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành của cơ quan BHXH, Vụ trưởng Vụ Thanh tra - Kiểm tra (BHXH Việt Nam) Trần Đức Long cho biết: Ngay sau khi Luật BHXH (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, để kịp thời chuẩn bị nhân lực thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành khi Luật có hiệu lực vào ngày 1.1.2016, trong năm 2015, BHXH Việt Nam đã chủ động phối hợp với Thanh tra Chính phủ tiến hành đào tạo và cấp chứng chỉ thanh tra cho trên 500 cán bộ. Tuy nhiên, dự thảo Nghị định lại quy định thanh tra BHXH phải có chứng chỉ thanh tra chuyên ngành do Bộ LĐ, TB và XH cấp. Để tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho việc chuẩn bị nhân lực thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành BHXH, và không lãng phí hơn 500 cán bộ thanh tra nói trên, BHXH Việt Nam đề nghị Bộ LĐ, TB và XH thống nhất lại điều khoản này.

Ngoài ra, liên quan đến chế độ báo cáo, nhằm giảm thiểu tối đa các thủ tục hành chính, tạo hành lang thông thoáng cho việc thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành BHXH đạt hiệu quả tốt nhất, BHXH Việt Nam đề nghị Bộ LĐ, TB và XH thống nhất hoàn thiện nội dung này theo hướng: cơ quan BHXH sẽ báo cáo cơ quan lao động định kỳ 1 - 2 lần/năm.

Thứ trưởng Bộ LĐ, TB và XH Huỳnh Văn Tí nhấn mạnh, việc hoàn thiện dự thảo Nghị định phải trên tinh thần xây dựng thủ tục, quy trình gọn và thiết thực, mang tính hiệu quả cao; trách nhiệm của Bộ là phải tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc xây dựng hành lang pháp lý thực hiện chức năng thanh tra thu chuyên ngành của cơ quan BHXH. “Vì cơ quan BHXH có thực hiện tốt chức năng thanh tra thu, thì quyền lợi an sinh của người lao động sẽ được bảo đảm, kinh tế - xã hội sẽ phát triển bền vững, an sinh xã hội ngày một vững mạnh”.