Đầu tư dàn trải và những rủi ro tiềm ẩn

      Các tập đoàn, tổng công ty nhà nước hiện đang sử dụng đến 60% vốn vay của các ngân hàng thương mại trong nước và 70% vay nợ nước ngoài của Chính phủ. Khoản vốn này đang được đầu tư vào nhiều dự án lớn, góp phần không nhỏ vào tăng trưởng, phát triển kinh tế. Tuy vậy, cũng có một phần vốn không nhỏ đang được đầu tư vào những dự án không thuộc ngành nghề truyền thống của doanh nghiệp. Lạm phát tăng cao cũng chính là lúc doanh nghiệp thừa nhận, đầu tư dàn trải khiến họ gặp nhiều khó khăn về vốn và không tạo được sản phẩm cần thiết cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Không những thế, việc các tập đoàn, các tổng công ty đua nhau đầu tư vào cùng một lĩnh vực rất dễ gây ra hiện tượng giá ảo.
      Cần lưu ý rằng, khi lấn sân sang những ngành không có thế mạnh mà chỉ xuất phát từ xu thế thị trường, nguy cơ rủi ro sẽ rất lớn, đặc biệt là vào những thời điểm khó khăn như hiện nay. Đáng lo ngại hơn là đầu tư vào lĩnh vực truyền thống của doanh nghiệp dễ bị sao nhãng, không được củng cố trong khi sức ép cạnh tranh tăng cao và việc kiểm soát vốn của doanh nghiệp sẽ khó khăn hơn. Các tập đoàn kinh tế nhà nước là những doanh nghiệp nắm giữ hầu hết các ngành huyết mạnh của nền kinh tế đất nước. Do vậy, nếu đầu tư dàn trải, không hiệu quả sẽ là mối nguy hiểm rất lớn không chỉ với chính doanh nghiệp mà còn cho cả nền kinh tế. Trên thế giới đã có nhiều tập đoàn thành công nhất định trong hoạt động đầu tư đa ngành, tuy nhiên, các tập đoàn của Việt Nam mới chỉ là “lớn ở trong nước”, so với các nước trong khu vực, do vậy, việc lựa chọn mô hình đầu tư phù hợp là rất cần thiết. 
      Năm 2007 chứng kiến sự bùng nổ đầu tư của các tập đoàn, các tổng công ty nhà nước vào những ngành nghề vốn không phải là thế mạnh của mình. Các lĩnh vực được tập trung đầu tư là ngân hàng, chứng khoán và bất động sản. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, số vốn mà các tổng công ty, tập đoàn nhà nước đã đầu tư vào các lĩnh vực không truyền thống hiện lên tới 37%. Hiện lợi nhuận cao nhất của doanh nghiệp cũng chỉ ở mức 30%, còn trung bình khoảng từ 14 - 20%, do đó, nếu đầu tư quá mức cho những lĩnh vực không phải là truyền thống, thế mạnh của doanh nghiệp thì lợi nhuận từ mảng đầu tư truyền thống sẽ không đủ bù đắp rủi ro cho các dự án đầu tư đa ngành. Một số doanh nghiệp có mức đầu tư tập trung cao cho lĩnh vực đầu tư truyền thống của doanh nghiệp cho rằng, nếu doanh nghiệp bảo đảm lượng vốn đầu tư cho lĩnh vực truyền thống tối đa ở mức 80% thì những lo ngại về rủi ro đầu tư trái ngành sẽ nằm trong tầm kiểm soát. 
      Trong buổi gặp gỡ với lãnh đạo các tổng công ty, tập đoàn nhà nước vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu nghiêm túc rà soát, loại bỏ các dự án chưa đủ thủ tục, kém hiệu quả nhằm chống lãng phí vốn đầu tư nhà nước, góp phần kiềm chế lạm phát; Tạo điều kiện về vốn để tập trung hoàn thành các dự án trọng điểm. Với các dự án như than, khoáng sản cần nhanh chóng đầu tư để góp phần giải quyết khó khăn về nguồn nguyên liệu và giảm sự gia tăng về giá, Thủ tướng cũng yêu cầu, trong tháng 4, Bộ Tài chính phải xây dựng quy định về việc quy định hạn mức đầu tư của các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước. Theo đó, các tập đoàn, tổng công ty nhà nước không được dùng quá 30% vốn đầu tư cho những lĩnh vực không phải là lĩnh vực truyền thống. Tuy nhiên, đại diện một số doanh nghiệp cho rằng, 30% vẫn là một tỷ lệ quá cao, chỉ nên giới hạn ở mức tối đa là 20%. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần có hệ thống giám sát những tập đoàn đầu tư dàn trải, không quan tâm tới trọng trách được giao để có biện pháp ngăn chặn kịp thời.

VŨ ĐÀO