Dầu mỏ sẽ kéo gần hai bờ eo biển Florida?

Khi Cuba tăng cường tiến hành thăm dò và khai thác nguồn dầu khí tại khu vực nước sâu trên phần lãnh hải thuộc vịnh Mexico, nguy cơ xảy ra một tai nạn tương tự như tai nạn của BP hoàn toàn hiện hữu. Khi đó, dầu tràn của Cuba sẽ làm ô nhiễm hàng trăm dặm bờ biển của Mỹ. Điều này đòi hỏi cả Cuba và Mỹ cần phải có kế hoạch để phối hợp hành động. Thế nhưng, chính sách bao vây, cấm vận chống Cuba, được Mỹ hợp pháp hóa bằng đạo luật áp dụng hơn 40 năm qua, sẽ không cho phép các công ty Mỹ hợp tác với Cuba hay với bất cứ công ty nước ngoài nào làm ăn tại Cuba trong trường hợp xảy ra một vụ tràn dầu ở ngay gần vùng biển Mỹ.

Chính phủ của Tổng thống Obama, bị chỉ trích gay gắt sau sự cố tràn dầu của tập đoàn dầu khí BP trên vịnh Mexico đã buộc phải làm tất cả các biện pháp phòng ngừa, kể cả chấp nhận nới lỏng cấm vận quốc gia không đội trời chung ở Nam bán cầu để ngăn thảm họa trên tái diễn. Và kết quả là một thỏa thuận hợp tác bảo đảm an toàn sinh thái cho vùng biển chung này trong quá trình khai thác dầu khí đã được ký kết. Phát biểu hôm 24.1, Chủ tịch Hội Địa chất học Cuba Manuel Iturralde cho biết, Cuba sẽ tổ chức hội thảo về an toàn trong khai thác dầu vào tháng 4 tới với sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài, trong đó có Mỹ. Mục đích của hội thảo là ngăn chặn những thảm họa tương tự như vụ BP tái diễn.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp Mỹ nhìn thấy ở thỏa thuận này một viễn cảnh lớn hơn là một thỏa thuận hợp tác bảo đảm an toàn khai thác thông thường. Tiềm năng dầu khí ở vùng biển phía bắc Cuba đang thu hút sự quan tâm của các nước có nhu cầu lớn về năng lượng trên thế giới. Trong khi đó, các công ty Mỹ đành giương mắt nhìn, vì lệnh cấm vận của Washington đối với Havana.

Cuba đã phân vùng lãnh hải rộng 112.000 km2 của mình thành 59 khu vực khai thác và mở cửa cho các công ty nước ngoài năm 1999. Các cuộc khoan thử nghiệm ban đầu và giá dầu tăng khiến cho nguồn dầu dưới biển sâu trở thành một viễn cảnh đầy hứa hẹn. Hiện Cuba đã ký hợp đồng với các công ty nước ngoài để thăm dò 21 lô. Tập đoàn dầu khí Repsol của Tây Ban Nha đang khẩn trương bắt đầu tiến hành khoan thăm dò dầu khí trong những tháng tới tại vùng biển này, sử dụng một giàn khoan nước sâu do Trung Quốc sản xuất. Ngoài ra, Statoil-Hydro của Na Uy, Petrobas của Brazil cùng một vài công ty dầu khí nước ngoài khác cũng chuẩn bị triển khai khoan thăm dò dầu khí tại khu vực này trong những năm tới. Công ty dầu mỏ Nga Zarubezhneft là người chơi mới nhất đặt cược vào những mỏ dầu hứa hẹn ở vịnh Mexico. Từ nay tới năm 2012, ít nhất 8 mỏ dầu mới sẽ được đưa vào khai thác.

Theo con số dự báo của Viện nghiên cứu địa lý Mỹ, trữ lượng dầu khí của Cuba ở mức 5 tỷ thùng, tập trung chủ yếu tại khu vực bờ biển phía Bắc, tương đương trữ lượng của các nước xuất khẩu dầu khí khu vực như Ecuador và Colombia. Trong khi đó, nguồn dự trữ dầu ở khu bảo tồn thiên nhiên của Alaska, nơi đảng Cộng hòa hồi năm 2005 đã thất bại khi tìm cách cho phép khoan dầu, ước tính khoảng 10 tỷ thùng.

Tiềm năng dầu mỏ của Cuba từng gây nên những cuộc tranh luận gay gắt tại Quốc hội Mỹ. Mùa hè năm 2006, hai nghị sỹ đảng Cộng hòa Jeff Flake và Larry Craig đã đưa ra hai dự luật riêng rẽ tại Hạ và Thượng viện, đề nghị cho phép ngành dầu của Mỹ không chịu tác động của lệnh cấm vận. Ông Flake, đại diện bang Arizona, miêu tả lệnh cấm vận thương mại với Cuba là “chính sách lỗi thời”, “không phục vụ những nhu cầu năng lượng, mối quan tâm về môi trường hay những nguyên tắc kinh tế của Mỹ”. Kirby Jones, chủ tịch Hiệp hội Thương mại Mỹ - Cuba, tổ chức đang cố gắng bình thường hóa quan hệ thương mại giữa hai nước, nhận xét: “Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, duy trì lệnh cấm vận phải trả bằng một cái giá chiến lược. Dầu Cuba sẽ được khai thác, điều này không còn nghi ngờ gì. Câu hỏi là Mỹ có được hưởng lợi từ nguồn dầu này không hay là duy trì lệnh cấm vận và để nó cho Trung Quốc, Nga, Ấn Độ hưởng?

Sẽ là ngây thơ nếu tin rằng, triển vọng dầu tại Cuba cũng như thỏa thuận hợp tác bảo đảm an toàn trong khai thác dầu vừa đạt được giữa hai nước có thể ngay lập tức khiến Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm vận kéo dài hàng thập kỷ. Nhưng rõ ràng, Washington đang đi theo hướng đó một cách tất yếu. Mỹ từng không nghĩ rằng họ sẽ hợp tác với Cuba về vấn đề môi trường ở Vịnh Mexico, và họ đã phải nghĩ lại. Giờ đây, trong khi Venezuela, Ấn Độ, Trung Quốc, Nga đua nhau khai thác nguồn dầu của Cuba, liệu Mỹ có thể chịu để tuột khỏi tay nguồn năng lượng quý giá chỉ cách đảo Key West chưa đầy 100km?