Đau đáu tấc lòng với đồng đội

Tại cuộc gặp mặt kỷ niệm 58 năm ngày thành lập Trung đoàn Trần Cao Vân -101 (1945-2003) tại Huế, nhiều người đã xúc động đến trào nước mắt khi thấy ông Hoàng Minh Cảnh ôm tấm bia mộ vừa tạc xong của liệt sỹ Ngô Đào Du ra đứng chụp ảnh chung với những đồng đội năm xưa. Chính ông đã đi xin xác nhận và làm các thủ tục công nhận liệt sỹ cho Đại đội trưởng Đại đội 114, Tiểu đoàn 319.

Hay như khi ông chuyển cho chúng tôi bản thảo viết tay về trường hợp Gs Bửu Tiếp - một trí thức hoàng tộc xứ Huế mà công lao và sự hy sinh thầm lặng có thể nhiều người còn chưa biết. Bài viết của ông được báo Thừa Thiên Huế đăng. Ngay sau khi báo phát hành, Công an tỉnh Thừa Thiên Huế đã cho người sang, cám ơn vì báo đã có bài viết về Gs Bửu Tiếp - một liệt sỹ với những chiến công rất đáng trân trọng của ngành. Công an tỉnh cũng xin địa chỉ của ông để liên hệ, tìm con cháu của Gs Bửu Tiếp... Sau lần đó, gặp chúng tôi ông cười rạng rỡ, vì thấy mình đã lại làm được chút gì đó để thỏa lòng anh linh đồng chí, đồng đội...

Sinh năm 1928, 12 tuổi ông đã đến với cách mạng, làm liên lạc viên của Xứ ủy Trung kỳ. Năm 1945, ông vào bộ đội. Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ ông chiến đấu tại chiến trường Bình Trị Thiên, là quân tình nguyện Việt Nam tại Lào. Trong chiến dịch đường 9-Khe Sanh ông bị thương nặng và được đưa ra Bắc điều trị... Năm 1979, ông về hưu và một thời gian dài sống tại Huế. Từ sau khi về hưu, với nỗi lòng đau đáu cùng những đồng chí, đồng đội không may ngã xuống trên các chiến trường, đến ngày vui chiến thắng xương cốt vẫn còn nằm lại nơi núi thẳm rừng sâu, bằng trí nhớ và bằng những thông tin nghe ngóng được, ông tự dặn lòng, bằng mọi cách cố gắng đưa các anh về đoàn tụ với gia đình, quê hương... Mấy chục năm lặng lẽ, kiên trì, không quản tuổi già, sức yếu, theo trí nhớ của ông, đã có đến 450 hài cốt liệt sỹ được ông tìm thấy. Cũng có người thấy ông nhiệt tình quá, sinh ra... nghi ngờ. Nhưng ông không buồn. Câu chuyện về trường hợp anh Hồ Tân (Hương Trà) sau 50 năm mới lại tìm thấy cha- liệt sỹ Hồ Chiến có thể lý giải đôi phần động lực nào đã tiếp sức cho ông trong hành trình đền ơn đáp nghĩa.

Liệt sỹ Hồ Chiến gia nhập Vệ quốc đoàn năm 1949 khi đứa con trai Hồ Tân mới 3 tuổi. Sang chiến đấu ở Lào rồi hy sinh. Chính ông Cảnh là người đã cứu chữa và biết rõ nơi an táng liệt sỹ Hồ Chiến: chân núi Phu Luông, cạnh một ngôi chùa ở bản Thạt. Anh Tân sau này làm chủ nhiệm một HTX sản xuất gạch ngói. Nhân về cảm ơn HTX đã giảm giá tạo điều kiện cho mình sửa nhà, ông đã gặp Hồ Tân. Ngờ ngợ hình dáng của Hồ Tân với người đồng đội xưa, rồi biết đích xác đó là giọt máu của liệt sỹ Hồ Chiến, ông đã cung cấp thông tin và hứa sẽ bằng mọi cách sẽ đưa hài cốt của liệt sỹ Hồ Chiến về.

Năm 2000, nhân được tỉnh Xavannakhet mời sang dự kỷ niệm 25 năm giải phóng, ông đã liên hệ và đề nghị đoàn quy tập mộ liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam tại Lào cho quy tập cụm mộ liệt sỹ của Trung đoàn 101 về nước. Và rồi, liệt sỹ Hồ Chiến cùng 10 đồng đội khác đã cùng được hồi cố hương trong niềm vui và xúc động của người thân, bà con, đồng đội... Cha về trước ngõ rạng hương hoa/ Giọt buồn vui sướng trên mi mạ/ Làng xóm bà con đứng lặng tờ…/Kính ơn bác Cảnh một người cha/ Mối tình đồng đội nặng phương xa/ Mấy mươi năm ấy tim con lạnh/ Nay ấm đoàn viên rộn cửa nhà. Ngày đón cha về, không kìm được lòng mình, anh Hồ Tân đã cảm tác mấy khổ thơ và xin được gọi ông Cảnh bằng cha. Chừng ấy thôi cũng đủ làm ông ấm lòng...