Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long
Khẩn trương xây dựng Luật Năng lượng nguyên tử
Thảo luận tại Hội trường, các ĐBQH tán thành cao sự cần thiết ban hành cơ chế, chính sách đặc thù xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận như đề xuất của Chính phủ để kịp thời thể chế hóa đầy đủ, toàn diện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.
Cho biết, điện hạt nhân rẻ, ổn định, ít phát thải và công suất lớn, ĐBQH Dương Khắc Mai (Đắk Nông) nêu rõ, hiện nay nhiều quốc gia đang điều chỉnh chính sách và có những động thái mới liên quan đến điện hạt nhân nhằm bảo đảm an ninh năng lượng và giảm phát thải carbon; một số quốc gia đang mở rộng chương trình năng lượng hạt nhân, tập trung vào xây dựng và nâng cấp các lò phản ứng hạt nhân để tăng công suất sản xuất điện.
Sự phát triển đồng loạt trên toàn cầu không chỉ chứng minh cho tầm quan trọng của năng lượng hạt nhân trong giảm phát thải mà càng khẳng định vai trò trong bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Nhấn mạnh điều này, đại biểu Dương Khắc Mai cho rằng, với nhu cầu năng lượng ngày càng lớn và tăng nhanh của Việt Nam, việc phát triển điện hạt nhân là một nhu cầu tất yếu, khách quan, hợp quy luật.
Đại biểu Dương Khắc Mai cũng cho rằng, bên cạnh những lợi ích tiềm năng và mặt tích cực, Dự án còn phải đối mặt với nhiều rủi ro, thách thức cần được xem xét cẩn trọng, cụ thể: vấn đề tài chính, công nghệ, an toàn môi trường - xã hội, địa chính trị.
Để Dự án được thực hiện thành công, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị, Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá toàn diện các rủi ro, có sự chuẩn bị về mọi mặt, có chính sách quản lý và giải pháp trước mắt lẫn lâu dài, bảo đảm chặt chẽ, minh bạch, hiệu quả, ổn định.
Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là dự án điện hạt nhân đầu tiên của nước ta. ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) đề nghị, cần khẩn trương xây dựng Luật Năng lượng nguyên tử để tạo hành lang pháp lý trong bảo đảm an toàn, an ninh trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử của quốc gia.
"Đây là căn cứ vô cùng quan trọng để ban hành các văn bản quy phạm và hướng dẫn bảo đảm an toàn an ninh hạt nhân, trong đó bao gồm các vấn đề như: thiết kế nhà máy điện hạt nhân; chế tạo, xây dựng, vận hành thử, vận hành chính thức nhà máy điện hạt nhân; quản lý thải phóng xạ; nguyên tắc quốc tế về ứng xử với nhà máy điện hạt nhân", đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nhấn mạnh.
Huy động tối đa các nguồn lực
Nhấn mạnh điện hạt nhân là lĩnh vực có công nghệ chuyên sâu, đặc thù, phức tạp trong khi trình độ của nước ta hiện vẫn còn ở mức cơ bản trong lĩnh vực này cũng như nhiều lĩnh vực phụ trợ có liên quan, các đại biểu cho rằng, vấn đề nguồn nhân lực để đáp ứng cho Dự án cũng là một yêu cầu lớn, nếu không bảo đảm thì có thể ảnh hưởng đến kỹ thuật xây dựng và vận hành nhà máy.
Đại biểu Dương Khắc Mai chỉ rõ, dự thảo Nghị quyết chưa đề cập đến cơ chế, chính sách đặc thù đối với nội dung này như đào tạo đội ngũ cán bộ; thu hút, tìm, chọn và giữ nhân tài. "Nếu không có chính sách về nhân lực phù hợp thì sẽ khó triển khai thực hiện và vận hành Dự án trước mắt cũng như dài hạn". Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ quan tâm, có phương án, giải pháp trong việc đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho Dự án, bảo đảm sự chủ động tối đa. Có cơ chế, chính sách huy động tối đa các nguồn lực từ nhân dân, doanh nghiệp nhà nước và tư nhân trong nước tham gia vào Dự án, giảm áp lực cho nguồn vốn nhà nước.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đề nghị, cần quan tâm phát triển nguồn nhân lực và đào tạo số lượng nhân lực cho hai tổ máy với chuyên môn về công nghệ hạt nhân, hệ thống điều khiển thiết bị, kỹ thuật điện, cơ chế bảo vệ bức xạ, ứng phó sự cố vật lý neutron thủy nhiệt, quản lý chất thải phóng xạ...; tiếp tục phát triển đội ngũ các nhà nghiên cứu, các kỹ sư, kỹ thuật viên. Đồng thời, cần chú trọng làm tốt công tác truyền thông, hỗ trợ tốt nhất cho người dân vùng có Dự án, tạo sự đồng thuận trong xã hội để người dân có đời sống tốt hơn khi nhường đất xây dựng Dự án.
ĐBQH Trần Quốc Nam (Ninh Thuận) cho biết, từ khi Nghị quyết số 41/2009/QH12 được Quốc hội thông qua ngày 25.11.2009 về phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đến nay đã hơn 15 năm, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Ninh Thuận luôn sẵn sàng tâm thế để thực hiện Dự án. 15 năm qua, nhân dân vùng lõi với khoảng hơn 1.300 hộ/5.000 khẩu đang chờ đợi, sẵn sàng bàn giao mặt bằng, nhà ở, đất sản xuất, sinh kế... cho Nhà nước để triển khai thực hiện Dự án.
Đại biểu Trần Quốc Nam cũng cho biết, nhân dân vùng Dự án có mong muốn, nguyện vọng là nơi ở mới của bà con phải thực sự tốt hơn và tốt nhất có thể, đời sống của bà con nhân dân không phải chỉ hôm nay mà các thế hệ mai sau phải thật sự ổn định, ấm no, hạnh phúc.
Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, toàn bộ công tác giải phóng mặt bằng của hai nhà máy phải hoàn thành trong năm 2025 để bàn giao đất sạch cho chủ đầu tư. Thời gian qua, tỉnh Ninh Thuận đã tiến hành ngay các công việc với tinh thần xuyên suốt “việc gì làm được thì làm ngay, không chờ đợi”.
Tại khoản 9, Điều 3 dự thảo Nghị quyết quy định 7 nội dung liên quan đến tỉnh Ninh Thuận. Tỉnh đã đề nghị bổ sung thêm 5 nội dung liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, đây là những nội dung rất quan trọng cần phải có để tỉnh thực hiện được ngay công tác giải phóng mặt bằng.
Đại biểu Trần Quốc Nam tin tưởng, việc đầu tư nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận sẽ thật sự an toàn, thành công, nhân dân tin tưởng tuyệt đối, nhất là bà con vùng Dự án khi di dời sẽ có cuộc sống tốt đẹp, hạnh phúc, tiếp thêm niềm tin, sự lan tỏa... để triển khai các Dự án tiếp theo.
