Đối tượng báo cáo phải đánh giá rủi ro về rửa tiền
Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 đã khắc phục hạn chế, bất cập của Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền. Xây dựng hệ thống pháp luật về phòng, chống rửa tiền phù hợp với các yêu cầu, chuẩn mực quốc tế về phòng, chống rửa tiền. Đó là chia sẻ của Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Kim Anh tại cuộc họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch Nước về 6 luật được Quốc hội Khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ Tư.
Luật đã sửa đổi, bổ sung tên gọi của một số hoạt động của đối tượng báo cáo như: các hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kinh doanh trò chơi có thưởng... phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành và nội hàm khái niệm theo khuyến nghị của tổ chức quốc tế. Bổ sung đối tượng báo cáo là các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.
Đáng lưu ý, để bảo đảm bao quát các hoạt động phát sinh trong tương lai, tại cuộc họp báo, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Ngân hàng Nhà nước Tạ Quang Đôn cho biết thêm, tại Khoản 3, Điều 4 Luật giao Chính phủ quy định hoạt động mới phát sinh có rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo chưa được quy định tại Luật sau khi được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tại Khoản 1 Điều 7, Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 còn bổ sung quy định việc đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền được thực hiện đối với cả hoạt động mới phát sinh có thể có rủi ro về rửa tiền.
“Các quy định này là cơ sở để các cơ quan quản lý rà soát, đánh giá mức độ rủi ro về rửa tiền đối với các hoạt động mới phát sinh, để đề xuất Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung hoạt động của đối tượng báo cáo, tạo sự chủ động và bảo đảm quy định của Luật theo kịp tình hình thực tiễn” ông Tạ Quang Đôn cho biết.
Luật bổ sung quy định đánh giá, cập nhật rủi ro quốc gia về rửa tiền. Cụ thể, định kỳ 5 năm, Ngân hàng Nhà nước chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, trình Chính phủ phê duyệt. Các bộ, ngành liên quan có trách nhiệm thực hiện cập nhật rủi ro về rửa tiền dựa trên việc triển khai kế hoạch thực hiện sau đánh giá hoặc khi có các rủi ro phát sinh thuộc phạm vi quản lý của bộ, ngành gửi Ngân hàng Nhà nước tổng hợp trình Chính phủ phê duyệt. Luật giao Chính phủ quy định chi tiết về nguyên tắc, tiêu chí, phương pháp đánh giá rủi ro về rửa tiền.
Về trách nhiệm đánh giá rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo, lần này, Luật quy định đối tượng báo cáo phải đánh giá rủi ro về rửa tiền. Xây dựng quy trình quản lý rủi ro về rửa tiền. Trong đó, có nội dung về việc phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro thấp, trung bình, cao và các biện pháp áp dụng tương ứng với các mức độ rủi ro về rửa tiền. Luật giao Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định tiêu chí, phương pháp đánh giá rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo.
Giảm yêu cầu về quy định nội bộ cho đối tượng báo cáo là cá nhân, doanh nghiệp siêu nhỏ
Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 quy định cụ thể hơn về thông tin nhận biết khách hàng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nêu rõ, Luật bổ sung quy định đối tượng báo cáo có thể khai thác thông tin trong các cơ sở dữ liệu quốc gia theo quy định pháp luật để đối chiếu, xác minh thông tin do khách hàng cung cấp; sửa đổi các quy định về nhận biết khách hàng thông qua bên thứ ba trên cơ sở hoạt động kinh doanh qua giới thiệu và quy định rõ xác minh thông tin nhận biết khách hàng thông qua việc thuê tổ chức khác.
Luật cũng bổ sung quy định về cá nhân nước ngoài có ảnh hưởng chính trị của tổ chức quốc tế, quy định rõ hơn trách nhiệm đối tượng báo cáo phải thực hiện các biện pháp thích hợp để xác minh nguồn gốc tài sản của khách hàng, chủ sở hữu hưởng lợi và thực hiện giám sát mối quan hệ kinh doanh trong suốt quá trình giao dịch với khách hàng này.
Về minh bạch thông tin của pháp nhân, tổ chức phi lợi nhuân, Luật đã kế thừa, quy định cụ thể hơn một số yêu cầu thu thập, cập nhật, lưu trữ, thông tin của đối tượng báo cáo, cá nhân, tổ chức có liên quan, quy định trách nhiệm cung cấp các thông tin này cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Luật yêu cầu đối tượng báo cáo phải ban hành chính sách, quy trình để nhận diện đánh giá mức độ rủi ro về rửa tiền trước khi cung cấp sản phẩm, dịch vụ mới và sản phẩm dịch vụ hiện có áp dụng công nghệ đổi mới và việc áp dụng các biện pháp để giảm thiểu rủi ro về rửa tiền.
Điểm mới đáng lưu ý của Luật là đã làm rõ hơn yêu cầu về quy định nội bộ của các đối tượng báo cáo, giảm bớt yêu cầu về quy định nội bộ cho đối tượng báo cáo là cá nhân, doanh nghiệp siêu nhỏ. Sửa đổi một số dấu hiệu đáng ngờ trong lĩnh vực chứng khoán, bảo hiểm nhân thọ; bổ sung dấu hiệu đáng ngờ đối với hoạt động trung gian thanh toán. Sửa đổi quy định về thời hạn báo cáo.
Luật cũng bổ sung trách nhiệm của bộ, ngành trong việc thực hiện đánh giá, cập nhật rủi ro quốc gia về rửa tiền, sửa đổi trách nhiệm cụ thể một số bộ, ngành, bảo đảm phù hợp với chức năng quản lý nhà nước của các bộ, ngành và tính thống nhất với quy định pháp luật liên quan.
Để bảo đảm Luật Phòng, chống rửa tiền có hiệu lực từ ngày 1.3.2023, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Tạ Quang Đôn cho biết, đối với Luật Phòng, chống rửa tiền, dự kiến sẽ có 3 văn bản quy định chi tiết, gồm Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền; Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định mức giá trị của giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo; và Thông tư của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hướng dẫn thực hiện một số quy định về phòng, chống rửa tiền.
Ông Tạ Quang Đôn nêu rõ, Ngân hàng Nhà nước đang phối hợp với Bộ Tư pháp báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép ban hành các văn bản quy định chi tiết theo trình tự, thủ tục rút gọn. Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đã xây dựng các dự thảo văn bản quy định chi tiết Luật và đang tổ chức lấy ý kiến đối với các dự thảo văn bản này, bảo đảm thời hạn ban hành để các văn bản này có hiệu lực cùng thời điểm của Luật.
