Đằng sau hiện tượng “Du lịch sinh đẻ” ở Trung Quốc

Hiện tượng du lịch sinh đẻ sang Mỹ đang ngày càng trở nên thịnh hành ở Trung Quốc và là đề tài nóng trong giới truyền thông Mỹ thời gian gần đây. Sở dĩ, nhiều người có điều kiện ở Trung Quốc muốn sinh con ở Mỹ là bởi một số ưu đãi đặc biệt mà nước này dành cho những em bé được sinh trên đất Mỹ: đó là nghiễm nhiên có hộ chiếu Mỹ, được miễn phí giáo dục, tiếp cận các khoản vay đại học và các quyền công dân khác như bỏ phiếu của Mỹ mà bố mẹ các em không thể có được. Điều này giải thích cho con số các “trung tâm sinh đẻ” đang mọc lên nhanh chóng ở Los Angeles và New York để phục vụ cho các khách hàng từ Trung Quốc đại lục.

Tuy nhiên, với nhiều người Trung Quốc, lý do giải thích cho việc diễn viên Vương Bảo Cường đưa vợ sang sinh con thứ hai ở Los Angeles không phải là để kiếm quốc tịch Mỹ cho con mình mà là để lách luật. Chính sách kế hoạch hóa gia đình của Trung Quốc, được biết với cái tên Chính sách một con, hạn chế việc sinh con thứ hai đã được áp dụng hơn 30 năm nay. Nó chỉ chừa ra một vài ngoại lệ sinh con thứ hai cho những ai thuộc các nhóm dân tộc thiểu số hoặc những người xuất thân trong các gia đình vốn là con một. Nói chung nhữäng ai vi phạm chính sách một con sẽ bị phạt rất nặng. Kết quả là, rất nhiều cặp vợ chồng Trung Quốc muốn có thêm con hay muốn kiếm con trai để nối dõi tông đường đã tìm cách lách luật bằng cách ra nước ngoài sinh con.  

Hong Kong  cũng là một điểm đến phổ biến cho những bà mẹ sắp sinh ở Đại lục vì đặc khu này không phải áp dụng chính sách kiểm soát dân số của Trung Hoa đại lục và những đứa trẻ được sinh ra ở Hong Kong nghiễm nhiên được đảm bảo quyền cư trú ở đây. Hơn nữa, hộ chiếu Hong Kong cho phép người sở hữu tới hơn 120 quốc gia mà không cần visa. Tuy nhiên vào năm 2010, các cơ sở y tế của Hong Kong đã gặp phải một thách thức khắc nghiệt khi có tới 40.648 bà mẹ từ đại lục tới đây sinh con. Đầu năm nay, các quan chức Hong Kong đã ước đoán con số những người không phải công dân của đặc khu được phép đến đây sinh con có thể đạt con số 34.000 người vào năm 2012.

Mỹ là điểm đến đắt đỏ hơn cho những cặp vợ chồng muốn lách chính sách một con. Nếu các cặp vợ chồng này muốn sinh con ở Mỹ nhưng lại nuôi dạy con ở Trung Quốc, các phụ huynh sẽ phải thanh toán những chi phí trợ cấp xã hội và giáo dục mà một công dân Mỹ, như trường hợp con của Vương, không có quyền nhận. Chẳng hạn, vì có hộ chiếu Mỹ nên pháp luật  không cho phép con Vương đăng ký hộ khẩu tại khu vực của bố mẹ, điều đó có nghĩa là đương nhiên em bé không được nhận vào các trường công ở Trung Quốc. Diễn viên Vương sẽ phải đăng ký con là người nước ngoài và phải trả thêm phụ phí vì Trung Quốc không cho phép 2 quốc tịch

Và như vậy, sau khi tin tức về việc nhà Vương xảy ra, các công dân mạng của Trung Quốc và các nhà bình luận báo chí Trung Quốc đã nhanh chóng đưa ra một kết luận không thể tránh khỏi. Quyền có được gia đình lớn chỉ thuộc về những người giàu. Xuất thân của diễn viên Vương chỉ càng làm tăng cảm giác bất công. Sinh ra trong một gia đình nông dân ở vùng nông thôn tỉnh Hà Bắc, Vương may mắn trở thành diễn viên hài được ưa thích và trở nên giàu có. Nhưng Vương không thể có con thứ hai vì mặc dù đã đăng ký hộ khẩu ở nông thôn nhưng chỉ những cư dân nào sống ở vùng miền núi và thảo nguyên Bashang mới được có con thứ hai theo quy định của tỉnh Hà Bắc. Làng quê của Vương Bảo Cường ở Hình Đài, tỉnh Hà Bắc nhưng lại không nằm trong khu vực miền núi cũng chẳng thuộc thảo nguyên Bashang. Do vậy, nếu sinh con ở Trung Quốc, Vương sẽ bị phạt.

Chính sách một con của Trung Quốc đã tạo ra những chia rẽ tầng lớp khá lớn. Ở những thành phố lớn, đặc biệt là ở tầng lớp trung lưu và được học hành nhiều hơn, chính sách này nhận được sự ủng hộ rộng khắp nhưng ở các vùng nông thôn Trung Quốc, nơi giáo dục vẫn còn thiếu thốn, người ta vẫn giữ quan điểm rằng một gia đình lớn là cần thiết để có nhân công lao động đồng áng nên không tỏ ra mặn mà với chính sách đó. Các chính quyền địa phương, chịu áp lực phải đáp ứng những mục tiêu dân số quốc gia, nhiều khi đã áp dụng những biện pháp rất nặng để trừng phạt những người vi phạm và vô hình trung uy tín của họ bị giảm sút trước mắt người nghèo.

Hiện nay đang nổi lên một quan điểm thịnh hành trong giới nhà giàu Trung Quốc và cả giới truyền thông là một hệ thống kế hoạch hóa gia đình đưa ra những ngoại lệ cho người giàu sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Trung Quốc. Hồi tháng 9, gần hai tháng trước khi tin đồn về Vương lan truyền, ý tưởng này đã nhận được sự ủng hộ từ Tiếng nói trực tuyến, một cổng thông tin do tập đoàn nhật báo Hồ Nam sở hữu. Cổng thông tin này đã cho đăng một bài xã luận với cái tít “Đừng bắt người giàu phải sinh con ở Mỹ”.

Hiện nay, ngày càng nhiều người có học thức không muốn có con bởi những áp lực của cuộc sống thường nhật. “Biện pháp hạn chế dân số” như vậy không phải là niềm hy vọng mà lại là mối nguy hiểm tiềm ẩn cho tương lai của đất nước. Nếu người giàu muốn sinh con thứ hai thì tốt hơn hết là cho phép họ sinh con ngay trong nước hơn là buộc họ phải tốn tiền sang Mỹ sinh con. Tiếng nói trực tuyến lập luận rằng, “người giàu sinh thêm con sẽ thúc đẩy mua sắm và mang đến nhiều cơ hội việc làm cho những người bình thường”.

Nhiều người cũng đồng ý với quan điểm trên. Họ cho rằng Vương Bảo Cường có khả năng tạo dựng một cuộc sống hạnh phúc cho con mình thì tại sao họ lại không nên có thêm con. Trong khi đó, có rất nhiều người sống trong nghèo khó lại rất đông con thậm chí lên tới 6 hay 7 đứa…Chính những người này làm tăng số người nghèo và làm giảm chất lượng cuộc sống của cả đất nước. Vừa tốn tiền ra nước ngoài, những người như vợ chồng Vương Bảo Cường còn bị nhiều người chỉ trích là không ái quốc. Cũng như ngôi sao bóng rổ NBA đã giải nghệ Yao Minh cũng đã từng hứng búa rìu dư luận nặng nề vì quyết định để vợ sinh con gái ở Mỹ vào năm ngoái.

Trong khi đó, các nhà báo Mỹ tiếp tục đăng những bài báo về du lịch sinh đẻ từ Trung Quốc để nhằm tìm kiếm giấc mơ Mỹ chứ không phải là nhằm né tránh các chính sách hạn chế dân số của Trung Quốc.