Dân số Hà Nội trước thách thức chênh lệch giới tính

Theo số liệu thống kê của Sở Y tế Hà Nội, năm 2011, tính đến cuối tháng 11.2011, tổng số sinh của toàn thành phố là 115.900 trẻ, tăng 14,24%, trong đó có 8.472 trẻ là con thứ ba trở lên, tăng 185 trẻ (2,25%) so với cùng kỳ năm trước. Tỷ số giới tính khi sinh là 115 trẻ trai/100 trẻ gái. Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh xảy ra khá trầm trọng ở khu vực ngoại thành, đặc biệt là khu vực Hà Nội mở rộng, mức chênh lệch giới tính lên tới 120-130 nam/100 nữ, thậm chí có huyện trên 130 nam/100 nữ. Tỷ số giới tính khi sinh của đồng bằng sông Hồng cao nhất cả nước, trong đó có Hà Nội.

Bên cạnh tình trạng báo động về mất cân bằng giới tính khi sinh, số người sinh con thứ ba cũng có nguy cơ bùng nổ, nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời. Thống kê chưa đầy đủ toàn thành phố có 120 đảng viên, cán bộ, công chức sinh con thứ ba trở lên, tăng 20 trường hợp so với cùng kỳ năm trước. Các quận, huyện có số người sinh con thứ ba tăng mạnh cũng chủ yếu rơi vào khu vực mở rộng như các huyện Thạch Thất, Ba Vì, Đông Anh, Đan Phượng, Quốc Oai và Thanh Trì…

Phân tích nguyên nhân của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, Phó chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ Hà Nội Nguyễn Đình Lân cho biết, hiện nay tâm lý muốn sinh nhiều con, nhất là con trai ở các cặp vợ chồng sinh con một bề gái của người dân Thủ đô, đặc biệt là vùng nông thôn còn rất nặng nề. Tâm lý này lại thường rơi vào những gia đình có kinh tế khá giả; muốn sinh thêm con để dự phòng tai nạn, rủi ro. Mặt khác, những tiến bộ của khoa học kỹ thuật cũng tạo điều kiện cho các cặp vợ chồng lựa chọn giới tính thai nhi qua việc tham khảo tài liệu, thực hiện chế độ ăn uống, thời điểm thụ tinh cho tới xem bói, chọn ngày, chọn giờ... để sinh con theo ý muốn. Thậm chí, không ít trường hợp thực hiện nạo phá thai để sinh bằng được con trai cho gia đình, dòng họ có người nối dõi tông đường.

Phó giám đốc Sở Y tế Hà Nội Hoàng Đức Hạnh đã chỉ rõ những khó khăn, thách thức và nguyên nhân của tình trạng sinh con thứ ba và chênh lệch giới tính khi sinh của Hà Nội trong năm 2011: ngoài yếu tố tâm lý của người dân như ở trên, còn do quy mô dân số lớn, địa bàn dân cư rộng, dân trí không đồng đều cũng là những khó khăn trong truyền thông, vận động thực hiện các mục tiêu dân số. Nhận thức của một bộ phận cán bộ, nhân dân về thực hiện công tác dân số chưa đúng; trong khi đó, công tác kiểm tra, giám sát ở cơ sở ít được quan tâm; thanh tra còn hạn chế, phát hiện và xử lý các vi phạm lạm dụng kỹ thuật để lựa chọn giới tính thai nhi chưa được thường xuyên, hiệu quả ngay tại cơ sở... Bên cạnh đó, tổ chức bộ máy làm công tác dân số các cấp thay đổi nhiều, không thu hút được cán bộ có năng lực, trình độ vào làm việc; tiến độ thực hiện ổn định tổ chức bộ máy cán bộ làm công tác DS- KHHGĐ ở Trung tâm Dân số quận, huyện và xã, phường, thị trấn còn chậm, việc tuyển dụng cán bộ chuyên trách xã, phường chưa đảm bảo tính kế thừa…

Theo Phó chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ Hà Nội Nguyễn Đình Lân, Hà Nội là một trong 15 tỉnh, thành phố sẽ được thực hiện làm điểm giảm tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trong giai đoạn từ năm 2012- 2015. Để thực hiện được mục tiêu này cần thực hiện những biện pháp can thiệp hợp lý, quyết tâm cao của cộng đồng và không thể giảm được ngay, phải giải quyết được những nguyên nhân gây ra tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Trước hết phải có sự cam kết chặt chẽ của các cấp lãnh đạo trong việc tăng cường chỉ đạo, điều hành, kiểm tra, giám sát, có sự chung tay của các ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội, những người có uy tín trong cộng đồng và cần có một cơ quan chuyên trách đủ mạnh để điều phối hoạt động. Đồng thời mở rộng các mô hình thử nghiệm có hiệu quả can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, có những giải pháp làm thay đổi nhận thức, hành vi của người dân; xử lý nghiêm cá nhân, tổ chức sản xuất, phát hành tài liệu có liên quan đến lựa chọn giới tính khi sinh và những cơ sở y tế liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi. Thực hiện tốt Pháp lệnh Dân số và quy định của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính về Dân số...

Năm 2012, TP Hà Nội sẽ tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm duy trì mức sinh thay thế một các bền vững; giảm tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh; nâng cao chất lượng dân số Thủ đô. Phấn đấu giảm tỷ suất sinh thô 0,15 phần ngàn, giảm tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên 0,5 phần trăm so với năm 2011; tỷ số giới tính khi sinh là 117 trẻ trai/100 trẻ gái. Tuy nhiên, năm 2012 ngành Dân số Thủ đô cũng đang đứng trước những thách thức khi theo quan niệm dân gian năm Nhâm Thìn là năm đẹp, nếu chủ quan, lơ là rất có thể sẽ tăng sinh trở lại, dẫn đến nguy cơ bùng nổ dân số lần thứ hai là khó tránh khỏi.