Đàm phán trực tiếp Nga – Ukraine: Tổng thống Putin không tham dự

Cuộc đàm phán trực tiếp sau 3 năm

Thế giới đang đang mong đợi cuộc đàm phán về giải quyết xung đột Ukraine ​​sẽ diễn ra tại Istanbul ngày hôm nay 15/5 (theo giờ địa phương) theo sáng kiến ​​của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Đây là cơ hội để Nga và Ukraine có bước đầu gặp mặt trực tiếp sau 3 năm để đưa ra lập trường cũng như thảo luận một cách cụ thể về tình hình thực tế.

Theo thông báo của Điện Kremlin, Tổng thống Vladimir Putin đã phê duyệt thành phần phái đoàn Nga tham gia đàm phán với Ukraine, trong đó Trợ lý Tổng thống Vladimir Medinsky sẽ dẫn đầu. Ông Medinsky là cựu Bộ trưởng Văn hóa, từng làm trưởng đoàn đàm phán với Ukraine tại Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 3/2022.

Các thành viên khác trong đoàn còn có Thứ trưởng Ngoại giao Mikhail Galuzin, Tổng cục trưởng Tổng cục tình báo Bộ Tổng tham mưu Nga (GRU) Igor Kostyukov, Thứ trưởng Quốc phòng Alexander Fomin, và một nhóm chuyên gia trong nhiều lĩnh vực khác.

Trợ lý của Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Yuri Ushakov thông tin thêm, thành phần phái đoàn Nga được xác định dựa trên các nội dung hai bên cần trao đổi: “Phái đoàn sẽ cần phải giải quyết vấn đề chính trị và hàng tỷ vấn đề về kỹ thuật giữa hai bên”.

Trước đó Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng cho biết: “Cách tiếp cận này nhằm mục đích cụ thể là tìm ra một giải pháp ngoại giao thực sự cho cuộc khủng hoảng Ukraine, loại bỏ nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột và thiết lập nền hòa bình đáng tin cậy… Chúng tôi cam kết tìm kiếm nghiêm túc các cách thức nhằm thiết lập hòa bình lâu dài”.

Hiện Tổng Lãnh sự quán Nga tại Thổ Nhĩ Kỳ đã phối hợp với chính quyền sở tại chuẩn bị địa điểm cụ thể cho cuộc đàm phán.

Trong khi đó, về phía Ukraine, Đài NV dẫn nguồn tin cho biết phái đoàn Ukraine sẽ tới Thổ Nhĩ Kỳ cùng Tổng thống Volodymyr Zelensky bao gồm Chánh Văn phòng Tổng thống Andriy Yermak, Phó Chánh Văn phòng Igor Zhovkva, Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov và Ngoại trưởng Andriy Sybiga. Tổng thống Zelensky đã bày tỏ kỳ vọng gặp Tổng thống Putin tại Istanbul, tuy nhiên chưa đưa ra phản ứng về thông tin ông Putin sẽ không tham dự đàm phán.

Ngay sau tuyên bố của Điện Kremlin, giới chức Mỹ cũng cho biết, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng sẽ không tới Istanbul, dù trước đó nhà lãnh đạo Mỹ để ngỏ khả năng này bất chấp chương trình nghị sự bận rộn. Tuy nhiên ông cũng cử một phái đoàn Mỹ tới đàm phán, gồm Ngoại trưởng Marco Rubio và các đặc phái viên cấp cao Steve Witkoff và Keith Kellogg.

Thông tin từ phía Mỹ cho biết, phái đoàn của Nga và Ukraine sẽ thảo luận về lệnh ngừng bắn và một trao đổi tù binh lớn trong cuộc đàm phán đầu tiên này. Trong một cuộc phỏng vấn với Breitbart News ngày 13/5, Steve Witkoff thông tin: “Sẽ không có thỏa thuận nào nếu không có sự chấp thuận của Tổng thống Putin”.

Triển vọng đàm phán còn bỏ ngỏ

Mặc dù Tổng thống Nga Vladimir Putin chưa bao giờ xác nhận sẽ tham dự đàm phán trực tiếp với Ukraine trong ngày hôm nay 15/5, song sự vắng mặt của cả Tổng thống Nga và Mỹ đang làm giảm kỳ vọng về khả năng có đột phá trong đối thoại.

Tuy nhiên, theo ông Nikolay Silayev, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Kavkaz thuộc Viện Quan hệ quốc tế nhà nước Moscow, cuộc đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraine tại Istanbul diễn ra sẽ cho thấy thiện chí của Kiev trong việc xem xét lại chương trình nghị sự mà hai nước đã đưa ra năm 2022. Các bên sẽ có những thảo luận ban đầu về các cách giải quyết xung đột, có tính đến những thay đổi trên thực địa so với thời điểm 3 năm trước. Tổng thống Vladimir Putin trước đó đã nhấn mạnh, mục tiêu cốt lõi của tiến trình đàm phán là loại bỏ các nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột, và tiến tới thiết lập một nền hòa bình ổn định, lâu dài.

Sau nhiều tháng nỗ lực ngoại giao không mang lại kết quả đột phá, chính quyền Tổng thống Donald Trump đang cho thấy sự thay đổi đáng kể trong cách tiếp cận đối với cuộc xung đột Nga - Ukraine. Mỹ vẫn khẳng định cam kết theo đuổi các nỗ lực hòa bình, nhưng vai trò trung gian tích cực sẽ được thu hẹp đáng kể và thay vào đó muốn đặt trách nhiệm trực tiếp lên vai Nga và Ukraine trong việc tìm kiếm giải pháp cho cuộc xung đột. Trong khi đó, các nước châu Âu đã công bố các lệnh trừng phạt mới đối với Nga và bày tỏ sự phản đối đối với lời đề nghị đàm phán của Moscow.

Theo giới phân tích, khả năng đạt được thỏa thuận giữa Nga và Ukraine hiện còn rất mong manh khi sự hoài nghi và mâu thuẫn lợi ích vẫn là những rào cản lớn. Tuy nhiên, kể cả trong trường hợp không đi đến được một thỏa thuận ngừng bắn thì việc các bên có thể ngồi lại cùng nhau, đối thoại trực tiếp sau 3 năm gián đoạn vẫn là một bước đi cần thiết để tìm kiếm một lối thoát cho cuộc xung đột kéo dài. Khi đó, Istanbul có thể là điểm khởi đầu của lịch sử.