Đắk Lắk: Tái thiết ngành hàng sầu riêng, hướng đến xuất khẩu bền vững

Quản lý bằng mã QR

Tại các vườn sầu riêng của Hợp tác xã sản xuất dịch vụ nông nghiệp Thăng Tiến (HTX Thăng Tiến, huyện Krông Pắk), mỗi trái sầu riêng đều có thể được truy xuất nguồn gốc đến từng cây, từng hộ, từng ngày chăm bón nhờ hệ thống QR code. Đây được coi là bước đi tiên phong trong minh bạch hóa sản phẩm nông nghiệp, điều mà thị trường Trung Quốc, Nhật Bản, châu Âu ngày càng yêu cầu khắt khe.

"Chúng tôi đã triển khai mô hình liên kết sản xuất với các hộ thành viên, áp dụng kỹ thuật canh tác theo chuẩn VietGAP và GlobalGAP. Mỗi cây sầu riêng được gắn một mã QR riêng biệt. Người tiêu dùng hoặc đối tác nhập khẩu chỉ cần quét mã là biết toàn bộ quá trình chăm sóc trái", ông Lê Tấn Dũng, Giám đốc HTX Thăng Tiến chia sẻ.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) Đắk Lắk Nguyễn Văn Hà cho biết, truy xuất nguồn gốc đến từng cây trồng là một yêu cầu bắt buộc nếu muốn giữ được thị trường xuất khẩu lâu dài.

“Chúng ta không thể để mã số vùng trồng trở thành hình thức. Truy xuất phải gắn với dữ liệu thật, sản phẩm thật, người trồng thật. Đây không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà là rào chắn đạo đức và pháp lý cho cả ngành hàng”, ông Hà khẳng định.

Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk cũng đã nhanh chóng phát động chiến dịch “Nói không với chất cấm trong sản xuất, sơ chế và bảo quản sầu riêng”.

“Việc loại bỏ hoàn toàn chất cấm là yêu cầu cấp bách để giữ vững uy tín thị trường, bảo vệ nông dân và mở đường cho chuỗi liên kết minh bạch”, Phó Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk Lê Anh Trung nhấn mạnh.

Tăng chuỗi giá trị trong chế biến

Cùng với giải pháp kiểm soát chất lượng từ vùng trồng đến trái tươi, Đắk Lắk cũng đang thúc đẩy giải pháp ứng dụng công nghệ chế biến trong chuỗi giá trị ngành hàng sầu riêng.

Hiện nay, một số sản phẩm chế biến từ sầu riêng của Đắk Lắk đã có mặt trên thị trường như: sấy thăng hoa, kem sầu riêng, kem sầu riêng phối với hạt điều sấy khô… Đây là một quá trình tái định vị chuỗi giá trị bằng công nghệ và sáng tạo.

Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần công nghệ phần mềm AutoAgri (Hà Nội) Nguyễn Thị Thành Thực chia sẻ, công nghệ chế biến giúp giảm thiểu 50% rủi ro cho quả tươi. Sản phẩm sầu riêng sấy thăng hoa hiện được đánh giá là có biên độ lợi nhuận cao nhất nhờ giữ trọn hương vị và độ ngọt tự nhiên, lại dễ bảo quản và vận chuyển. Tuy nhiên, để thúc đẩy chế biến, điều kiện tiên quyết là sản phẩm đầu vào phải đạt chuẩn.

“Không thể làm sản phẩm cao cấp từ nguyên liệu kém chất lượng. Nếu chúng ta không kiểm soát được từ khâu canh tác, tất cả công nghệ chỉ là sự tô vẽ tạm thời”, bà Thành Thực lưu ý.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, nhà sáng lập Công ty cổ phần Nafoods Group (Nghệ An), diện tích sầu riêng không cần mở rộng thêm, điều cần thiết là đáp ứng tiêu chí kỹ thuật của các thị trường nhập khẩu. Tiếp đó là gia tăng giá trị quả sầu riêng bằng các sản phẩm: sầu riêng đông lạnh, sầu riêng chế biến làm kem, làm thực phẩm... Nếu làm tốt khâu chế biến thay vì chỉ dựa vào xuất khẩu quả tươi thì mục tiêu kim ngạch xuất khẩu sầu riêng Việt Nam đạt hơn 3,5 tỷ USD là hoàn toàn có thể đạt được trong năm 2025.

Còn theo Phó Giám đốc Sở NN-MT Đắk Lắk Nguyễn Văn Hà, chế biến sâu chính là “đòn bẩy” để Đắk Lắk giảm phụ thuộc vào trái tươi, nhất là khi mùa vụ thu hoạch tập trung và sản lượng vượt ngưỡng.

“Chế biến chính là hình thái bảo hiểm cho người trồng trước biến động thị trường”, ông Hà nhấn mạnh.

“

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) Đắk Lắk, hiện nay tổng diện tích sầu riêng của tỉnh là 38.800 ha, tập trung chủ yếu tại các huyện trọng điểm như Krông Pắk, Krông Năng, Krông Búk, Cư M’gar, Ea H'leo, TP. Buôn Ma Thuột… Trong đó, diện tích cho thu hoạch sản phẩm năm 2025 khoảng 22.600ha; sản lượng dự kiến ước đạt khoảng 380.000 - 400.000 tấn. Đến nay, tỉnh Đắk Lắk có 266 mã vùng trồng, với tổng diện tích khoảng gần 7.400 ha, chiếm gần 33% diện tích sầu riêng cho thu hoạch sản phẩm. Hiện các chủ mã vùng trồng đều đang tiến hành gắn mã QR lên từng gốc sầu riêng để bảo đảm sản phẩm rõ ràng, minh bạch và dễ bảo vệ khi xảy ra tranh chấp thương mại.