Đặc thù hay đặc lợi?

Đã là cơ chế thị trường thì chỉ đạo kinh tế - xã hội không thể đi ngược được sự rát bỏng của thị trường. Đất nước hội nhập sâu rộng thì chúng ta không thể tự cho riêng mình một “sân chơi”, một cách chơi, một luật chơi. Nghĩa là mọi việc phải tuân thủ quy luật thị trường, tuân thủ những cam kết của những hiệp định thương mại chúng ta đã đặt bút ký!

Vậy mà vẫn cứ thấy ngành nọ, địa phương kia đòi hỏi phải có “đặc thù riêng” ngoài vòng những quy định, kỷ cương chung. Cơ chế, đặc thù riêng ấy, nhìn cho tỏ thì toàn là những đề nghị kiểu “co vào lòng”. Hết xin ưu đãi thuế, xin tăng giá, đến xin thành lập quỹ này, quỹ khác. Nói thẳng ra toàn là xin ưu đãi đặc thù để lại bạc tiền nhiều hơn cho riêng ngành mình, địa phương mình mà như quên đi cái lo chung cho đất nước. Khi nói đến các tập đoàn kinh tế, các tổng công ty lớn nhà nước… thì dư luận chả mấy khen mà cứ buông lời chê: nào chiếm đất đai nhiều, toàn vị trí đắc địa, nào “ôm” vốn lớn, vay các ngân hàng quá lớn, nhưng làm ăn thì kém hiệu quả. Thế thì cái vị trí “trụ cột, đầu tàu” mà đất nước trao trọng trách cho các “ông lớn” này ở đâu?

Ảnh minh họa	Nguồn: ITN

Hãy nhìn hiệu quả mỗi đồng vốn Nhà nước giao cho các doanh nghiệp lớn nắm giữ, xem sinh sôi ra được bao nhiêu, có bảo toàn được vốn không, hay đang hụt hao đi? Trụ cột gì mà từ Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cứ chỉ có cái “lộ trình tăng giá”? Xăng dầu vẫn lỗ lãi tù mù, đâu đã thật sự minh bạch, khi giá dầu thế giới giảm sâu mà nếu giảm, cũng chỉ giảm như gọi là có. Người dùng góp vào quỹ bình ổn, nhưng quỹ ấy dùng “bình” thế nào, “ổn” ra sao thì hình như cũng chỉ mấy vị biết với nhau.

 Tập đoàn Dầu khí (PVN) nhà nước đổ vốn lớn đầu tư, thì giờ Lọc dầu Dung Quất kêu cứu: “Đóng cửa đến nơi, nếu không có cơ chế đặc thù, ưu đãi”! Ô hay, đã là doanh nghiệp thì lãi hưởng, lỗ chịu, sao có thể khi làm ăn xuôi gió thuận buồm thì chia lương thưởng “vút giời xanh”, khi làm ăn thua, đi xuống là cậy thế “con cưng”  làm mình, làm mẩy bắt đất nước phải chìa vai ra gánh? Nghe PVN vừa đề nghị Chính phủ cho cơ chế để ưu đãi thuế cho dự án lọc hóa dầu Nghi Sơn vốn đầu tư 9 tỷ USD trong 10 năm với số tiền 75.000 tỷ đồng (cỡ 3 tỷ USD) sẽ lấy từ người tiêu dùng (?). Lãnh đạo PVN có hay cô bác nhà nông còn đang ngơ ngác lo hạn cháy trời, lo mặn xâm thực chát đắng lòng kia. Đề nghị của PVN cứ như người đứng ở đâu vậy!

Ai hay chính Bộ Công thương - cơ quan quản lý trực tiếp PVN có cả văn bản tiếp sức cho tập đoàn này. Đó là đề nghị hình thành một loại quỹ với cái tên khá hấp dẫn “Quỹ Phát triển năng lượng bền vững”! Ngoài “sáng kiến” lập quỹ, Bộ Công thương còn đề xuất  tăng tỷ lệ lãi dầu khí nước chủ nhà dành cho PVN để doanh nghiệp cân đối nguồn tiền, thay vì phải nộp ngân sách, để “giữ trọn” những cam kết ký với đối tác (!)

Nhưng đề xuất này đang bị nhiều chuyên gia phản đối quyết liệt. Bởi cái “Quỹ Phát triển năng lượng bền vững” chả lẽ lại chồng tiếp lên Quỹ bình ổn - quá vô lý? Hơn thế, nó trái với những cam kết với các Hiệp định mà chúng ta đang hướng tới? Lại “phơi ra” chuyện ký tá không cân nhắc kỹ lợi hại trước khi hạ bút, trước các hợp đồng dính đến yếu tố nước ngoài, những non kém trong chọn lọc, liên kết góp vốn doanh nghiệp FDI! Những chiến lược thiếu tầm ấy bao giờ cũng trả giá bằng bạc tiền quá lớn!