Nhận diện rõ khó khăn, vướng mắc
Theo ông Phan Đăng Tuất, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), công nghiệp chế tạo Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và hiện đang đứng trước cơ hội lớn tiến sâu vào thị trường toàn cầu. Trong bức tranh tổng thể này, công nghiệp hỗ trợ được coi là hạt nhân cho sự phát triển của ngành chế tạo. Ngành này không chỉ là phần bổ trợ mà thực sự là một yếu tố quyết định cho trình độ công nghệ của quốc gia.
Ảnh: Kim Oanh
Mặc dù công nghiệp hỗ trợ đóng vai trò thiết yếu, nhưng đại diện Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cũng cho biết, các doanh nghiệp trong ngành này đang phải đối mặt với vô vàn khó khăn.
Đó là hầu hết các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ là vừa và nhỏ, điều này khiến họ khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn và thị trường; các doanh nghiệp này thường gặp khó trong việc tiêu thụ sản phẩm khi phải cạnh tranh với các tập đoàn lắp ráp lớn từ nước ngoài, dẫn đến áp lực về mặt tài chính và doanh thu.
Bên cạnh đó, để gia nhập vào ngành công nghiệp chế tạo, các doanh nghiệp hỗ trợ cần có công nghệ và kỹ thuật chuyên sâu; không chỉ đòi hỏi đầu tư lớn mà còn cần một độ linh hoạt mà nhiều doanh nghiệp nhỏ khó đạt được. Mặt khác, ngành công nghiệp hỗ trợ yêu cầu có lực lượng lao động chuyên nghiệp, có tay nghề cao; tuy nhiên, hiện tại, việc đào tạo và phát triển nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực này vẫn còn nhiều hạn chế. Ngoài ra, các quy định về chất lượng và độ tin cậy của sản phẩm cũng là một thách thức lớn, các nhà sản xuất thường yêu cầu tiêu chuẩn cao hơn so với những ngành khác.
Theo thống kê của Bộ Công Thương, cả nước hiện có khoảng 5.000 doanh nghiệp chế biến tham gia cung cấp linh kiện, phụ tùng cho nhóm ngành hàng ô tô, cơ khí. Trong đó, 70% doanh nghiệp tham gia cung cấp cho các nhà sản xuất trong nước; 8% cung cấp cho các nhà xuất khẩu và 17% là tham gia cung cấp cho cả hai. Như vậy, mới có khoảng 30% doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam tham gia được vào chuỗi cung ứng chuỗi giá trị toàn cầu.
Đại diện Công ty CP Giải pháp phần mềm Hanel (HanelSoft) cho biết, một trong những thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp gặp phải là nguồn nguyên liệu. Nhiều loại nguyên liệu quan trọng vẫn cần phải nhập khẩu từ nước ngoài, tạo ra sự phụ thuộc vào thị trường toàn cầu. Điều này không chỉ làm tăng chi phí sản xuất mà còn gây ra rủi ro về nguồn cung. Khi có biến động từ thị trường quốc tế, giá nguyên liệu có thể tăng cao, ảnh hưởng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
Việc tiếp cận các tập đoàn FDI lớn như Canon, Samsung và Panasonic đã mở ra nhiều cơ hội cho Hanelsoft; tuy nhiên, đây cũng là một áp lực lớn với doanh nghiệp. Các tập đoàn này không chỉ yêu cầu sản phẩm chất lượng cao mà còn đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe về giá cả, thời gian giao hàng và trách nhiệm với môi trường. Nhu cầu về sản phẩm chất lượng cao là yêu cầu nền tảng mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải đáp ứng. Tuy nhiên, việc bảo đảm chất lượng không chỉ là đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại mà còn yêu cầu sự cập nhật liên tục về các quy trình sản xuất.
Gia tăng khả năng cạnh tranh
Theo HanelSoft, một thực tế không thể phủ nhận là sự cạnh tranh trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ là rất khốc liệt. Các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với hàng loạt đối thủ cạnh tranh tại các khu công nghiệp lớn, những đơn vị đã được đầu tư mạnh mẽ về công nghệ và tiềm lực tài chính. Điều đó đòi hỏi, Hanelsoft không chỉ bám sát các yêu cầu từ phía khách hàng mà còn cần gia tăng khả năng cạnh tranh về giá cả và chất lượng. Bởi sự thích nghi với những thay đổi trong nhu cầu của khách hàng là điều không thể thiếu.
Theo đại diện VASI, trong bối cảnh kinh tế còn gặp khó khăn buộc các doanh nghiệp áp dụng các biện pháp cần thiết để duy trì dòng tiền ổn định. Đơn cử như sẵn sàng chấp nhận lợi nhuận mỏng trong giai đoạn khó khăn để bảo đảm duy trì hoạt động và không phải sa thải nhân viên. Việc giữ vững dòng tiền là một trong những yếu tố quyết định để doanh nghiệp có thể tồn tại được hay không trong thị trường đầy biến động này. Mặt khác, đầu tư vào công nghệ và cải thiện quy trình sản xuất cũng đã được coi là những hướng đi quan trọng giúp tối ưu hóa chi phí.
Nhiều chuyên gia cho rằng, các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ cần chuyển đổi từ việc chỉ gia công sản phẩm sang cung cấp giá trị gia tăng cao hơn. Điều này có thể đạt được thông qua việc thiết kế sản phẩm và khuôn mẫu, cũng như nâng cao khả năng lắp ráp.
Với HanelSoft, doanh nghiệp đã quyết định xây dựng một bộ phận thiết kế để phát triển sản phẩm và khuôn mẫu; công ty có thể cung cấp không chỉ linh kiện đơn lẻ mà còn các giải pháp lắp ráp hoàn chỉnh, giúp tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm.
Để vượt qua những khó khăn này, ngoài sự nỗ lực từ phía doanh nghiệp, Chủ tịch VASI Phan Đăng Tuất đề xuất, cần ban hành Luật Công nghiệp trọng điểm. Từ đó, tạo ra một khung pháp lý để hỗ trợ và phát triển công nghiệp hỗ trợ; việc này không thể thiếu ở thời điểm hiện tại.
Việc ban hành một Luật riêng sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong ngành được hưởng ưu đãi, như vốn vay lãi suất thấp, hỗ trợ công nghệ cũng như chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao. Có thể nói, sự vào cuộc mạnh mẽ từ Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ban ngành sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ trong giai đoạn tới.
