Có một Bùi Xuân Phái ký họa và minh họa

      Danh họa Bùi Xuân Phái (1920- 1988) là một trong những họa sỹ thuộc thế hệ cuối cùng của sinh viên trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, nổi danh với những tác phẩm vẽ về phố cổ Hà Nội, phong cảnh và hề chèo. Ngoài sắc màu bàng bạc trong tranh phố cổ, tung tẩy trong tranh hề chèo, tinh tế trong tranh khỏa thân, Bùi Xuân Phái còn là bậc thầy về tranh ký họa chân dung và tranh minh họa báo chí. Nhiều bức ký họa, biếm họa bằng sơn dầu, mực tàu, bút chì trên giấy báo, trên bìa… của ông được trưng bày trong triển lãm, tất cả đều là bản gốc, đầy cá tính và độc đáo. Đó là chân dung bạn bè, người thân, đồng nghiệp hay những người yêu cái đẹp, mến mộ tài đức của ông. Thần thái của nhà văn Nguyễn Tuân, nhà nhiếp ảnh Trần Văn Lưu, nhà văn- nhà biên kịch Lưu Quang Vũ, họa sỹ Nguyễn Sáng, nhà giáo Vũ Đình Liên, nhà sưu tập Nguyễn Bá Đạm… được Bùi Xuân Phái nắm bắt và lột tả sắc nét qua nét vẽ dung dị. Mỗi bức chân dung vừa mang tính ghi nhanh vừa thể hiện chiều sâu của tâm tưởng. Nhà sưu tập Nguyễn Bá Đạm- bạn thân và là nhân vật trong hơn 200 bức ký họa của Bùi Xuân Phái- nhận xét: Bùi Xuân Phái đưa nét nào, người được vẽ nhận ra ngay nét đó là của mình. Nhiều bức ký họa ra đời do họa sỹ nhớ lại và vẽ chứ không có “người mẫu” trước mặt. Với Bùi Xuân Phái, vẽ là hơi thở, là lẽ sống. Vẽ để thỏa mãn khát vọng đi tìm cái đẹp để lại cho đời, ngày cả khi ông nằm trên giường bệnh. Bức ký họa nhỏ bằng bút chì Bệnh nhân cùng phòng có sức lay động lớn, bởi nó được thực hiện trong thời gian ông đang điều trị, một thời gian ngắn trước khi qua đời. 

      Cùng với tranh ký họa chân dung, những tác phẩm minh họa báo chí của Bùi Xuân Phái, chủ yếu trên báo Văn Nghệ, cũng không kém phần độc đáo và thú vị. Cùng với Văn Cao, Bùi Xuân Phái là một trong những họa sỹ vẽ minh họa xuất sắc thời bấy giờ. Điều đáng nói là, dù minh họa cho một truyện ngắn, phóng sự hay chỉ một mẩu truyện cười, ông đều vẽ 3-4 phác thảo, sau đó lựa chọn một bức đẹp nhất, phù hợp nhất. Lòng say mê, tinh thần làm việc nghiêm túc và có ý thức trách nhiệm cao của cố họa sỹ thực sự đáng để các nghệ sỹ trẻ hiện nay học tập.  

      Ngoài các tác phẩm ký họa chân dung và minh họa báo chí, triển lãm còn điểm xuyết một vài tác phẩm về phố cổ và hề chèo. Bằng sơn dầu và “vẽ tận dụng” trên vỏ bao thuốc lá nhưng Phố cổ Hà Nội vẫn mang nét cổ kính rêu phong dưới ánh mắt nhìn hoài vọng. Nguyên Chủ tịch Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật Việt Nam Vũ Giáng Hương chia sẻ: Dù có nhiều người sao chép tranh của Bùi Xuân Phái, đặc biệt là mảng tranh phố cổ nhưng không ai bắt được cái thần, bởi họ thiếu sự tôn kính, lòng yêu mến và một chút buồn trào dâng trên từng nét vẽ như Phố- Phái. 
      Nhà sưu tầm Nguyễn Mạnh Phúc hy vọng, triển lãm là cuộc hội ngộ “ôn cố tri tân” của bạn bè, người thân và những người yêu mến nghệ thuật Bùi Xuân Phái và cũng là một nén tâm nhang tưởng nhớ, tôn vinh một tài năng lớn, một nhân cách lớn trong nền hội họa Việt Nam.

Sơn- Anh