Cơ hội nghề nghiệp rộng mở
Chị Lê Thị An và chị Nguyễn Thị Ánh Hậu là học viên khuyết tật của Trung tâm Nghị lực sống (Định Công, Thanh Xuân, Hà Nội), được hỗ trợ đào tạo nghề nghiệp liên quan đến STEM. Năm 2024, chị Lê Thị An là một trong những thí sinh Việt Nam tham gia cuộc thi Robotics quốc tế dành cho người khuyết tật tại Philippines. Chị Lê Thị An chia sẻ: “Dù hơi buồn vì chưa đạt giải cao nhưng tôi rất tự hào về hành trình vượt qua những rào cản vô hình của bản thân để khám phá kiến thức và có những trải nghiệm quý giá về robotics. Vui nhất là khi bản thân tôi có thể tự viết code ở mức đơn giản, thấy rằng mình có thể học lập trình, làm được công việc liên quan đến khoa học, kỹ thuật, công nghệ”.
Càng tìm hiểu sâu về robotics, chị Nguyễn Thị Ánh Hậu càng thấy thú vị, muốn tìm hiểu, lập trình, điều khiển robot theo ý mình. “Công nghệ số ngày càng phát triển. Với người khuyết tật vận động, chúng tôi gặp khó khăn khi làm việc tay chân nhưng hoàn toàn có thể tiếp cận công nghệ số. Vì vậy, tôi thực sự mong muốn được phát triển trình độ công nghệ số, giúp bản thân có công việc với thu nhập tốt để hòa nhập xã hội tốt hơn”.
Gắn bó với nhiều hoạt động, dự án hỗ trợ phụ nữ yếu thế trong STEM và chuyển đổi số, bà Đào Thị Hồng Quyên (Liên minh Thúc đẩy giáo dục STEM) cho biết, thông qua kỹ năng số, người khuyết tật có thể tích cực tham gia thị trường lao động số. Năng lực khoa học và kỹ thuật không bị ảnh hưởng bởi giới tính. "Các bạn nữ hãy tự tin theo đuổi đam mê, phát huy thế mạnh trong lĩnh vực STEM và chuyển đổi số. Bởi cơ hội nghề nghiệp trong chuyển đổi số là rộng mở, với những ngành nghề không chỉ dành cho nam giới, mà cả nữ giới cũng có thể tham gia và đạt được thành công”.
Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) Đỗ Tiến Thịnh đề cập đến một lý do rất thực tế để khuyến khích phụ nữ tham gia vào khoa học - công nghệ. Đó là thu nhập. “Thu nhập trong những lĩnh vực này thường cao hơn hẳn so với các ngành khác. Nếu nói về giá trị bản thân, đam mê đúng là quan trọng, nhưng thị trường lao động với nguồn thu nhập cũng là một yếu tố cần tính đến. Chẳng hạn, nhân sự làm việc trong lĩnh vực bán dẫn thường có mức lương cao hơn so với những ngành khác. Vì vậy, đây là cơ hội để phụ nữ không chỉ khẳng định mình mà còn đạt được sự công bằng về thu nhập”.
Không đứng ngoài dòng chảy chung
Tại Việt Nam, theo thống kê năm 2023 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), lao động nữ chỉ chiếm 37% lực lượng lao động trong lĩnh vực công nghệ số và phần lớn chỉ đảm nhận các công việc có mức lương thấp, ít mang tính kỹ thuật như: kiểm lỗi phần mềm, tiếp thị, kinh doanh, hành chính hay quản lý nhân sự. Vì vậy, cần sớm có các giải pháp thúc đẩy cơ hội nghề nghiệp cho nữ giới trong chuyển đổi số.
Bà Phạm Thúy Hạnh, Vụ Pháp luật (Văn phòng Chính phủ) cho biết, Việt Nam hiện có khoảng 50.000 doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm, dịch vụ liên quan đến công nghệ số, công nghệ thông tin, với doanh thu hàng trăm tỷ đô la Mỹ. Ngành công nghệ số, công nghệ thông tin tạo ra khoảng 1,5 triệu việc làm. Sự phát triển về công nghệ mở ra nhiều cơ hội cho mọi người, trong đó có phụ nữ. Vì thế, phụ nữ nên chủ động học tập, nâng cao các kỹ năng để sử dụng các dịch vụ số, bắt đầu từ những nội dung gần gũi như nâng cao kỹ năng sử dụng mạng xã hội để tham gia tương tác, chọn lọc các mối quan hệ phù hợp. Cùng với đó, học cách sử dụng các phần mềm dịch vụ công, các ứng dụng chuyên ngành hiệu quả; tích cực tham gia các khóa đào tạo về Social Media Marketing Foundation; Digital Marketing Foundation... Việc thành lập nhóm hỗ trợ phụ nữ về sử dụng số, huy động các chuyên gia hỗ trợ, cung cấp thông tin cho phụ nữ cũng là việc cần làm.
Theo ông Đỗ Tiến Thịnh, Việt Nam đang ở “thời kỳ vàng” để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ, chuyển đổi số. Và rõ ràng, trong dòng chảy ấy, phụ nữ không thể đứng ngoài. Công nghệ ngày nay cũng không còn đòi hỏi quá nhiều về kỹ thuật như trước. “Các công cụ AI, low-code hay no-code đang giúp đơn giản hóa việc lập trình, giảm bớt phần kỹ thuật phức tạp. Trong khi đó, điểm mạnh của phụ nữ lại nằm ở tư duy sáng tạo - một tố chất rất phù hợp với yêu cầu của công nghệ hiện đại. Trên thế giới, ở một số lĩnh vực sáng tạo liên quan đến công nghệ, phụ nữ thậm chí còn vượt trội hơn nam giới”.
Để nữ giới nắm bắt cơ hội nghề nghiệp tốt hơn trong quá trình chuyển đổi số, các chính sách dành cho phái nữ cũng cần được chú trọng. PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Trưởng khoa Khoa học liên ngành - Ngoại ngữ - Tin học (Học viện Hành chính và Quản trị công) kiến nghị tiếp tục bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách, tạo cơ sở pháp lý cho việc phát huy vai trò của phụ nữ trong bối cảnh chuyển đổi số. Đặc biệt, bảo đảm lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong xây dựng và thực thi văn bản quy phạm pháp luật, tạo điều kiện, cơ hội để phụ nữ khẳng định được vai trò của mình trong mọi lĩnh vực đời sống.
Tăng cường xây dựng hình ảnh phụ nữ khởi nghiệp, nữ doanh nhân thế hệ số. Các nhóm phụ nữ cần có thêm nhiều cơ hội tiếp cận các hoạt động triển lãm công nghệ, đổi mới sáng tạo…
Đồng quan điểm, Phó Giám đốc Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và Nâng cao năng lực phụ nữ Tống Khánh Linh cho rằng, Việt Nam cần có chính sách hỗ trợ nghề nghiệp đối với nữ giới trong chuyển đổi số như một số nước. Ví dụ, Trung Quốc có chính sách mở rộng điều kiện về độ tuổi đối với nhà khoa học nữ trong thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ. Bangladesh có chính sách khuyến khích nữ giới học tiến sĩ trở lên sẽ được miễn hoàn toàn học phí và các khoản đóng góp…
