Cơ hội cho châu Phi?

Thách thức chờ đón

Theo ông Heribert Dieter, nhà nghiên cứu có thâm niên tại Viện Các vấn đề an ninh và quốc tế Đức, bầu không khí bao trùm lên G20 năm nay sẽ không mấy dễ chịu. G20 đã đặt các mục tiêu cao cho chính mình trong những giai đoạn đầu của cuộc khủng hoảng tài chính và kinh tế toàn cầu năm 2008. Tuy nhiên, thành quả đạt được lại tương đối khiêm tốn. Rủi ro trong các thị trường tài chính đã tăng lên chứ không giảm. Hiện tại, Mỹ tiếp tục thực hiện cách tiếp cận đơn phương trong khi Liên minh châu Âu (EU) theo đuổi chính sách tài chính riêng, chưa phối hợp với các nước G20 khác. Trong khi đó, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của G20 là bảo đảm duy trì sự ổn định tài chính toàn cầu và quản lý cải cách cơ cấu trong một thế giới hợp nhất.

Mới đầu, G20 rất nỗ lực điều chỉnh các thị trường tài chính theo hướng ngày càng chặt chẽ hơn. Trong giai đoạn khủng hoảng, người ta nhận ra rằng, phải có sự phối hợp giám sát quốc tế về thị trường này. Tuy nhiên, đến nay, điều này vẫn chưa được thực hiện do những ưu tiên quá đa dạng khiến Chính phủ các nước G20 chưa thể nhất trí được các quy tắc chung. Những hy vọng về một cấu trúc tài chính toàn cầu mới đang bị tan vỡ. Chính vì vậy, ông Dieter cho rằng khó có thể kỳ vọng sự đồng thuận quan trọng trong các chính sách kinh tế chung tại Hội nghị thượng đỉnh Hamburg. Hiện tại, các chính phủ G20 có sự khác nhau về quan điểm đối với các vấn đề cơ bản của toàn cầu, từ tài chính, thương mại đến biến đổi khí hậu. Rất khó để Hội nghị Hamburg mang lại những cải tiến đáng kể so với hiện tại. Thậm chí, ở kịch bản xấu hơn, có thể xảy ra xung đột công khai về các biện pháp bảo hộ trong chính sách “Nước Mỹ trên hết” mà Chính phủ của Tổng thống Trump có thể thực hiện. Cùng chung quan điểm này, Chủ tịch của The Genron NPO, Nhật Bản Yasushi Kudo nói, G20 là nhóm ủng hộ chủ nghĩa đa phương thông qua việc chia sẻ sự lãnh đạo giữa các nước thành viên. Do vậy, các chính sách bảo hộ sẽ làm xói mòn nền tảng của một trật tự quốc tế tự do.

Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng Chính sách Quốc phòng và Đối Ngoại của Nga Fyodor Lukyanov lại nhận định, vẫn còn một câu hỏi mở về mức độ đồng thuận tại Hội nghị Hamburg. Từ trước tới nay, các cuộc họp thượng đỉnh của G20 luôn bị lu mờ bởi các cuộc khủng hoảng khác nhau. Tuy nhiên, số lượng vấn đề tranh cãi giữa các nước thành viên đang ở mức đáng chú ý. Leo thang căng thẳng gần đây ở vùng Vịnh càng làm cho bầu không khí thêm ảm đạm. Ngoài các vấn đề đã nói ở trên, nước Đức chắc chắn sẽ cố hết sức để tái tập trung vào các cam kết của G20 về hợp tác toàn cầu từ an ninh, chủ nghĩa khủng bố, người tị nạn đến môi trường, đặc biệt là Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu nhưng Thủ tướng Angela Merkel lại chẳng có “cây đũa thần” khi mà Mỹ đã tuyên bố rút khỏi thỏa thuận này.

Tìm kiếm sự thống nhất

Ông Sook Jong Lee thuộc Viện Nghiên cứu Đông Á, Hàn Quốc cho rằng, tâm điểm của Hội nghị G20 lần này là tìm kiếm sự thống nhất giữa các thành viên lớn của G20 từ khắp các châu lục. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được mong đợi sẽ có vai trò lớn hơn trong việc lấp đầy khoảng trống do việc Mỹ rút khỏi một số thỏa thuận quan trọng toàn cầu. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron có khả năng sẽ mang đến tinh thần tự do hóa tiến bộ theo mục tiêu của G20 hiện nay là thúc đẩy tăng trưởng bền vững và toàn diện. Ông Sook nói, để hội nghị thành công, điều quan trọng là các nhà lãnh đạo phải thể hiện sự đoàn kết và sẵn sàng chống lại các mối đe dọa kinh tế và chính trị, xã hội. Đồng thời, họ cần phát triển các khuôn khổ hợp tác mềm dẻo, giúp các thành viên linh hoạt hơn khi cân nhắc lựa chọn chính sách trong nước. Theo ông, với 7 quốc gia có mặt trong G20, châu Á được mong chờ đóng góp nhiều hơn vào diễn đàn G20, nhất là các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ.

Sự kiện ở Hamburg cũng đưa ra một cuộc thử nghiệm về việc Brexit mở ra một vai trò mới cho Vương quốc Anh trên toàn cầu. Chắc chắn 27 nước thành viên của EU sẽ theo dõi sát sao những động thái của xứ sở sương mù xem họ có còn trung thành với các quan điểm của châu Âu hay không… Đây còn là dịp mở ra cơ hội cho Thủ tướng Đức Merkel và đối tác mới, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, đưa EU27 trở thành điểm đến cho những người muốn đầu tư vào chủ nghĩa đa phương có hiệu quả. Sự thành công của hội nghị không chỉ mở ra tương lai cho G20 mà còn là vai trò của EU và Đức trên thế giới.

Châu Phi năm nay đóng vai trò nổi bật khi trở thành tâm điểm của Hội nghị Thượng đỉnh G20. Chủ đề về thúc đẩy nền kinh tế châu Phi được nước chủ nhà hết sức quan tâm và đưa vào chương trình nghị sự nhằm giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của việc di cư hàng loạt từ các nước kém phát triển sang các nước phát triển cũng như để thúc đẩy tăng trưởng đôi bên. Đức muốn các nước châu Phi hợp tác với các nước G20 và các tổ chức cho vay quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB) để cải thiện nền kinh tế vĩ mô và thu hút nhiều đầu tư tư nhân hơn vào châu lục đen. Sáng kiến đầu tiên với tên gọi “Hợp nhất với châu Phi” sẽ tập trung phát triển vào các nước Tunisia, Morocco, Bờ Biển Ngà, Rwanda và Senegal.