Ủy ban Văn hóa, Giáo dục vừa có báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tác động của dịch bệnh Covid-19 đối với các lĩnh vực Ủy ban phụ trách. Báo cáo được thực hiện trên cơ sở báo cáo của các bộ, ngành liên quan và ý kiến của các đoàn đại biểu Quốc hội. Từ thực tế tác động của đại dịch, Ủy ban đề nghị Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng và triển khai các giải pháp hỗ trợ, đặc biệt là với đội ngũ nhân lực có trình độ cao, tài năng trong lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật, không để xảy ra dịch chuyển lao động sang các ngành nghề, lĩnh vực khác...
Hoạt động văn hóa ngưng trệ
Báo cáo nêu rõ, từ đầu năm 2020 đến nay, dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp ở hầu hết các tỉnh, thành phố, đã và đang tác động tiêu cực các lĩnh vực. Việc áp dụng các biện pháp kiểm soát, phòng, chống dịch bệnh đã khiến hoạt động văn hóa ngưng trệ.
Mô hình biểu diễn nghệ thuật trực tuyến đang trở nên phổ biến
Nguồn Sing for Life - Sing for Love
Cụ thể, theo báo cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, hệ thống bảo tàng, di tích đóng cửa không phục vụ khách tham quan; hoạt động dịch vụ, sinh hoạt văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng tại các di tích phải tạm dừng. Nhiều bảo tàng, di tích tự chủ không có nguồn thu như: Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, Bảo tàng Quảng Ninh, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh (TP. Hồ Chí Minh), Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội, Nhà tù Hỏa Lò… Một số bảo tàng được phép mở cửa gián đoạn (như Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Bảo tàng Mỹ thuật…) nhưng số lượng khách giảm 85 - 90%.
Các địa phương đều dừng khai mạc lễ hội và giảm các hoạt động lễ hội, đặc biệt là các lễ hội có số lượng lớn người dân và du khách tham gia. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, lễ kỷ niệm, ngày truyền thống, các chương trình vui chơi, giải trí tập trung đông người cũng dừng tổ chức. Như Hà Nội dừng tổ chức phố đi bộ; Hải Phòng dừng lễ hội “Hoa Phượng đỏ 2021”; Quảng Ninh dừng bắn pháo hoa và chuỗi hoạt động khai mạc lễ hội du lịch hè 2021; Quảng Trị dừng một số hoạt động tại lễ hội “Thống nhất non sông”; Thừa Thiên Huế hoãn sự kiện “Hue Jogging - cùng chạy vì cộng đồng lần thứ II", Festival Nghề truyền thống Huế 2021…
Công tác tuyên truyền các sự kiện, các ngày lễ, kỷ niệm, phục vụ nhiệm vụ chính trị; quảng bá, bảo tồn, giữ gìn và phát huy các loại hình văn hóa văn nghệ truyền thống của dân tộc dừng hoạt động, ảnh hưởng lớn đến mục tiêu, kết quả của ngành và nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ văn hóa tinh thần của đông đảo các tầng lớp nhân dân. Một số hoạt động tập trung, trực tiếp tuyên truyền lưu động phục vụ các sự kiện chính trị và kỷ niệm lớn của đất nước, hội thi, hội diễn, triển lãm đã phải chuyển đổi hình thức tổ chức, nên hiệu quả tuyên truyền giảm.
Dịch bệnh Covid-19 khiến điện ảnh bị ảnh hưởng nặng nề, gây thiệt hại trực tiếp đến khâu sản xuất và phát hành, phổ biến phim. Các dự án sản xuất phim đang trong quá trình sản xuất đều phải tạm dừng, các dự án phim đã có kế hoạch sản xuất bị lùi hoặc hoãn vô thời hạn, trong khi đó các đơn vị vẫn phải chi trả tiền lương, các khoản chi phí cho phim, hoàn thành các nghĩa vụ với Nhà nước. Các rạp chiếu phim ngừng hoạt động, khiến các chủ rạp bị thiệt hại lớn. Bởi ngoài việc không có nguồn thu, chủ rạp vẫn phải trả lương cho cán bộ, nhân viên, bảo dưỡng vận hành thiết bị và trả tiền thuê mặt bằng, thuế…
Hoạt động nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm đóng băng, thị trường nghệ thuật ảm đạm. Đội ngũ nghệ sĩ tham gia hoạt động nghệ thuật biểu diễn gần như không thể hoạt động, dẫn đến đời sống gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều nhà hát phải cắt giảm diễn viên hợp đồng vì không có doanh thu biểu diễn.
Có thể nói, đại dịch Covid-19 không chỉ ảnh hưởng đến việc hưởng thụ văn hóa của người dân, quảng bá, xúc tiến giới thiệu các giá trị văn hóa, mà còn gây thiệt hại về kinh tế, thất thu lớn cho ngân sách các địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng người dân địa phương.
Hỗ trợ đội ngũ nhân lực chất lượng cao
Trong bối cảnh đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã kịp thời ban hành văn bản, tăng cường chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19 trong lĩnh vực quản lý nhà nước được giao; hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện Chỉ thị của Ban Bí thư, Công điện của Thủ tướng Chính phủ về công tác quản lý, tổ chức lễ hội và phòng ngừa dịch bệnh tại các địa phương; kiến nghị Chính phủ có cơ chế hỗ trợ các đoàn nghệ thuật công lập... Căn cứ tính chất, đặc trưng của từng loại hình nghệ thuật, Bộ đã chỉ đạo xây dựng chương trình biểu diễn nghệ thuật phù hợp với trạng thái tác động của dịch Covid-19, như biểu diễn nghệ thuật không khán giả, biểu diễn nghệ thuật ít người, biểu diễn nghệ thuật có sự tương tác nghệ sĩ, diễn viên trong và ngoài nước, phát triển mô hình Nhà hát online. Tăng cường ứng dụng công nghệ trong chuyển đổi số, số hóa thông tin tư liệu về hiện vật, nội dung trưng bày của bảo tàng, di tích…
Từ thực tế tác động của dịch Covid-19 đối với lĩnh vực văn hóa, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đề nghị Chính phủ chỉ đạo xây dựng, triển khai giải pháp hỗ trợ công tác bảo vệ, giữ gìn các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, bảo tàng, tránh tình trạng di tích trở thành phế tích sau đại dịch; chuẩn bị kế hoạch sử dụng, đón khách khi điều kiện cho phép. Có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho đội ngũ nhân lực có trình độ cao, tài năng, chuyên môn đặc thù yên tâm học tập, công tác gắn bó lâu dài với ngành, không để xảy ra dịch chuyển lao động sang các ngành nghề, lĩnh vực khác...
Với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đề nghị xây dựng và triển khai các giải pháp hỗ trợ, khuyến khích tổ chức các chương trình nghệ thuật trên kênh phát thanh, truyền hình, trên nền tảng số. Phối hợp triển khai thực hiện hiệu quả các gói hỗ trợ theo Nghị quyết 68/NQ-CP ngày 1.7.2021 của Chính phủ; rà soát, đề xuất bổ sung đối tượng, chính sách về tài chính, tín dụng, thuế, phí… hỗ trợ các tổ chức, cá nhân hoạt động biểu diễn nghệ thuật, điện ảnh, kinh doanh dịch vụ văn hóa, thể dục, thể thao, du lịch duy trì các hoạt động cơ bản, khắc phục khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19.
