Cơ chế giải tán Hạ viện

Nhiệm kỳ của Hạ viện và Thượng viện

Theo quy định của Hiến pháp, Nghị viện Ấn Độ bao gồm Tổng thống và lưỡng viện, được gọi là Hội đồng Nhà nước (Rajya Sabha) và Viện Dân biểu (Lok Sabha). Rajya Sabha là Thượng viện, gồm đại diện của các bang và vùng lãnh thổ, do các thành viên Hội đồng bang bầu lên theo thể thức bầu cử đại diện tỷ lệ. Lok Sabha là Hạ viện, gồm các đại biểu được bầu trực tiếp theo thể thức phổ thông đầu phiếu. Với tư cách là cơ quan thường trực và hoạt động liên tục, Rajya Sabha không bao giờ bị giải tán. Tuy nhiên, cứ hai năm một lần, cơ quan này lại bầu lại 1/3 số thượng nghị sĩ. Trong khi đó, nhiệm kỳ của các Hạ nghị sĩ là 5 năm, trừ trường hợp Hạ viện bị giải tán trước thời hạn hoặc được gia hạn bởi một Tuyên bố tình trạng khẩn cấp.

Nghị viện Ấn Độ

Khi nào Hạ viện bị giải tán?

Nhiệm kỳ của Hạ viện thường kết thúc sau 5 năm tính từ kỳ họp đầu tiên của khóa Hạ viện đó. Thông thường, Tổng thống sẽ ban bố sắc lệnh giải tán Hạ viện. Khi đã bị giải tán theo sắc lệnh của Tổng thống, Hạ viện sẽ chỉ nhóm họp trở lại sau các cuộc bầu cử lập pháp. Ngoài ra, theo chế độ đại nghị của Ấn Độ, Hội đồng Bộ trưởng có thể thông qua Thủ tướng, đưa ra yêu cầu giải tán Hạ viện trước khi nhiệm kỳ của Hạ viện kết thúc, với lý do phe cầm quyền không còn chiếm đa số tại Hạ viện và cơ quan này không còn đại diện cho ý chí, nguyện vọng của cử tri.

Theo Điều 14 của Luật Cơ chế đại diện năm 1951, các cuộc bầu cử nghị sĩ Hạ viện sẽ diễn ra 6 tháng trước khi nhiệm kỳ của Hạ viện khóa hiện tại kết thúc. Quy định này nhằm bảo đảm cho hoạt động của Hạ viện có sự liên tục, không bị gián đoạn trong suốt quá trình diễn ra bầu cử mặc dù theo Điều 73 của Luật Cơ chế đại diện năm 1951, nhiệm kỳ của Hạ viện khóa mới sẽ chỉ chính thức bắt đầu sau khi Hạ viện khóa cũ giải tán và sau khi Ủy ban Bầu cử công bố trên Công báo danh sách các nghị sĩ trúng cử theo từng đơn vị bầu cử.

Thủ tục giải tán Hạ viện

Theo thủ tục giải tán thông thường, vài ngày trước khi kết thúc Kỳ họp cuối cùng, Thủ tướng thông qua Bộ trưởng Phụ trách các vấn đề về Nghị viện hoặc Lãnh đạo phe đa số tại Ha viện Tổng thư ký Hạ viện sẽ xin ý kiến của Thủ tướng về ngày tiến hành giải tán Nghị viện. Kiến nghị của Thủ tướng về ngày giải tán Hạ viện, sau khi được Chủ tịch Hạ viện chấp thuận, sẽ được trình Tổng thống Ấn Độ xem xét. Một dự thảo pháp lệnh cùng với một thông báo về ngày giải tán nghị viện sẽ được công bố. Dự thảo pháp lệnh nói trên sẽ được Tổng thống ký ban hành vào ngày giải tán Nghị viện. Sau khi ban hành, pháp lệnh này được đăng trên Công báo. Cùng ngày, Tổng thư ký Hạ viện ra một thông cáo báo chí để công bố quyết định này trên cả nước. Thông tin trên cũng được đưa lên bảng tin của Hạ viện để thông báo cho tất cả các thành viên và nhân viên Văn phòng Hạ viện được biết.

Trong trường hợp Thủ tướng, trên cơ sở xin ý kiến của Tổng thống về quyết định giải tán Hạ viện trước khi cơ quan này kết thúc nhiệm kỳ, Thủ tướng sẽ phải trình lên Tổng thống một kiến nghị về vấn đề này, đồng thời, thông báo cho Chủ tịch Hạ viện sắc lệnh của Tổng thống về giải tán Hạ viện. Chủ tịch Hạ viện khi đó sẽ phải yêu cầu Tổng thư ký Hạ viện thông báo trên Công báo; thông báo cho toàn thể thành viên của Hạ viện qua bảng tin và có một thông cáo báo chí chính thức cho tất cả các cơ quan truyền thông.