Kết quả thực hiện quy hoạch về khoáng sản đạt thấp
Kết quả giám sát cho thấy, chỉ 1 tháng sau khi Nghị quyết số 101/2017/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Hưng Yên được ban hành (ngày 21.7. 2017), UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 2410/QĐ-UBND phê duyệt điều chỉnh quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến khoảng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn đến năm 2020 với tổng trữ lượng cát sông quy hoạch là 16.283.500m3 tương ứng với 24 điểm mỏ (gồm: 13 điểm mỏ cát bãi bồi và 11 điêm mỏ cát lòng sông); tổng trữ lượng đất sét quy hoạch là 22.514.800m3 tương ướng với 32 điểm mỏ.
Tuy nhiên, kết quả thực hiện quy hoạch đến nay còn đạt thấp. Trong đó, đối với quy hoạch các điểm mỏ đất sét, đến thời điểm giám sát, toàn tỉnh mới chỉ có 1/32 điểm mỏ được cấp phép hoạt động (đạt 3,1%), điểm mỏ này hiện vẫn chưa được khai thác. Về quy hoạch các điểm mỏ cát sông cũng mới chỉ có 5/24 điểm mỏ được cấp phép hoạt động (đạt 20,8%). Đáng chú ý, cả 5 điểm được cấp phép này đều là mỏ cát lòng sông; các mỏ cát bãi bồi đều chưa được cấp phép.
Về cấp phép, đấu giá quyền khai thác và thuê đất thực hiện hoạt động khai thác khoảng sản, báo cáo giám sát cho thấy, UBND tỉnh đã cấp 4 giấy phép thăm dò cát (1 giấy phép đang thực hiện thăm dò tại điểm mỏ xã Tứ Dân, huyện Khoái Châu và 3 giấy phép thăm dò đã cấp phép khai thác tại các xã Quảng Châu, Hoàng Hanh, Tân Hưng thuộc thành phố Hưng Yên). Đối với cấp phép khai thác khoảng sản, UBND tỉnh đã cấp 6 giấy phép khai thác (5 giấy phép khai thác cát và 1 giấy phép khai thác đất sét). UBND tỉnh cũng tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản 4/5 mỏ cát lòng sông được cấp giấy phép khai thác; 1 mỏ đất sét không thực hiện đấu giá do nằm trong vùng nguyên liệu cấp cho dự án nhà máy gạch tuynel…
Từ năm 2017 đến nay, hoạt động thanh tra, kiểm tra chuyên ngành của Sở Tài nguyên và Môi trường đối với công tác quản lý Nhà nước về hoạt động khoáng sản trên địa bàn được duy trì. Các địa phương hàng năm đều thành lập các đoàn kiểm tra, thanh tra hoạt động của các bến, bãi kinh doanh và tập kết trung chuyển vật liệu xây dựng; xử phạt hành chính đối với các trường hợp kinh doanh không đúng quy định và tiến hành các biện pháp ngăn chặn, xử lý.
Nhìn chung, công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động quy hoạch, cấp phép; quản lý và khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh theo quy định của Luật Khoáng sản từ năm 2017 đến nay được quan tâm chỉ đạo. Chính quyền địa phương các cấp và các sở, ngành liên quan đã ban hành nhiều văn bản tăng cường công tác quản lý hoạt động khai thác khoáng sản, khai thác cát; sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng trong công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý khai thác cát trái phép đã tạo chuyển biến rõ nét.
Khẩn trương triển khai các giải pháp khắc phục, xử lý
Qua khảo sát thực tế và làm việc với các đơn vị liên quan, Đoàn giám sát cũng thẳng thắn chỉ rõ thực trạng sau khi cấp phép hầu hết các điểm mỏ rất khó thực hiện vì người dân tập trung đông người khiếu kiện, gây mất an ninh, trật tự do xung đột về lợi ích giữa doanh nghiệp được cấp phép và các cá nhân khai thác cát trái phép kích động. Có điểm mỏ sau khi đã được cấp phép nhưng không thể khai thác, hoặc khai thác cầm chừng gây bức xúc, thiệt hại cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, công tác quản lý cũng gặp không ít khó khăn do nhiều điểm mỏ chưa được cấp phép khai thác. Các hoạt động kinh doanh bến, bãi vật liệu xây dựng không đúng quy định vẫn diễn ra phức tạp; nhiều bến, bãi hoạt động nhưng chưa được cấp phép, không bảo đảm đủ các quy hoạch liên quan. Việc tập kết, trung chuyên trái phép cũng gây nhiều khó khăn cho công tác phát hiện, xử lý hoạt động khai thác, kinh doanh cát trái phép...
Trên cơ sở chỉ rõ thực trạng, nguyên nhân, Đoàn giám sát đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo tăng cường đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân phối hợp cùng các cấp, ngành trong quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác. Đồng thời, tạo sự đồng thuận của người dân trong việc cấp phép và khai thác các mỏ cát phục vụ đầu tư xây dựng trên địa bàn… Cùng với đó, chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, các địa phương rà soát phương án quy hoạch khoáng sản trong Quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021 - 2023, định hướng đến năm 2050. Công an tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường, các cấp chính quyền địa phương phát huy trách nhiệm trong công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác...
Đối với Sở Tài nguyên và Môi trường, Đoàn giám sát đề nghị tiếp tục tham mưu UBND tỉnh quản lý, rà soát các điểm mỏ cát nằm trong quy hoạch; hoàn thiện cơ chế và phương pháp nhằm đẩy mạnh công tác đấu giá, cấp phép quyền khai thác khoáng sản đối với các điểm mỏ cát đã được quy hoạch tại Nghị quyết số 101/2017/NQ-HĐND cho đến khi quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 và định hướng đến 2050 của tỉnh có hiệu lực. Quản lý chặt việc tập kết, kinh doanh cát, sỏi tại các bến bãi; thống nhất về vị trí, điểm quy hoạch bến, bãi giữa các quy hoạch…
UBND cấp huyện phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu trong công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác; kịp thời phát hiện và tích cực ngăn chặn hoạt động khai thác cát trái phép tại địa phương. Tập trung xử lý dứt điểm tình trạng hoạt động trái phép của các bến, bãi tập kết, kinh doanh vật liệu xây dựng. Phối hợp với các sở, ngành liên quan trong công tác cấp phép các điểm mỏ, quản lý tốt các điểm khai thác, điểm bốc xếp vật liệu xây dựng và hoạt động kinh doanh bến bãi tập kết, kinh doanh vật liệu xây dựng bảo đảm theo quy định.
