Chuyển đổi số ngành bán lẻ là xu thế phát triển dài hạn

30% doanh số bán lẻ sẽ được thực hiện thông qua các ứng dụng mua sắm

- Dưới sự tác động của dịch Covid- 19, theo bà, xu hướng mua sắm của người dân có sự thay đổi như thế nào?

- Xu hướng mua sắm của người dân dưới tác động của dịch Covid- 19 thay đổi rất lớn, chuyển từ hình thức mua sắm trực tiếp sang mua sắm trực tuyến, có đến 33% người tiêu dùng Việt Nam thực hiện chuyển tiền trực tiếp trên mạng khi mua sắm trực tuyến. Dự báo hết năm 2020, 30% doanh số bán lẻ sẽ được thực hiện thông qua các ứng dụng mua sắm. Khảo sát từ Công ty nghiên cứu thị trường Neilsen cho thấy, có tới 79% khách hàng mua sắm trực tuyến trong vòng 1 tháng qua. Tỷ lệ mua sắm trực tuyến những mặt hàng thiết yếu, mặt hàng gia dụng, các sản phẩm chăm sóc sức khỏe, thực thẩm… tăng gấp 2-3 lần.

Xu hướng này sẽ còn tiếp tục phát triển trong tương lai, không chỉ do tác động của dịch Covid-19 mà vì bản thân thương mại điện tử và mua sắm trực tuyến là một xu hướng có nhiều tiềm năng và dư địa để phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam. Với số lượng lớn người tiêu dùng trẻ, năng động, tiếp cận nhanh công nghệ số, tỷ lệ dân số sử dụng internet của Việt Nam năm 2022 được dự báo chiếm gần 60% dân số là những yếu tố để thúc đẩy xu hướng mua sắm trực tuyến phát triển nhanh và hiệu quả.

- Hiện nay nhu cầu mua sắm trực tuyến ở các thành phố lớn rất phát triển, nhưng ở các khu vực nông thôn thì chưa có nhiều. Đây có phải là một trong những dư địa để các nhà bán lẻ Việt Nam có thể phát triển không, thưa bà?

- Chắc chắn sẽ phát triển hơn nữa ở khu vực nông thôn, thậm chí là vùng sâu vùng xa miễn là chúng ta có internet ở đó, miễn là công nghệ số đã lan truyền được đến đó. Và các nhà bán lẻ chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để đưa những xu hướng công nghệ mới nhất của ngành bán lẻ, học tập, tham khảo của thế giới để phục vụ cho người tiêu dùng Việt Nam.

Bên cạnh đó, dịch vụ tiền điện tử trên thuê bao di động (mobile money) dự kiến ra đời trong năm nay, đồng nghĩa với việc người tiêu dùng những vùng sâu, vùng xa sẽ có nhiều cơ hội mua sắm, cũng là cơ hội cho các nhà bán lẻ. Chúng tôi rất hy vọng rằng với công nghệ mới hỗ trợ, chúng ta hoàn toàn có thể cố gắng giải quyết bài toán làm thế nào để mua sắm nhưng giảm dần theo hình thức giao hàng thu tiền hộ (COD).

- Để đáp ứng được sự thay đổi trong cách thức mua sắm của người tiêu dùng, các đơn  vị bán lẻ phải có sự thích ứng như thế nào, thưa bà?

- Các nhà bán lẻ luôn luôn phải xác định “người tiêu dùng là trung tâm”. Điều này càng cần phải nhắc lại và nhìn từ một góc độ mới, từ thực tiễn yêu cầu của thế giới số, của các công nghệ số để tập trung vào người tiêu dùng như thế nào. Nhà bán lẻ phải hiểu được người tiêu dùng để cung cấp sản phẩm theo xu hướng tiêu dùng. Mang lại sự thuận tiện cho khách hàng và hướng tới tiếp cận đa kênh. Tăng trải nghiệm của khách hàng đồng nhất tại từng điểm chạm.

Ngoài ra, thương mại theo cách thức xác định khách hàng tại một số không gian trực tuyến như email, quảng cáo trên internet, website, các kênh bán hàng trên Facebook, Zalo và các sàn thương mại điện tử... Sau đó kết hợp với hàng loạt các công cụ và phương tiện khác để lôi kéo khách hàng đến với các cửa hàng thực tế của mình (Online to Offline). Người tiêu dùng ngày càng có yêu cầu cao, do đó các nhà bán lẻ phải ứng dụng, chuyển đổi sang công nghệ số với nhiều mô hình, đây cũng là xu hướng tất yếu của ngành bán lẻ.

Đầu tư bài bản và có lộ trình chuyển đổi số phù hợp 

- Bà có thể nói rõ hơn về các mô hình chuyển đổi số trong ngành bán lẻ?

- Thị trường bán lẻ đang cực kỳ cạnh tranh và với bất cứ quy mô nào của doanh nghiệp, thì tốc độ chuyển đổi số cũng đều đóng vai trò quyết định đối với sự tồn tài của doanh nghiệp bán lẻ trong tương lai. Câu hỏi sẽ không còn là ai bán sản phẩm tốt hơn, mà là ai mang lại trải nghiệm mua sắm tốt hơn, và ai sử dụng chi phí vận hành hiệu quả hơn.

Mô hình chuyển đổi số trong bán lẻ là chuyển từ bán lẻ truyền thống sang bán lẻ kỹ thuật số. Cụ thể, từ việc chỉ tập trung vào sản phẩm, chuyển sang tập trung vào trải nghiệm khách hàng. Từ mô hình chuỗi cung ứng (mua rẻ, bán đắt, tối ưu hóa các khâu ở giữa) chuyển sang mô hình chuỗi giá trị số (thu thập dữ liệu, biến dữ liệu thành hiểu biết, biến hiểu biết thành hành động). Từ trải nghiệm tại cửa hàng chuyển sang trải nghiệm số cả hành trình khách hàng.

Các xu hướng kỹ thuật số định hình tương lai của ngành bán lẻ gồm có trí tuệ nhân tạo (AI), tăng kết nối nhà bán lẻ - khách hàng (IoT), mua sắm qua đàm thoại/ trợ lý ảo phát triển, thanh toán điện tử và thanh toán kỹ thuật số, logistics thông minh…

- Vậy theo bà, các doanh nghiệp bán lẻ phải đi theo lộ trình chuyển đổi số nào để thành công?

- Ở Việt Nam, có nhiều điển hình thành công trong chuyển đổi số như Thế giới di động, Saigon Co.op, Vincommerce – Vinmart… Chuyển đổi số là một hành trình tốn kém và phức tạp, cần có sự đầu tư bài bản và lộ trình thích hợp. Ví dụ, thực tế chi phí cho AI rất cao, Amazon dành 16 tỷ USD và Alibaba dành hơn 5 tỷ USD cho AI.

Những việc ưu tiên hàng đầu khi doanh nghiệp bán lẻ tiến hành chuyển đổi số đó là đưa tất cả dữ liệu lên môi trường số, khi đó nhà quản lý sẽ nắm bắt được tình hình của doanh nghiệp ở bất kỳ thời điểm nào, từ đó nhanh chóng có các  quyết định điều chỉnh. Sau quá trình tối ưu dựa trên dữ liệu được số hóa, sẽ chuyển đổi sang một mô hình kinh doanh mới, một cách thức vận hành mới. Như vậy, điều đầu tiên và cơ bản nhất trong hành trình chuyển đổi số chính nằm ở tư duy “lưu vết” mọi thứ hoạt động trong doanh nghiệp.

Để sẵn sàng cho chuyển đổi số, doanh nghiệp cần phải sẵn sàng từ lãnh đạo, tổ chức nhân sự cho đến công nghệ. Và dù số hóa đến đâu thì doanh nghiệp vẫn có 5 đặc trưng văn hóa cần giữ gìn và phát huy: lấy khách hàng làm trung tâm, định hướng dữ liệu, minh bạch, cộng tác và học tập.