Tất yếu phải chuyển dịch
Tại diễn đàn “Chuyển dịch năng lượng hướng đến phát triển bền vững” ngày 13.10, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho biết, một trong những yêu cầu quan trọng Việt Nam cần thực hiện khi tham gia Thỏa thuận chung Paris trong khuôn khổ Công ước chung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu là thúc đẩy chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ để giảm phát thải khí nhà kính, các quyết định đầu tư và chính sách phải được thực hiện để khử carbon trong lĩnh vực năng lượng. Bên cạnh đó, việc thực hiện các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới cũng đặt ra các yêu cầu phải thúc đẩy chuyển dịch năng lượng.
Thời gian qua Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách quan trọng nhằm phát triển ngành năng lượng bền vững. Trong đó phải kể đến Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị với quan điểm chỉ đạo: Phát triển đồng bộ, hợp lý và đa dạng hóa các loại hình năng lượng; ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch.
Theo Giám đốc điều hành Trung tâm phát triển sáng tạo Xanh (GreenID) Ngụy Thị Khanh, trong 2 năm qua, Việt Nam có sự phát triển đột phá từ một nước chưa có thành tựu gì trong phát triển năng lượng tái tạo trở thành nước nằm trong top 10 quốc gia có tốc độ phát triển nhanh nhất, có số công suất lớn nhất về điện mặt trời. Theo dữ liệu nghiên cứu 139 quốc gia trên thế giới, chuyển dịch và phát triển nhiều nguồn năng lượng tái tạo đem lợi ích lớn về việc làm. Dự kiến đến năm 2050, chuyển dịch sang năng lượng tái tạo sẽ làm mất đi 27,7 triệu việc làm nhưng lại tạo ra 52 triệu việc làm mới.
Trường hợp phần năng lượng tái tạo, dự án Năng lượng tái tạo và Hiệu quả năng lượng Vũ Chi Mai cho biết, chuyển dịch năng lượng không phải loại trừ những gì đang có mà chuyển đổi dần từ trạng thái năng lượng sơ cấp có thể cạn kiệt sang dạng năng lượng sạch hơn, với tỷ lệ lớn hơn nhằm bảo đảm đủ điện và yêu cầu của biến đổi khí hậu. Kinh nghiệm các nước đi trước cho thấy chuyển dịch năng lượng càng sớm sẽ càng mang lại lợi ích lớn cho quốc gia vì không phải sửa các lỗi lầm quá khứ và có hoạch định chính sách lâu dài bảo đảm bền vững hơn.
Những đòn bẩy chính sách
Nên nhìn chuyển dịch năng lượng trước tiên từ vấn đề an ninh năng lượng, ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh gợi ý. Theo đó, việc chuyển dịch cần được quan tâm trên 4 lĩnh vực: Sự sẵn có của các nguồn năng lượng; khả năng tiếp cận các nguồn năng lượng ở các vùng miền; khả năng chi trả của người dân và cuối cùng là sự chấp nhận các loại năng lượng tại các địa phương, người dân đến đâu…
Hiện nay, xu hướng của thế giới là tăng cường tỷ trọng năng lượng tái tạo, và có thể nhận định điện gió, mặt trời, khí hydro sẽ là các nguồn năng lượng trong tương lai. Nhưng ông Sơn nhận định, dù muốn hay không, điện than vẫn sẽ đóng vai trò chạy nền quan trọng, thế giới cũng sẽ không thể loại bỏ hoàn toàn điện than trong một sớm một chiều.
Theo bà Vũ Chi Mai, có 3 đòn bẩy chính sách quan trọng và dẫn dắt chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam, đó là thúc đẩy phát triển năng lượng sạch, giảm sâu phát thải CO2 và phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng. Để khuyến khích năng lượng sạch, thay vì việc đưa ra giá ưu đãi FIT từ Nam tới Bắc, thì có thể thực hiện giá FIT theo vùng, địa phương, theo công suất lắp đặt. Nếu những vùng miền có sử dụng năng lượng hiệu quả, giảm thiểu truyền tải điện, tăng thu nhập người dân thì nên có cơ chế khuyến khích phát triển điện sạch tại chỗ.
Với giảm sâu phát thải CO2, thời gian tới, Việt Nam xuất khẩu hàng hóa cũng phải vượt qua “biên giới carbon”, đáp ứng các yêu cầu của châu Âu và các nước về giảm phát thải. Do vậy, việc giảm sâu CO2 cho từng sản phẩm cần được lưu ý. Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ phát triển dài hơi hơn, mục tiêu rõ ràng và cân đối giữa các ngành năng lượng khác nhau.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
