Chúa tạo ra Adam

Năm 1508 Michelangelo được Giáo Hoàng Julius II mời đến Rome để trang trí vòm trần nhà thờ Sistine, vốn trên khắp các bức tường đã có tranh của các bậc tiền bối như Botticelli, Bernini, Perugino và cả người thầy của ông là Ghirlandaio. Mặc dầu vô cùng bực bội với nhiệm vụ này, nhưng với cá tính không chịu đầu hàng trước bất cứ khó khăn, thử thách nào, Michelangelo đã làm kinh ngạc cả thế giới với 12.000m² tranh tường được hoàn thành trong 4 năm liền. Hơn 300 nhân vật và 9 tình tiết trung tâm được trích từ Sách Khải Huyền về sự sáng tạo thế giới của Thiên Chúa, tạo ra loài người và cuối cùng là nạn đại hồng thủy và lời tiên tri về sự xuất hiện của Jesus. Trong số đó, Chúa tạo ra Adam có thể xem là tác phẩm trung tâm, khởi nguồn nên thế giới hữu tình với đầy đủ cung bậc thiện ác.

Chúa tạo ra Adam, bích họa trên trần nhà nguyện Sistine, Vatican, Rome, Italy, kích thước 280x570cm, Michelangelo vẽ năm 1512

Có lẽ chưa bao giờ hình ảnh Thiên Chúa cũng như con người được diễn tả sống thực đến vậy. Đức Chúa Trời được mô tả là ông già râu trắng, khoác tấm áo choàng mỏng, phô ra cơ thể cường tráng, mãnh lực. Trong khi đó, Adam dường như lại yếu mềm ở cơ thể một thanh niên trưởng thành. Để từ đó, cú chạm đã làm nên sự xuất thần của bức tranh. Giữa hai bàn tay dường như chỉ cách nhau một điểm dừng mỏng manh mà ở đó nguồn điện sống được dẫn truyền. Sự nhiệm màu như được ứng nghiệm khi Thiên Chúa tạo ra con người theo hình ảnh của mình. Và, khuôn mặt của Adam như ngập tràn biểu cảm khi được vẽ nghiêng về một phía với đôi mắt chất chứa niềm biết ơn vô tận.

Tuy nhiên, nếu chỉ mải đuổi theo những suy tư về ý nghĩa, thì có lẽ bức tranh đã không trở nên quá nổi bật trong số những tình tiết được thể hiện trên vòm trần nhà nguyện, mà thủ pháp hội họa mới là điều quyết định. Không gian trời đất dường như được xích gần trong một khoảng hẹp mà Michelangelo lại vẽ ra được cả cái bao la của nó. Nếu nhìn cận cảnh, đường cắt chéo phản quy phạm theo thế ngồi của Adam như có phần vụng về. Nhưng nếu đặt nó trong tổng thể cả vòm trần Sistine thì dường như thủ pháp này đã tạo nên ấn tượng mạnh giữa những khuôn hình chữ nhật và vòm mái giả hình tam giác. Giữa những nhà Tiên tri thinh lặng trong những suy tư khác nhau, câu chuyện sáng thế đã hiện lên rực rỡ.

Cùng với cú chạm làm nên thần thái của tình tiết bức tranh, thì ý niệm tượng trưng đã tạo ra phong vị khác biệt. Hình ảnh vũ trụ được Michelangelo phác ra khái lược như một túi vải mở giữa khoảng hư không. Nhiều nhà nghiên cứu mỹ thuật cho rằng, hình ảnh này, Michelangelo không đơn giản là thiết kế không gian thị phân giữa đất trời để thể hiện sự nhiệm màu của Thiên Chúa. Nó còn tượng trưng cho hình ảnh của tử cung mà chiếc khăn xanh là thiên mệnh mở ra để người đàn ông đầu tiên của nhân loại ra đời không phải từ một phụ nữ. Nhưng ẩn tàng sau đó lại là nhân vật nữ thần Eva được xem là tượng trưng cho bản nguyên nữ trong thế quàng tay của Chúa Trời đang dõi mắt nhìn ra. Nó khiến cho câu chuyện trở nên đủ đầy ý nghĩa.

Cũng có thể thấy rằng, để biểu thị không gian và cảnh vật, Michelangelo đã nghiên cứu tỉ mỉ ra sao và chi tiết đến thế nào trong từng nhân vật, cho dù đó là chính hay phụ. Ngoài Adam và nhân vật Chúa Trời, đám đông thiên thần phía đằng sau cũng được ông mô tả kỹ lưỡng từ cơ bắp cho đến độ hút sâu theo cái nhìn thấu thị - quy chuẩn của nghệ thuật Phục hưng. Trên gương mặt họ đồng thời cũng toát lên niềm mong mỏi đợi chờ giây phút xuất thần, để một bản sao hoàn hảo của Thiên Chúa ra đời. Sự kỳ công này của Michelangelo được xem là sự kết nối tuyệt vời giữa điêu khắc và hội họa. Những khối hình như được chạm ra giữa không gian, bằng sắc màu và niềm tin rực rỡ về khả năng tái tạo của con người.