Vấn đề có ý nghĩa sống còn trong phát triển nhanh và bền vững
Bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu đã được quan tâm trình bày trong dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIII, và trong đánh giá 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XII, một trong 12 định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030 và trong nhiệm vụ, giải pháp thứ IX. Tuy nhiên, chúng ta vẫn thấy vấn đề bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu chưa thực sự được chú trọng, chưa có những chủ trương, quan điểm, chính sách, nhiệm vụ và giải pháp thật quyết liệt với quyết tâm chính trị cao để lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện trong thực tiễn; để chủ động, tích cực bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu nhằm tăng cường cải thiện môi trường; lấy bảo vệ môi trường sống và sức khỏe nhân dân làm mục tiêu hàng đầu; nâng cao chất lượng cuộc sống, hạnh phúc của Nhân dân.
Chúng tôi xin kiến nghị, trong dự thảo Báo cáo Chính trị sẽ trình Đại hội XIII của Đảng cần xác định bảo vệ môi trường, ứng phó và thích nghi với biến đổi khí hậu là vấn đề có ý nghĩa sống còn trong phát triển nhanh và bền vững đất nước, là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị trong việc chủ động thích ứng có hiệu quả nhằm giảm thiểu và chống chịu với biến đổi khí hậu để phát triển bền vững, bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội. Phải đặt vấn đề bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng có hiệu quả với biến đổi khí hậu ngang hàng với phát triển kinh tế và phát triển văn hóa - xã hội. Phát triển bền vững đất nước là phải phát triển hài hòa, hợp lý, bền vững trên ba trụ cột là: phát triển kinh tế bền vững, phát triển xã hội bền vững và bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng có hiệu quả bền vững với biến đổi khí hậu. Phát triển bền vững đã trở thành mục tiêu của nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam cũng không nằm ngoài quỹ đạo chung đó.
Phát triển bền vững được hiểu là phát triển ngày hôm nay không làm tổn hại đến phát triển trong tương lai, trong đó có vấn đề quản lý chặt chẽ, khai thác hợp lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường bền vững và ứng phó tốt, thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu… Phát triển bền vững mang lại lợi ích tối ưu cho con người, vì con người. Nội hàm phát triển bền vững đất nước là phát triển bền vững cả ba trụ cột như kiềng ba chân, không được xem nhẹ bất kỳ trụ cột nào của phát triển, ba trụ cột đều phải có vị trí quan trọng như nhau, bảo đảm cho đất nước phát triển nhanh, bền vững lâu dài vì mục tiêu con người phát triển toàn diện… Sớm nhận thức được yêu cầu cấp bách, sống còn này, Đảng, Nhà nước Việt Nam đã lựa chọn chiến lược phát triển bền vững làm mô hình phát triển đất nước. Phát triển bền vững là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa giữa phát triển kinh tế bền vững với phát triển xã hội bền vững và bảo vệ môi trường, chủ động ứng phó, thích ứng với biến đổi khí hậu. Từ đó, cần có những chủ trương, quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp quyết liệt hơn, mạnh mẽ hơn với quyết tâm chính trị cao hơn để lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện hiệu quả hơn. Bởi, vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu đã và đang đặt ra những thách thức rất to lớn đối với tất cả các quốc gia trên thế giới, mà Việt Nam là một trong năm nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Tăng sức chịu đựng đối với biến đổi khí hậu
Theo các chuyên gia dự báo, đến năm 2100, Việt Nam sẽ mất khoảng 10% GDP do hậu quả của biến đổi khí hậu. Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương phối hợp với Đại học Copenhaghen của Đan Mạch (năm 2012) cho biết, nếu GDP vào năm 2050 của Việt Nam đạt trên 500 tỷ USD thì thiệt hại do biến đổi khí hậu khi đó có thể lên đến khoảng 40 tỷ USD. Nhận thức được điều đó, Việt Nam luôn tham gia và thực hiện nghiêm túc các công ước, thỏa thuận quốc tế về biến đổi khí hậu, như UNFCCC, Nghị định thư Kyoto; Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu... Đảng và Nhà nước ta cũng đề ra nhiều chủ trương, ban hành nhiều chính sách bảo vệ môi trường. Để có thể tiếp tục đưa các chủ trương, chính sách này đi vào cuộc sống và đối phó, ngăn chặn các nguy cơ, rủi ro từ biến đổi khí hậu đối với hòa bình, an ninh quốc tế và khu vực, xin nêu một số nội dung cần được quan tâm nhiều hơn. Cụ thể, ở cấp độ toàn cầu, tiếp tục tích cực tham gia triển khai thực hiện các Thỏa thuận quốc tế nêu trên và NDC của Việt Nam cho UNFCCC; chủ động, tích cực tham gia các cơ chế đa phương, tổ chức quốc tế, nhất là Liên Hợp quốc; chủ động tham gia, đóng góp vào quá trình thảo luận những tác động của biến đổi khí hậu đối với hòa bình và an ninh thế giới tại Hội đồng Bảo an trên cương vị Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021, góp phần triển khai thực hiện Chỉ thị số 25-CT/TW, ngày 8.8.2018, của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030...
Ở cấp độ khu vực, tích cực triển khai thực hiện “Tuyên bố ASEAN về Một ASEAN - Một phản ứng chung: Phản ứng chung của ASEAN trước thảm họa trong và ngoài khu vực” năm 2016; chủ động tích cực tham gia, xây dựng nội dung, chương trình nghị sự các Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN (AMME) và thúc đẩy hợp tác giữa ASEAN với Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc (ASEAN+3) để thảo luận, đưa ra giải pháp cho vấn đề giữa an ninh và khí hậu; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, trao đổi kinh nghiệm trong ASEAN trong việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về các nguy cơ của biến đổi khí hậu đối với khu vực và từng nước, đe dọa đến sự ổn định của khu vực…
Ở cấp độ quốc gia, nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm trong cộng đồng về những nguy cơ gây bất ổn đến an ninh từ biến đổi khí hậu đối với Việt Nam; rà soát, bổ sung, cập nhật nội dung nguy cơ an ninh có liên quan đến khí hậu trong các văn bản của Đảng và Nhà nước về ứng phó với biến đổi khí hậu; tăng cường, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, tranh thủ các nguồn tài trợ quốc tế, gồm song phương và đa phương; nghiên cứu, cân nhắc xây dựng Chiến lược ngoại giao khí hậu, phục vụ hiệu quả trong ứng phó với biến đổi khí hậu, đóng góp vào sự phát triển bền vững của quốc gia, góp phần nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế; nghiên cứu, triển khai áp dụng công nghệ, thiết bị hiện đại trong ứng phó với biến đổi khí hậu và thiết lập cơ chế cảnh báo sớm đối với nguy cơ an ninh, bất ổn liên quan đến khí hậu; nâng cao năng lực của nền kinh tế để tăng sức chịu đựng đối với biến đổi khí hậu qua việc đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế số, hướng tới tăng trưởng xanh, đầu tư xanh...(1)
- Xem: Tạp chí Cộng sản số 945 (7.2020) tr 91 - tr 98
