Tham dự có các Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội: Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường; Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cùng các thành viên Đoàn giám sát và lãnh đạo Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam…

Cần có cơ chế mở rộng nguồn vốn cho bất động sản

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), trong giai đoạn 2015 - 2023, NHNN đã điều hành tín dụng với bất động sản bám sát theo chỉ đạo, chủ trương của Chính phủ, phù hợp với các quy định pháp luật.

Trong đó, triển khai Chương trình 120 nghìn tỷ đồng cho vay chủ đầu tư và người mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư, NHNN đã 4 lần công bố lãi suất áp dụng với Chương trình. Hiện nay, mức lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại áp dụng với chủ đầu tư dự án là 7%/năm, với người mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân là 6,5%/năm; có 34/63 UBND tỉnh công bố danh mục dự án đủ điều kiện tham gia Chương trình với tổng số 75 dự án, các ngân hàng đã giải ngân 1.344 tỷ đồng.

Cũng theo NHNN, khó khăn, vướng mắc lớn nhất đối với thị trường bất động sản trong thời gian qua là vướng mắc về mặt pháp lý đối với các dự án bất động sản; có sự mất cân đối cung cầu trên thị trường, dư thừa bất động sản phân khúc cao cấp nhưng thiếu hụt nguồn cung nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ phù hợp với nhu cầu của người dân. Bên cạnh đó, nguồn vốn huy động chủ yếu là ngắn hạn, trong khi nguồn vốn cho vay đối với lĩnh vực bất động sản thường là dài hạn, chênh lệch về kỳ hạn có thể dẫn tới rủi ro cho hệ thống ngân hàng khi khách hàng không trả nợ đúng thời hạn…

Đại diện lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết, theo quy định hiện hành, hệ thống chính sách thuế, phí, lệ phí đối với bất động sản thời gian qua đã cơ bản bao quát đầy đủ các khoản thu liên quan đến bất động sản phát sinh. Qua đó đã góp phần tăng cường quản lý nhà nước đối với đất đai, khuyến khích tổ chức, cá nhân sử dụng đất tiết kiệm, có hiệu quả, hạn chế đầu cơ, phát triển thị trường bất động sản minh bạch, bền vững, tạo nguồn thu nhập ổn định cho ngân sách nhà nước.

Trái phiếu doanh nghiệp là một nguồn vốn quan trọng để các doanh nghiệp đầu tư các dự án bất động sản thời gian qua. Do đó, Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ, ngành báo cáo Chính phủ ban hành các Nghị định hướng dẫn về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP để tháo gỡ khó khăn trong ngắn hạn cho các doanh nghiệp phát hành trái phiếu.

Bộ Tài chính đề nghị, bên cạnh các nguồn tài chính quen thuộc (tín dụng ngân hàng và trái phiếu doanh nghiệp), cần có các cơ chế, chính sách để phát triển, thu hút, bảo đảm vận hành hiệu quả các nguồn vốn từ các sản phẩm tài chính khác (quỹ đầu tư bất động sản, quỹ tiết kiệm nhà ở, chứng khoán hóa bất động sản...), hay kênh khác (đầu tư trực tiếp, gián tiếp nước ngoài).

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) cho biết, trong giai đoạn 2015 - 2023 đã thực hiện kiểm toán một số chủ đề liên quan đến việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội. Qua đó, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính về đất 5.379 tỷ đồng, kiến nghị xử lý tài chính về nhà ở xã hội 176 tỷ đồng; kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung và ban hành mới văn bản pháp luật có nội dung không phù hợp với quy định của Nhà nước và thực tiễn; kiến nghị chấn chỉnh hoạt động của đơn vị được kiểm toán, trách nhiệm tập thể, cá nhân và các tổ chức có liên quan trong công tác quản lý, điều hành, sử dụng tài chính công, tài sản công tương ứng với các tồn tại, hạn chế được chỉ ra qua kiểm toán. 

Cần cải cách thủ tục vay vốn đầu tư dự án nhà ở xã hội 

Các thành viên Đoàn giám sát đề nghị, Thanh tra Chính phủ, KTNN, Bộ Tài chính và NHNN tiếp tục rà soát, hoàn thiện các báo cáo, thống nhất về số liệu, đánh giá được đưa ra trong từng báo cáo; lưu ý đối chiếu với báo cáo của Bộ Xây dựng để có đánh giá chính xác về thị trường bất động sản nước ta hiện nay; chỉ ra địa chỉ cụ thể, trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức, cơ quan có sai phạm; kết quả thực hiện các kết luận kiểm toán của KTNN... Trong đó, một số ý kiến đề nghị, KTNN và Thanh tra Chính phủ nêu quan điểm về hướng xử lý với những dự án tồn đọng do vướng mắc pháp lý hay có sai phạm, phải dừng thực hiện trong thời gian dài để tránh gây lãng phí nguồn lực của xã hội.

Một số ý kiến đề nghị, NHNN Việt Nam và Bộ Tài chính cần nghiên cứu bổ sung thêm các ưu đãi về thuế, hỗ trợ vốn tại thị trường M2 cho các ngân hàng thương mại tham gia Chương trình 120 nghìn tỷ đồng cho vay chủ đầu tư và người mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư. NHNN chỉ đạo Ngân hàng Chính sách xã hội, các ngân hàng thương mại thực hiện tốt hơn nữa việc cải cách thủ tục vay vốn để các chủ đầu tư, cá nhân có nhu cầu tiếp cận nguồn vốn vay tại các dự án nhà ở xã hội thuận lợi hơn. Bộ Tài chính nghiên cứu, có giải pháp hỗ trợ, điều tiết, định hướng để thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu trở thành kênh huy động vốn dài hạn, hiệu quả cho doanh nghiệp bất động sản.

Kết luận cuộc làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh ghi nhận và đánh giá cao những kết quả đã đạt được trong quá trình các bộ, cơ quan thực hiện chức năng, thẩm quyền được giao thời gian qua. Đồng thời, đề nghị, các bộ, cơ quan khẩn trương bổ sung các thông tin trong Báo cáo do mình phụ trách còn thiếu so với Đề cương yêu cầu của Đoàn giám sát; xác định rõ những vướng mắc cần tiếp tục tháo gỡ để có đề xuất, kiến nghị phù hợp thể hiện trong Báo cáo giám sát và Nghị quyết giám sát, đặc biệt là các kiến nghị liên quan đến việc ban hành Nghị định, Thông tư hướng dẫn các luật mới, giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho các dự án tồn đọng do vướng mắc pháp lý. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế yêu cầu Báo cáo bổ sung gửi đến Đoàn giám sát trước ngày 1.8.2024 để kịp thời tổng hợp, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng nêu rõ, Đoàn giám sát sẽ chỉ đạo Tổ giúp việc sớm tổng hợp các kiến nghị, phản ánh của địa phương thuộc chức năng, thẩm quyền của các bộ, cơ quan để gửi đến Thanh tra Chính phủ, KTNN, Bộ Tài chính và NHNN Việt Nam nghiên cứu, xác định giải pháp tháo gỡ vướng mắc cho địa phương, doanh nghiệp và người dân. Đồng thời, đề nghị 4 bộ, cơ quan tăng cường phối hợp với các địa phương tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai các dự án trong giai đoạn đầu khi Luật sửa đổi một số điều Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đất đai, Luật Các Tổ chức tín dụng có hiệu lực, nhất là đối với các dự án chuyển tiếp.