Chính trị và lòng trắc ẩn

Trong bối cảnh hiện nay, các đảng phái chính trị ở Ba Lan có rất ít thời gian để vận động cho cuộc đua vào chiếc ghế mà ông Lech Kaczynski bỏ lại. Theo luật pháp Ba Lan, các ứng cử viên tổng thống phải tự giới thiệu với Ủy ban Bầu cử Quốc gia trong vòng 55 ngày trước khi diễn ra cuộc bỏ phiếu, tức chậm nhất là vào ngày 26.4. Mỗi ứng cử viên phải có một ủy ban bầu cử với tối thiểu 15 thành viên, và thu thập đủ trong thời gian đầu ít nhất 1.000 chữ ký ủng hộ của cử tri. Sau đó, các thành viên của ủy ban trên trong vòng 10 ngày sẽ phải tập hợp đủ 100.000 chữ ký ủng hộ ứng cử viên của đảng mình để trình lên Ủy ban Bầu cử 45 ngày trước cuộc bỏ phiếu, tức chậm nhất là ngày 6.5 tới. Tới lúc đó, danh sách chính thức các ứng cử viên tham gia cuộc bầu cử tổng thống mới được xác lập.

PiS đang bối rối tìm người thay thế cố Tổng thống Lech Kaczynski. Những lựa chọn có thể, chẳng hạn như một nhà nghiên cứu khoa học chưa ai biết tiếng hay một Bộ trưởng Nội vụ không được lòng dân, rõ ràng sẽ không làm hài lòng ban lãnh đạo PiS. Theo họ, gương mặt xứng đáng nhất lúc này không thể là ai khác ngoài ông Jaroslaw Kaczynski, người em song sinh và bản sao chính trị của cố Tổng thống Lech Kaczynski. Cựu Thủ tướng Ba Lan được xem là ứng cử viên tất yếu của PiS, vì ông “có lợi thế” về mặt chính trị trong bối cảnh người dân đang sống trong bầu không khí đau thương trước cái chết đột ngột của nhà lãnh đạo đất nước. Ý kiến này cũng nhận được sự chia sẻ từ cựu Tổng thống Ba Lan Aleksander Kwasniewski, người đã từng phát biểu: “Sau cái chết của Tổng thống, như một sự xếp đặt của số phận, ông Jaroslaw đã được dành sẵn vị trí để chiếm lấy tình cảm của người dân”. Theo ông, cựu Thủ tướng Ba Lan “đang chịu sức ép mạnh mẽ từ các cộng sự của mình” để quyết định một việc khó nhọc và giành lại vị trí lãnh đạo, công việc mà nhiều khi ông vẫn thích thấy nó trong tay của người anh trai Lech hơn. Ông Jaroslaw từng được bổ nhiệm làm Thủ tướng Ba Lan vào tháng 7.2006. Tuy nhiên, năm 2007, Tổng thống Kaczynsky buộc phải bắt tay với Donald Tusk, ứng viên từng thất bại trước ông trong cuộc bầu cử hai năm trước đó, khi ông Tush giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội.

Trên chính trường, người anh Lech có uy tín lớn hơn và luôn “ở ngoài ánh sáng”, được xem là bộ mặt của bộ đôi nhà Kaczynski, trong khi người em Jaroslaw, bộ não của cặp bài trùng, lại thích lui vào hậu trường hơn. Được Jaroslaw hậu thuẫn, Lech Kaczynski từng bước bước lên bậc thang quyền lực: Chủ tịch Thượng viện, Bộ trưởng Tư pháp, Thị trưởng Warsaw và cuối cùng trở thành Tổng thống Ba Lan vào năm 2005. Sau đó, anh em nhà Kaczynski trở thành bộ đôi quyền lực mạnh nhất khi một người nắm giữ chức Tổng thống và một người nắm giữ ghế Thủ tướng trong các năm 2006 và 2007. Chính chiến lược gia Jaroslaw đã gợi ý Tổng thống Lech Kaczynski đưa Ba Lan gia nhập Liên minh châu âu và Hiệp ước Lisbon. Cũng chính ông là người quyết định chương trình nghị sự và hoạt động của PiS.

Jaroslaw Kaczynski sẽ bị ép ra tranh cử? Người thân của ông khẳng định, hiện tại chính trị không phải là ưu tiên hàng đầu của ông. Bên đứa cháu gái mồ côi và người mẹ già ốm yếu, ông dường như không thể nói một lời nào về chủ đề mà tất cả mọi người đang chờ đợi... Nhưng giả sử nếu ông ra tranh cử, chiến lược “khai thác tâm lý xúc động” của người dân liệu có mang lại lợi ích cho PiS? Nếu ra ứáng cử, Jaroslaw sẽ là đối thủ đáng gờm nhất của Chủ tịch Quốc hội và cũng là Tổng thống lâm thời Bronislaw Komorowski - người được đánh giá là ứng cử viên sáng giá nhất cho chức Tổng thống Ba Lan với 55% số phiếu ủng hộ, bỏ xa 32% số phiếu của lãnh đạo đảng bảo thủ PiS. Tuy nhiên, cũng như người anh, Jaroslaw Kaczynski gây không ít tranh cãi và chia rẽ trong dư luận Ba Lan. Ứng cử viên của đảng trung hữäu Cương lĩnh Dân sự (PO) cầm quyền được đánh giá là dễ dàng vượt qua các ứng cử viên của PiS và những đảng nhỏ khác, trước hết vì ông là đồng minh lâu đời của Thủ tướng Tusk và được cho là đã hợp tác khá êm đẹp với nội các ôn hòa của Ba Lan. Xem ra lúc này, chiến lược tranh cử dựa vào cảm xúc của dân chúng có thể là một biện pháp phản tác dụng. Người dân Ba Lan đã xếp hàng dài ở thủ đô Warsaw để đưa tang Tổng thống Lech Kaczynski và phu nhân... nhưng họ cũng phản đối đề xuất của ông Jaroslaw muốn đặt mộ phần của Tổng thống ở Wawel de Cracovie, nơi yên nghỉ của các vị vua Ba Lan, các đại thi hào dân tộc, những anh hùng của cuộc chiến giành độc lập của Ba Lan... vì theo họ sự lựa chọn này sẽ góp phần tạo dựng nên một huyền thoại Kaczynski. Phản ứng trái ngược này cho thấy chỉ lòng trắc ẩn của người dân thôi không đủ để gây dựng thêm vốn liếng chính trị cho cựu Thủ tướng Kaczynski. Sẽ là một canh bạc liều lĩnh nếu PiS định kinh doanh chính trị trên tình cảm của người dân.