Những ngày gần đây không còn cảnh người dân xếp hàng dài đổ xăng; cũng không còn cảnh cây xăng treo biển hết hàng hoặc bán cầm chừng, nhỏ giọt. Điều này một phần nhờ việc ngày 11.11 vừa qua, Bộ Tài chính đã điều chỉnh chi phí định mức để tính giá cơ sở xăng dầu, nhờ đó doanh nghiệp bớt lỗ và duy trì chuỗi cung ứng. Tuy vậy, để bảo đảm sự ổn định dài lâu của thị trường xăng dầu, những vấn đề cốt lõi vẫn đang đặt trên bàn các cơ quan quản lý nhà nước.
Nhìn lại thời gian qua, mầm mống của những bất ổn trên thị trường xăng dầu là do giá xăng dầu trong nước chưa phản ánh đầy đủ các chi phí kinh doanh xăng dầu, dẫn đến việc phân bố mức chiết khấu trong hệ thống kinh doanh xăng dầu bị hạn chế. Nhiều cửa hàng bán lẻ xăng dầu không có chiết khấu để bảo đảm bù đắp chi phí và duy trì hoạt động kinh doanh. Khi họ ngừng bán hàng, lượng khách hàng phải đổ dồn về các cửa hàng thuộc hệ thống doanh nghiệp nhà nước gây tình trạng dồn ứ. Mạng lưới của các doanh nghiệp nhà nước không phủ rộng hết được các địa bàn nên dẫn đến cảnh người tiêu dùng đi nhiều cây xăng mới mua được.
Mặc dù việc điều chỉnh chi phí định mức để tính giá cơ sở xăng dầu vừa qua được thực hiện sớm hơn 3 tháng so với quy định nhưng vẫn chưa phù hợp với thực tế. Đến hôm nay, nhiều doanh nghiệp bán lẻ cho biết mức chiết khấu vẫn loanh quanh 100 - 200 đồng cho tổng chi phí trên một lít bán ra, doanh nghiệp chỉ bớt lỗ đi, chứ vẫn còn lỗ và chưa đạt điểm hòa vốn.
Vì vậy, các cơ quan quản lý nhà nước phải tiếp tục rà soát chi phí hàng tháng để có thể đưa vào công thức giá cơ sở, qua đó bảo đảm giá trong công thức giá cơ sở tiệm cận với giá thị trường như Thủ tướng đã chỉ đạo tại Công điện ngày 11.11. Đây chính là giải pháp hữu hiệu để có thể bù trừ trong các tháng tới những chi phí thực tế mà doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu đã chi ra.
Cùng với đó, với mức chiết khấu mà một số doanh nghiệp bán lẻ cho là quá thấp và không đủ để duy trì hoạt động, liên Bộ Tài chính - Công thương, đặc biệt là Bộ Tài chính cần tiếp tục rà soát lại kỹ hơn để điều chỉnh trong lần tới. Trong việc này, các doanh nghiệp xăng dầu cần hợp tác chặt chẽ và trung thực với cơ quan chức năng.
Một lỗ hổng nữa trong thời gian qua là các hợp đồng kinh tế giữa các chủ thể là các doanh nghiệp, đại lý, tổng đại lý hoặc thương nhân phân phối xăng dầu với nhau không chặt chẽ về trách nhiệm bảo đảm nguồn, không chặt chẽ về chi phí chiết khấu. Vì vậy, quá trình sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu cần xác lập những quy định cụ thể hơn đối với hệ thống cung cấp xăng dầu, giữa trách nhiệm của đầu mối kinh doanh với thương nhân phân phối, giữa thương nhân phân phối với đại lý hoặc các nhà bán lẻ là các cửa hàng xăng dầu. Mục đích cuối cùng là có được một bản hợp đồng chặt chẽ giữa các doanh nghiệp.
Đặc biệt, đứng trước các bất ổn của thị trường xăng dầu thời gian qua, các cơ quan quản lý điều hành thường xuyên họp tìm giải pháp với thương nhân đầu mối, thương nhân phân phối, nhưng… dường như quên mất vai trò, tiếng nói của các thương nhân bán lẻ.
Thực tế, trong số gần 17 nghìn cửa hàng bán lẻ xăng dầu trên cả nước, thì số cửa hàng bán lẻ thuộc khối doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phần tư nhân chiếm trên 13 nghìn cửa hàng, tức là chiếm tới 80%. Các doanh nghiệp bán lẻ thuộc khối tư nhân đảm nhận khoảng 60% lượng cung ứng trực tiếp đến người tiêu dùng. Vì vậy, trong quá trình ban hành chính sách, ra quyết định đối với thị trường xăng dầu thời gian tới, các cơ quan quản lý nhà nước cần lấy ý kiến và lắng nghe nhóm đối tượng này. Họ trước hết là đối tượng đông đảo và chịu tác động của chính sách; cùng với đó họ là lực lượng quan trọng giúp bảo đảm sự ổn định của thị trường xăng dầu và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nói chung.
Lắng nghe tiếng nói của doanh nghiệp tư nhân bán lẻ xăng dầu và giải quyết dứt điểm những mầm mống của bất ổn, thị trường xăng dầu sẽ ổn định dài lâu.
