Lãi suất cho vay liệu có “dễ thở” hơn?

- Thứ Năm, 25/05/2023, 05:59 - Chia sẻ

Lần thứ ba kể từ đầu năm, Ngân hàng Nhà nước quyết định giảm lãi suất điều hành với tổng mức giảm 0,5 - 1,5%/năm, áp dụng từ hôm nay (ngày 25.5). Liệu động thái này có giúp thiết lập một mặt bằng lãi suất cho vay mới “dễ thở” hơn với doanh nghiệp, vốn đang trong trạng thái suy kiệt?

Cuối tuần trước, trong cuộc họp báo giới thiệu Triển lãm quốc tế ngành lương thực, thực phẩm TP. Hồ Chí Minh, những khó khăn trong tiếp cận vốn tín dụng tiếp tục được nhiều doanh nghiệp chia sẻ. Đại diện Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam cho biết, vốn tín dụng đang là nút thắt với các doanh nghiệp nông nghiệp; doanh nghiệp không làm ăn nổi với mức lãi suất cao như hiện nay. Lãnh đạo Hội lương thực - thực phẩm TP. Hồ Chí Minh ghi nhận thực tế là nhu cầu vốn của doanh nghiệp giảm đi do quy mô hoạt động và sản xuất thu hẹp bởi khó khăn đầu ra; đồng thời phản ánh rằng, với lãi suất cho vay quanh 10%/năm hiện nay, doanh nghiệp không thể nào phục hồi và tái đầu tư, sản xuất được… Bởi lẽ lợi nhuận của doanh nghiệp sau khi trừ lãi suất vay ngân hàng chỉ còn lại chừng 10 - 12%.

Để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế, từ đầu năm đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã 2 lần giảm lãi suất điều hành và tiếp tục giảm lần thứ ba kể từ hôm nay. Theo cơ quan điều hành chính sách tiền tệ, về cơ bản mặt bằng lãi suất đã ổn định, lãi suất phát sinh mới có xu hướng giảm dần trong tháng đầu năm 2023. Lãi suất tiền gửi bình quân phát sinh mới của các ngân hàng thương mại ở mức khoảng 6,3%/năm (giảm 0,18%/năm so với cuối năm 2022); lãi suất cho vay bình quân VND phát sinh mới khoảng 9,3%/năm (giảm 0,65%/năm so với cuối năm 2022).

Tuy vậy, có những nguồn thông tin khác cho thấy lãi suất cho vay hiện nay cao hơn mức 9,3%/năm và phản ánh của doanh nghiệp là chính xác. Báo cáo thẩm tra tình hình kinh tế - xã hội của Ủy ban Kinh tế tại Kỳ họp thứ Năm trích dẫn nguồn của Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia; theo đó lãi suất cho vay bình quân của 35 ngân hàng thương mại trong nước tính đến cuối tháng 3.2023 là khoảng 10,23%, cao hơn 0,56 điểm % so với cuối năm 2022 (tháng 12.2022 là 9,67%, tháng 12.2021 là 8,08%).

Cũng theo tính toán của Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, các doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trong mẫu nghiên cứu ghi nhận sự sụt giảm về các tỷ lệ khả năng thanh toán. Tỷ lệ khả năng thanh toán lãi vay quý I.2023 đạt 5,7 lần (cùng kỳ năm 2021 là 6,5 lần) - nguyên nhân một phần do mặt bằng lãi suất cho vay tăng và lợi nhuận doanh nghiệp sụt giảm từ đầu năm. Tỷ lệ khả năng thanh toán bằng tiền mặt bình quân đạt 0,09 lần (cùng kỳ năm 2022 là 0,19 lần), cho thấy khu vực doanh nghiệp gặp những khó khăn liên quan đến dòng tiền.

Trong bối cảnh đó, cộng đồng doanh nghiệp đang kỳ vọng mặt bằng lãi suất cho vay sẽ được giảm thêm sau quyết định cắt giảm lãi suất điều hành lần thứ ba của Ngân hàng Nhà nước. Tuy nhiên, dư địa để giảm thêm lãi suất cho các khoản vay đến đâu còn phụ thuộc nhiều yếu tố.

Một mặt, các mức lãi suất điều hành chủ yếu được dùng để hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tín dụng. Vậy nhưng, hiện thanh khoản của hệ thống ngân hàng đang rất dồi dào do tăng trưởng tín dụng thấp (đến ngày 25.4.2023 mới chỉ tăng 2,75%) nên nhu cầu vay Ngân hàng Nhà nước của các tổ chức tín dụng là không lớn.

Bên cạnh đó, nguồn vốn Ngân hàng Nhà nước bơm ra đều có kỳ hạn rất ngắn nên các tổ chức tín dụng không thể dùng để cho vay dài hạn được. Việc giảm trần lãi suất huy động chỉ diễn ra ở các kỳ hạn ngắn (dưới 6 tháng) trong khi với các kỳ hạn dài (trên 6 tháng), lãi suất huy động vẫn do các ngân hàng thương mại tự quyết định nên sẽ có mức độ phân hóa lớn trong hệ thống. Vì thế, khả năng cao là vẫn có nhóm ngân hàng nhỏ, chất lượng tài sản không thật sự tốt sẽ không giảm lãi suất các kỳ hạn dài do thanh khoản không thật sự dồi dào và nợ xấu có thể tăng mạnh sau dịch Covid-19.

Nhìn chung, việc Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất điều hành sẽ hỗ trợ giảm chi phí đầu vào cho các ngân hàng, nhưng liệu có một mặt bằng lãi suất cho vay "dễ thở" hơn cho doanh nghiệp hay không thì phải đợi thời gian trả lời!

Hà Lan