Chiến dịch Tây Bắc - Thắng lợi mang tầm chiến lược

Quyết định đúng đắn

Tại hội thảo "Chiến thắng Tây Bắc 1952 - Tầm vóc lịch sử và bài học kinh nghiệm" tổ chức ở Yên Bái sáng 14.10, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Thượng tướng Lê Huy Vịnh nhận định, sau chiến thắng Biên giới Thu - Đông năm 1950, nhằm tiếp tục phát triển thế tiến công chiến lược, ta chủ trương mở liên tiếp các chiến dịch trong Xuân Hè năm 1951, tiến công địch ở trung du và đồng bằng Bắc Bộ. Tuy nhiên, cả ba chiến dịch (Hoàng Hoa Thám, Trần Hưng Đạo, Quang Trung) đều không đạt mục đích về mặt chiến lược, lại bị tổn thất về lực lượng. Chỉ đến khi Chiến dịch Hòa Bình giành thắng lợi đã khẳng định địa bàn rừng núi là nơi quân đội và nhân dân ta phát huy ưu thế, hạn chế thế mạnh về hỏa lực và khả năng cơ động nhanh của địch.

Từ thực tế đó, tại Hội nghị Trung ương lần thứ 3 Khóa II (tháng 4.1952), Trung ương Đảng đã nhận định, trong tương quan địch còn mạnh hơn ta về trang bị kỹ thuật và tổng quân số, ta nắm quyền chủ động, nhưng chưa đủ ưu thế áp đảo. Vì vậy, việc chọn hướng mở chiến dịch phải phù hợp với thế và lực của ta, “cần tránh chỗ mạnh, đánh vào chỗ yếu”, khoét sâu nhược điểm của địch, làm chúng suy yếu dần, ta trưởng thành từng bước, giành thắng lợi từng phần, tạo chuyển biến so sánh lực lượng có lợi cho ta, tiến lên những trận quyết chiến chiến lược, giành thắng lợi quyết định.

“Trên cơ sở phân tích và so sánh tương quan lực lượng giữa ta và địch trên chiến trường, căn cứ vào đề nghị của Bộ Tổng Tham mưu và Tổng Quân ủy, Bộ Chính trị, Trung ương Đảng quyết định mở Chiến dịch Tây Bắc. Đó là một quyết định đúng đắn, “phù hợp với thế và lực của ta, nó quyết định bước phát triển của ta trong giai đoạn giữ vững và phát huy thế chủ động chiến lược”, Thượng tướng Lê Huy Vịnh nhấn mạnh.

Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam, Thượng tướng Phùng Sĩ Tấn phân tích, trên chiến trường chính Bắc Bộ, vùng rừng núi Tây Bắc rộng lớn là chiến trường duy nhất địch còn kiểm soát, nhưng bố trí phòng thủ của địch mỏng yếu và có nhiều sơ hở hơn ở vùng đồng bằng, trung du Bắc Bộ, hỏa lực pháo binh, không quân khó phát huy sức mạnh. Mặt khác, chiến trường rừng núi lại là nơi phù hợp với trình độ, khả năng và sở trường tác chiến của bộ đội, ta có điều kiện hạn chế sức mạnh, khoét sâu chỗ yếu của địch, buộc chúng phải bị động đối phó.

Những ngày tháng không thể nào quên

Trực tiếp tham gia Chiến dịch, Đại tá Nguyễn Quốc Thịnh, nguyên sĩ quan Tác huấn Trung đoàn 88, Đại đoàn 308 trong Chiến dịch Tây Bắc, nguyên Phó giám đốc Học viện Khoa học quân sự, nhớ lại: "Bộ phận chuẩn bị chiến trường Nghĩa Lộ do đồng chí Vương Thừa Vũ, Đại đoàn trưởng Đại đoàn 308 trực tiếp chỉ huy. Sau một ngày vượt sông Thao trên bến phà Mậu A, rồi lội bì bõm trên cánh đồng Đại Bục, Đại Phác, vượt qua mấy cái dốc, chúng tôi dừng lại, ngủ đêm trên lưng chừng dốc Quế. Trong lúc mọi người đang thiếp đi vì mệt trên các đống lá ẩm ướt, trải dưới các gốc cây đại ngàn mốc rêu, bỗng nghe tiếng hô của đồng chí cảnh giới. Tưởng là địch, nhưng không. Đó là tổ quân báo của ta từ phía Nghĩa Lộ đi ra. Trời không mưa nhưng quần áo họ ướt sũng, nét mặt hốc hác, họ là những người đi trước, vào đó nắm tình hình địch, tình hình dân Nghĩa Lộ. Trong số này, có đồng chí Vũ Hữu Tấn, đi trinh sát gặp địch, đánh nhau, sảy chân ngã xuống vực sâu. Hai mươi ngày ăn quả rừng, uống nước suối, phải đọ mặt với thú rừng… thoát chết, anh Tấn đã tìm gặp được đồng đội. Sau khi nghe Vũ Hữu Tấn báo cáo, đồng chí Vương Thừa Vũ đánh thức anh em dậy, phổ biến tình hình”.

Đại tá Nguyễn Quốc Thịnh cho biết thêm, với mục đích tiêu diệt sinh lực địch và giải phóng đất đai vùng Tây Bắc, đơn vị ông nhận lệnh từ Bộ Tổng Tham mưu xác định phương pháp tác chiến bằng cách tập trung ưu thế lực lượng phá vỡ từng cứ điểm, cụm cứ điểm phòng ngự hiểm yếu, buộc địch rút chạy, kết hợp chặt chẽ với vu hồi, đón lõng, truy kích, mạnh dạn thọc sâu tiêu diệt sinh lực địch, tạo thế có lợi cho chiến dịch phát triển.

Đại tá Nguyễn Hữu Tài, nguyên Chính trị viên, Phó Tiểu đoàn 16, Trung đoàn 141, Đại đoàn 312, nguyên Phó Cục trưởng Cục Quân huấn, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội Nhân dân Việt Nam, dù đã bước sang tuổi 93, vẫn nhớ những đêm đông năm 1952 vuợt sông Đà, đánh chiếm Ba Lay. Ông kể: “Đợt 2 chiến dịch, Tiểu đoàn 16 và các đơn vị có nhiệm vụ tiêu diệt 2 cứ đoàn Ba Lay và Ban Hoa trên tuyến phòng thủ hữu ngạn sông Đà của địch ngăn chặn quân ta tiến về Sơn La. 4 giờ sáng ngày 20.11.1952, đơn vị được lệnh nổ súng, đội bộc phá do Lê Văn Tỷ chỉ huy, đánh vào cổng chính, không có pháo binh chi viện, dưới làn hỏa lực dày đặc của địch, nhiều chiến sĩ đội bộc phá thương vong, nhưng vẫn thông mở cửa, tạo điều kiện cho xung kích xung phong đánh sập lô cốt địch.

“Quá trình chiến đấu, nhiều đồng chí bị thương nhưng tiếp tục ra mặt trận, không chịu lui ra phía sau. Bị tiến công mãnh liệt ở hai hướng, một số lính ngụy đầu hàng, còn lính Maroc vẫn điên cuồng chống cự. Gần sáng ta làm chủ phần lớn cứ điểm, lực lượng địch còn lại vẫn chống cự, tôi cho anh em gọi địch đầu hàng bằng cả tiếng Pháp và tiếng Việt. Khắp nơi vang lên tiếng Hô lê manh! (Giơ tay lên!)...", Đại tá Nguyễn Hữu Tài chia sẻ.

Sau gần 2 tháng, từ 14.10 - 10.12.1952, Chiến dịch Tây Bắc đã kết thúc thắng lợi, loại khỏi vòng chiến đấu hàng nghìn tên địch, giải phóng một vùng đất đai rộng lớn ở địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng; từng bước mở rộng và giữ vững quyền chủ động về chiến lược, đánh dấu bước phát triển, trưởng thành mới của Quân đội ta, góp phần làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954.