Không quy định cứng số lượng, tên gọi các cơ quan của Quốc hội
Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn, còn có ý kiến khác nhau trong quá trình xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng - Trưởng Ban soạn thảo dự án Luật cho biết, qua nghiên cứu cho thấy, các nội dung về thẩm quyền của Quốc hội trong Luật Tổ chức Quốc hội đang bám sát với quy định tại Điều 70 của Hiến pháp. Đối với nhiệm vụ, quyền hạn để thực hiện chức năng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao hiện đang được quy định khá cụ thể trong các luật, nghị quyết điều chỉnh về từng lĩnh vực nên cơ bản không có sự giao thoa, chồng lấn. Hiện chỉ còn vấn đề chưa thực sự rành mạch là phân định giữa phạm vi thẩm quyền lập pháp của Quốc hội với lập quy của Chính phủ và các cơ quan khác.
Để khắc phục bất cập trên, Ban soạn thảo đề nghị sửa đổi, bổ sung Điều 5 của Luật Tổ chức Quốc hội theo hướng: xác định cụ thể hơn những nội dung cần được quy định bằng luật, nghị quyết của Quốc hội; quy định có tính nguyên tắc, định hướng về mức độ chi tiết cần được quy định trong luật, theo đó, luật chỉ quy định các vấn đề mang tính ổn định, có giá trị lâu dài; quy định cụ thể các nội dung liên quan đến quyền con người, quyền, nghĩa vụ của công dân, các vấn đề có ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội.
Đối với các nội dung quản lý nhà nước, các vấn đề, lĩnh vực có tính kiến tạo, phát triển, luật chỉ quy định các nội dung chính sách có tính nguyên tắc, định hướng, chiến lược, để thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng; đẩy mạnh phân quyền cho Chính phủ, các cơ quan trong bộ máy nhà nước trong việc tiếp tục cụ thể hóa các quy định của luật và tạo điều kiện cho việc thực hiện phân cấp phù hợp với năng lực tổ chức thực hiện của từng cơ quan, tổ chức, chính quyền các cấp; không quy định các nội dung về thủ tục hành chính, trình tự, hồ sơ, về quy trình, quy chuẩn chuyên môn, kỹ thuật và các nội dung có tính biến động cao.
"Cách thức quy định này cũng thống nhất với cách thức quy định hiện nay tại dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)", Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nêu rõ.
Về số lượng, cơ cấu tổ chức và cách thức quy định các cơ quan chuyên môn của Quốc hội, Ban soạn thảo thấy rằng, trong bối cảnh sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp, việc không quy định cứng số lượng, tên gọi các cơ quan của Quốc hội trong Luật là phù hợp và thuận lợi cho việc tiếp tục thực hiện sắp xếp, điều chỉnh, bảo đảm hài hòa về cơ cấu tổ chức với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan. Vấn đề này cũng đã được Bộ Chính trị tán thành khi cho ý kiến về các dự án luật về tổ chức bộ máy. Việc sử dụng cụm từ “cơ quan chuyên môn của Quốc hội” là phù hợp với chức năng, tính chất hoạt động của các cơ quan này.
Phân định rõ phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội trong xây dựng pháp luật
Cho ý kiến về dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, cần bảo đảm phân định rõ phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan nhà nước trong lĩnh vực xây dựng pháp luật; chỉ quy định những vấn đề cơ bản, mang tính nguyên tắc trong dự thảo Luật này. Các nội dung cụ thể thì để pháp luật chuyên ngành quy định nhằm bảo đảm phù hợp với yêu cầu, tính chất, đặc điểm riêng, đồng thời, bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước theo từng lĩnh vực.
Về việc phân định nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cơ quan của Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, trong lần sắp xếp, đổi mới tổ chức hoạt động của các cơ quan thuộc Quốc hội sẽ sáp nhập một số Ủy ban của Quốc hội; giải thể, kết thúc hoạt động của Viện Nghiên cứu lập pháp, Truyền hình Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh quan điểm vẫn giữ nguyên trạng phân định nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan của Quốc hội như trước đây.
Về việc bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết (có chứa quy phạm pháp luật) với hệ thống pháp luật, bảo đảm kỹ thuật lập pháp đối với các dự án, dự thảo trước khi trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất giao Ủy ban Pháp luật và Tư pháp chịu trách nhiệm chính.
Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, cơ quan chủ trì thẩm tra dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết cần nâng cao trách nhiệm hơn trong việc rà soát, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết (có chứa quy phạm pháp luật) với hệ thống pháp luật, bảo đảm kỹ thuật lập pháp đối với các dự án, dự thảo trước khi trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.
Cũng quan tâm tới vai trò của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị, cần quy định rõ trách nhiệm chính của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp trong bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết với hệ thống pháp luật là của cơ quan chủ trì thẩm tra, nhằm bảo đảm sự thống nhất trong quy trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của Ban soạn thảo và các cơ quan đã phối hợp nhằm hoàn chỉnh hồ sơ đầy đủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội và hồ sơ 3 dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của các cơ quan của Quốc hội và các tài liệu kèm theo đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp bất thường sắp tới.
Về phân định thẩm quyền Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan trong bộ máy nhà nước, Ủy ban thường vụ cơ bản nhất trí với đề nghị của Ban soạn thảo về sửa đổi, bổ sung Điều 5 của Luật Tổ chức Quốc hội theo hướng như đã nêu trong báo cáo, đồng thời, đề nghị rà soát thêm về mặt từ ngữ, bảo đảm chuẩn xác.
"Nguyên tắc là bảo đảm đồng bộ, thống nhất với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đang được sửa đổi. Việc phân định thẩm quyền giữa các cơ quan bảo đảm quy định nguyên tắc chung trong dự thảo Luật này. Các vấn đề cụ thể thì quy định trong các luật, nghị quyết chuyên ngành", Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
