Chất tạo nạc nguy hiểm đến đâu?

Chất tạo nạc và tác hại với sức khỏe con người

Gần đây, lực lượng chức năng đã phát hiện thịt lợn có chất tạo nạc thuộc nhóm Beta-agonist gồm Clenbuterol, Salbutamol và Ractopamine. Đây là hợp chất được sử dụng trong y học chủ yếu để điều trị bệnh liên quan đến tim mạch và đường hô hấp. Khi người chăn nuôi sử dụng các chất này bằng cách đưa vào thức ăn của lợn, hoặc cho lợn ăn trực tiếp sẽ có tác dụng tăng cường chuyển hóa chất dinh dưỡng, giúp lợn tăng trưởng nhanh, đồng thời tác động đến quá trình chuyển hóa tinh bột và mỡ thành đạm, tăng cường tích tụ protein tại các cơ vân. Đây là thông tin được đưa ra tại Hội thảo Sử dụng chất tạo nạc và an toàn thực phẩm do Liên hiệp các hội KH và KT Việt Nam tổ chức mới đây.

Thế nhưng, theo cảnh báo của Cục An toàn vệ sinh thực phẩm, Bộ Y tế, khi người tiêu dùng ăn phải thịt lợn có tồn dư các chất thuộc nhóm Beta-agonist sẽ bị các biểu hiện cấp tính như rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, khó thở, tim đập nhanh, cơn đau thắt ngực, tăng huyết áp, choáng váng, phù phổi, sảy thai… Về lâu dài, Beta-agonist có thể gây các tổn hại lên hệ thần kinh, hệ tuần hoàn, hệ hô hấp và có thể gây tử vong ở bệnh nhân có bệnh về tim mạch, huyết áp, và gây ung thư. Đặc biệt, các chất cấm này thường tồn dư chủ yếu ở thận, gan và mỡ của lợn, cho nên thói quen sử dụng nội tạng lợn của người Việt càng làm tăng nguy cơ nhiễm các chất độc hại này vào cơ thể.

Bởi tính chất nguy hiểm của các hóa chất thuộc nhóm Beta-agonist nên hai chất tạo nạc là Clenbuterol, Salbutamol đều bị thế giới cấm sử dụng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi và đưa trực tiếp vào thức ăn để nuôi gia súc. Riêng chất Ractopamine, khoảng 26/192 nước trên thế giới cho phép sử dụng chất này, đây là một sản phẩm kích thích tạo nạc từ Mỹ. Tại Việt Nam, chất này được quy định giới hạn tồn dư trong thực phẩm, được dùng trong điều trị bệnh cho gia súc, cấm sử dụng để chế biến thức ăn trong chăn nuôi. Theo PGS.TS Phan Thị Sửu, Hội Khoa học Kỹ thuật An toàn thực phẩm Việt Nam, các nước chấp nhận sử dụng Ractopamine đều có quy trình cách ly trước khi giết mổ 2 tuần, tuyệt đối không cho sử dụng Ractopamine. Tuy nhiên, ở Việt Nam, chủ yếu chăn nuôi ở quy mô nhỏ lẻ hộ gia đình, không thể kiểm soát được điều này nên không cho phép sử dụng trong chăn nuôi.

Làm gì để người tiêu dùng bớt hoang mang?

Theo Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, Bộ NN và PTNT Nguyễn Xuân Dương, kết quả giám sát về chất cấm thuộc nhóm Beta-agonist trong 3 tháng đầu năm 2012 cho thấy, có 13/268 mẫu thức ăn chăn nuôi, 2/18 mẫu thuốc thú y; mẫu thịt, 8/179 mẫu gan lợn và 7/108 mẫu nước tiểu dương tính với chất cấm Beta- agonist. Tiếp đó, Cục Chăn nuôi đã thành lập gấp 2 đoàn có sự tham gia của các đơn vị phân tích để kiểm tra chất cấm tại 15 tỉnh ở miền Bắc và duyên hải Nam Trung Bộ. Với tổng số 136 mẫu được lấy và phân tích, chỉ phát hiện 3 mẫu dương tính với Beta- agonist. Như vậy, lượng mẫu dương tính ở khu vực phía Bắc và Nam Trung Bộ như trên là khá thấp. Hiện tình hình sử dụng chất cấm nhóm Beta-agonist trong chăn nuôi đã tạm thời được kiểm soát, không có thông báo mới về việc phát hiện các mẫu dương tính trong nước tiểu gia súc và trong các sản phẩm chăn nuôi.

Người tiêu dùng không nên quá hoang mang, đến mức tẩy chay thịt lợn, gây ảnh hưởng lớn đến những hộ chăn nuôi lợn bình thường, chân chính khác. Theo Phó chủ tịch, Tổng thư ký Hội tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng, để người chăn nuôi nói không với chất cấm, cần công khai những cơ sở sản sử dụng các loại chất cấm tạo nạc, đồng thời tẩy chay các cơ sở này, chứ không nên tẩy chay thịt lợn. Khi tẩy chay thịt lợn, một mặt làm cho những người chăn nuôi lợn chân chính bị ảnh hưởng lớn, mặt khác sẽ đẩy giá các thực phẩm khác nên, cuối cùng vẫn chỉ là người tiêu dùng bị thiệt.

Hiện tại, mối lo về thịt lợn có chứa Beta- agonist tạm thời dịu lắng qua kết luận của các cơ quan chức năng. Song các chuyên gia nhận định rằng, khi công luận dấy lên, có thể những người chăn nuôi sợ bị kiểm tra phát hiện sẽ tạm ngừng sử dụng. Nhưng khi mọi việc lắng xuống thì rất có thể chất cấm sẽ tiếp tục được đưa vào thức ăn của lợn. Nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Đăng Vang cho rằng, với lợi nhuận được tạo ra từ việc sử dụng chất cấm tạo nạc là rất lớn, nên tự người chăn nuôi chưa thể nói không với chất cấm này. Vì vậy, chúng ta cần có chính sách giúp đỡ người chăn nuôi trong việc ứng dụng và chuyển giao các kỹ thuật vào chăn nuôi, trong việc chọn giống, phối thức ăn và công tác thú y để họ chăn nuôi chân chính đạt hiệu quả. Xây dựng và quản lý theo một chuỗi giá trị liên hoàn thống nhất và kiểm soát theo chuỗi giá trị từ trang trại/chuồng chăn nuôi đến bàn ăn.

Ngoài ra, cần thực hiện tốt công tác tuyên truyền để nâng cao đạo đức nghề nghiệp trong quá trình chăn nuôi, để người chăn nuôi nhận thức rõ tác hại của các chất cấm, không vì lợi nhuận và gây ra “tội ác” với người tiêu dùng. Tiếp đó, cần có lực lượng thanh tra kiểm tra thường xuyên và đột xuất và căn cứ vào các quy định pháp luật của để thực hiện xử phạt, răn đe mạnh để người chăn nuôi không dám vi phạm. Bên cạnh đó, cần tăng cường công khai thông tin về tác hại của những chất cấm, đồng thời công khai các cơ sở chăn nuôi có sử dụng chất cấp, tạo dư luận xã hội, tẩy chay các cơ sở đó, đồng thời xử phạt thật nghiêm minh.