Cây bút Hy Lạp viết tiếng Nga

      Tiểu thuyết đầu tay Ilias Mercury mang tên Antiloser.  Trong tiếng Anh, “loser” có những nghĩa: kẻ thua cuộc, không thành đạt, yếm thế, lúc nào cũng thấy mình thua thiệt, khổ sở, than vãn... nên có thể tạm gọi nhan đề cuốn sách này là Phi thoái. Một lý do nữa - cuốn sách của Ilias Mercury được “hộ tống” bằng lời đề tựa, trong đó có sự đánh giá rất cao của Sergey Minaiev - một cây bút đang “danh nổi như cồn” nhờ cuốn tiểu thuyết Duxless (Vô hồn). 
      Chào đời năm 1972 tại Tashkent trong một gia đình cách mạng Hy Lạp sống lưu vong, theo dòng nội, Ilias Mercury có bậc tiền bối là Melina Merkouri (1920-1994) - ngôi sao điện ảnh Hy Lạp duy nhất giành được sự công nhận quốc tế, là vợ của đạo diễn lừng danh Jules Dassin (cha đẻ của ngôi sao ca nhạc Pháp Jo Dassen), sau bà làm Bộ trưởng Bộ Văn hóa Hy Lạp. Theo dòng ngoại, anh có mẹ là người Việt Nam, ông ngoại có tên Lê Vinh/Vĩnh Quốc (hoặc Lê Quốc Vinh/Vĩnh/Vịnh?), được báo chí Nga cho biết: “Đó nguyên là một viên tướng quân đội và cho đến cuối đời đã được trường đại học Tổng hợp Tashkent phong học hàm giáo sư văn học và thi ca phương Đông, được nhận phần thưởng của UNESCO”.
      Năm 1991, là nhà vô địch về môn đua thuyền cổ điển muốn có bằng bác sỹ răng hàm mặt, anh chàng đẹp trai Ilias Mercury rời Hy Lạp sang Moskva vào thời điểm cuộc chính biến mới xảy ra được khoảng một tháng. Thế là, mong đến một nước xã hội chủ nghĩa phát triển, Ilias Mercury lại rơi vào một nước Nga đổi khác hoàn toàn. Anh kể: 
      - Tính tôi hay quấy phá, cho nên bố tôi muốn đẩy tôi càng xa Tây Âu bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. “Sang đó là chủ nghĩa cộng sản, không có quán bar, không có đĩ điếm, con mới học tập được nên người”, ông cụ bảo thế. Hồi đó gia đình tôi đặt mua thường xuyên báo Sự thật mà... 

      Vào trường Y, Ilias Mercury cố gắng học tiếng Nga để thực hiện ý nguyện của người cha là trở thành bác sỹ nha khoa nổi tiếng. Song hành với việc học, số tiền kiếm được bằng lao động lương thiện nơi quán bar làm anh phấn chấn, và trong tất cả những năm học sau, anh đi sâu vào lĩnh vực dịch vụ ăn uống công cộng. Chính là nhờ tư cách chủ nhà hàng mà Ilias Mercury có cơ hội làm quen và kết thân với phần lớn giới “có máu mặt”, cả nam cả nữ, ở Moskva. 
      Ra đời tại “xứ sở của các vị thần”, Ilias Mercury tìm thấy hạnh phúc ở thủ đô của một đất nước trải rộng 1/6 đất liền của hoàn cầu. Nước Nga trở thành sân chơi của Ilias Mercury và mang đến cho anh không phải lợi nhuận, mà là những người bạn chân chính. 
      Anh thẳng thắn thú nhận về kết quả học tập xoàng của mình và kết luận: “Tôi không tin vào huyền thoại cho rằng người ta có thể vừa học vừa làm và mọi chuyện đều tốt đẹp như nhau. Nói thế là nói dối. Hẳn phải có gì đó sa sút đi chứ”. Năm 1999, anh nhận được lời mời của một ngân hàng, đứng ra mở nhà hàng, và chính thời gian đó, anh làm quen với nhà văn Sergey Minaiev. Từ năm 2000 đến năm 2005, Ilias Mercury tham gia thành lập và hoạt động trong một loạt doanh nghiệp (Citrus, Tennis Cafe, La Casa, Rubens, Lubyansky), thu được vốn sống cực kỳ phong phú. Nhớ lại thời gian đó, Ilias Mercury thường kể cho bạn nghe những chuyện thú vị nhất trần đời, và Sergey  Minaiev phải giục: “Sao cậu cứ kể với tớ? Phải viết ra chứ!”. 
      Thế là Ilias Mercury mạnh dạn cầm bút viết, và trở thành một nhà văn Nga. 
      Phi thoái là một câu chuyện cảm động đến nhói lòng nhưng cũng khiến ta cười vỡ bụng, được viết bằng thứ ngôn ngữ sinh động và chuẩn xác theo truyền thống tốt nhất của tiểu thuyết châu Âu. Nhân vật chính – một nhân viên hạng quèn trong ngành dầu khí Nga – muốn sống trong một không gian hoàn toàn yếm khí của cái thế giới hết sức sẵn tiền. Ở đây, tất cả xoay quanh sự đổi chác: dầu mỏ lấy tình thân, tình yêu lấy lợi lộc, cuộc sống lấy ảo tưởng của những sự quá quắt... Bí mật chính của Phi thoái không phải ở phương cách tương đối đàng hoàng để đặt tiền triệu vào chỗ cân bằng, để lấy vợ sinh con, để kiếm vô số những mối quan hệ lòng thòng hoặc để nẫng tay trên của các đối tác. Bí mật chính của Phi thoái là ở chỗ không có đường thoái lui trong tiểu thuyết. Phi thoái được viết cho người đọc, nhưng không phải người đọc bất kỳ, mà chỉ những ai đọc cho đến hết cuốn tiểu thuyết thì mới rút ra được những kết luận đúng đắn.  
      Học ngôn ngữ nước ngoài từ năm 20 tuổi, Ilias Mercury đã lĩnh hội thành thạo một cách tự nhiên và anh nói tiếng Nga du dương cũng như đọc trường ca của Homer vậy. Anh đã có một cô vợ xinh đẹp và một bé gái thông minh. Anh chơi thân với Sergey Minaiev và yêu thơ Vladimir Vysotsky. Còn gì nữa để nói thêm về tác giả mới toanh này của văn học Nga đương đại? Trong sáng tạo của anh có hơi hướng của những thần thoại Hy Lạp, của những tiểu thuyết gia Nikos Kazantzakis (tác giả Zorba, tay chơi Hy Lạp và Sự cám dỗ cuối cùng của Chúa) và Mikhail Bulgakov (tác giả Nghệ nhân và Margarita)... Cũng giống như nhà văn Nga Vladimir Nabokov, từ cuộc sống bế tắc sau cách mạng mà lĩnh hội được sự tinh tế của tiếng Anh, Ilias Mercury biết dùng ngôn ngữ của Pushkin, tuy không phải tiếng mẹ đẻ của mình, để viết nên cuốn sách thực sự lý thú.