Cầu nối giúp người khuyết tật tham gia vào thị trường lao động

Hiện, thành phố Hà Nội có trên 90.000 người khuyết tật, trong đó hơn 10.000 người có nhu cầu đào tạo nghề và hỗ trợ việc làm. Nhu cầu tìm việc của người khuyết tật trên địa bàn TP nói riêng và cả nước nói chung ngày càng lớn, tuy nhiên số người khuyết tật tự tìm kiếm việc làm rất ít. Nếu được sự giúp đỡ kịp thời trong việc phục hồi chức năng lao động, định hướng, hỗ trợ tạo việc làm ổn định, người khuyết tật sẽ là một lực lượng lao động không nhỏ, góp phần cải thiện đời sống của chính họ, đồng thời giảm bớt gánh nặng cho gia đình, xã hội. Vị thế của người khuyết tật trong xã hội cũng nhờ đó được nâng cao.
 
Với mục đích này, tháng 12/2011, Trung tâm giới thiệu việc làm Hà Nội (HEIC) thuộc Sở LĐ, TB và XH TP Hà Nội và Hội trợ giúp người khuyết tật Việt Nam (VNAH) đã chính thức ký kết hợp tác dự án xây dựng Mô hình phục hồi chức năng lao động cho người khuyết tật tại Hà Nội nhằm tăng cường khả năng của người khuyết tật trong việc chuẩn bị nghề nghiệp, tìm cơ hội việc làm và duy trì việc làm phù hợp và bền vững. Mô hình sẽ xây dựng mạng lưới liên kết giữa các trung tâm phục hồi chức năng thể chất, các đơn vị đào tạo nghề, tư vấn đồng cảnh và các đơn vị sử dụng lao động thông qua trung tâm kết nối là HEIC. Người khuyết tật đăng ký tham gia mô hình sẽ được đánh giá khả năng lao động, khả năng sức khỏe và năng lực làm chủ hành vi; tiếp đó họ sẽ được kết nối với các dịch vụ phù hợp như phục hồi khả năng lao động, phục hồi tâm lý, dịch vụ đào tạo nghề và được giới thiệu việc làm. Sau khi người khuyết tật có được việc làm, chương trình sẽ tiếp tục theo dõi, hỗ trợ trong 3 tháng, giúp người khuyết tật vượt qua khó khăn, tạo công việc bền vững.
 
Mô hình này đã được thực hiện thành công ở nhiều nước trên thế giới và đã được thực hiện thí điểm tại Đà Nẵng trong 2 năm (2009 - 2011). Theo VNAH, trong 2 năm, mô hình thí điểm ở Đà Nẵng đã xây dựng được mạng lưới 40 nhà tuyển dụng, 25 tổ chức cung cấp dịch vụ phục hồi chức năng lao động và nhận được 130 đơn tham gia của người khuyết tật. Bên cạnh đó, dự án đã tổ chức đào tạo kỹ năng về phục hồi chức năng cho người khuyết tật cho các tổ chức cung cấp dịch vụ, các cộng tác viên; xây dựng đội ngũ tư vấn viên đồng cảnh. Hiện tại, có khoảng 30 người khuyết tật đang làm việc tại môi trường đồng cảnh tại Đà Nẵng và các doanh nghiệp đã tham gia mạng lưới vẫn tiếp tục đào tạo nghề và thu nhận lao động là người khuyết tật.

Học viên khuyết tật với nghề may

Ảnh: TL

Để mô hình hoạt động có hiệu quả ngay từ thời gian đầu tiên, từ đầu năm 2012 đến nay, HEIC và VNAH đã hoàn tất việc chuẩn bị các điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất, tài liệu và nhân lực cũng như tích cực xây dựng mạng lưới thông tin tuyên truyền để dự án được triển khai một cách tốt nhất. Đại diện HEIC cho biết, điều khó khăn nhất của dự án này là người khuyết tật không có nhiều kênh để tiếp cận thông tin và chính bản thân nhiều người khuyết tật chưa chủ động đi tìm thông tin việc làm cho mình. Vì vậy, để người khuyết tật Hà Nội có thể tiếp cận được thông tin của dự án, HEIC đã phát 2.500 tờ rơi, tờ gấp tại các phiên giao dịch việc làm của Trung tâm, đồng thời chủ động tuyên truyền đến các phòng việc làm của các quận huyện và các trung tâm phục hồi chức năng của người khuyết tật.
 
Phó giám đốc HEIC Nguyễn Toàn Phong cho biết, trong 3 năm tới, dự án đặt mục tiêu có 150 người khuyết tật có việc làm ổn định. Tuy nhiên, ngay trong thời gian đầu triển khai đã có gần 30 chỉ tiêu việc làm, hy vọng kết quả cuối cùng còn khả quan hơn nữa. Tuy vậy, hiệu quả của mô hình không chỉ là bao nhiêu người khuyết tật có việc làm ổn định mà còn được đo bằng sự thay đổi của thái độ, nhận thức, hành vi của người khuyết tật và sự quan tâm của cộng đồng về vấn đề này. Điều mà mô hình này đem lại không phải là một sự bảo trợ, trợ giúp nhân đạo dành cho người khuyết tật mà cùng đồng hành với họ, kết nối những người khuyết tật có đủ khả năng lao động vào các cơ sở lao động. Chưa kể tới kết quả bao nhiêu người khuyết tật sẽ tìm được công việc phù hợp với khả năng của mình sau chương trình này; phương thức hoạt động của chương trình đã tạo ra một môi trường tìm việc bình đẳng, xóa bỏ sự tự ti, mặc cảm về sức khỏe, khả năng lao động của người khuyết tật trong việc tìm kiếm một công việc phù hợp. Đây cũng là mong muốn của nhiều người khuyết tật.
 
Theo HEIC, tuy mới triển khai nhưng đến nay đã có 18 đơn vị tổ chức chính thức đăng ký tham gia vào dự án, trong đó có 4 trung tâm phục hồi chức năng thể chất; 7 đơn vị, cơ sở dạy nghề và 7 doanh nghiệp đã và đang có nhu cầu sử dụng lao động người khuyết tật. Các cơ sở, đào tạo dạy nghề tham gia mạng lưới chủ yếu tập trung vào nghề may, điện dân dụng, sửa chữa cơ khí. Các đơn vị có nhu cầu sử dụng lao động người khuyết tật tham gia mạng lưới chủ yếu thuộc các lĩnh vực thủ công mỹ nghệ, nhà hàng, may mặc, thời trang, sản xuất mũ bảo hiểm, bất động sản… Dự án cũng đã tiếp nhận 67 đơn đăng ký tham gia của người khuyết tật, trong đó, đã có 2 trường hợp được nhận vào làm việc, thử việc. Dự án cũng đã kết nối để có việc làm bền vững cho 1 tổ sản xuất của người khuyết tật quận Thanh Xuân với 8 lao động là người khuyết tật.
 
Những kết quả ban đầu trên đây cho thấy dự án Mô hình phục hồi chức năng lao động cho người khuyết tật tại Hà Nội đã bước đầu khẳng định mục tiêu đặt ra của chương trình là đúng đắn và khả thi. Hành trình gian nan để tìm một công việc phù hợp, ổn định và bền vững của người khuyết tật đã nhận được sự quan tâm, sẻ chia của cộng đồng. Mô hình phục hồi chức năng lao động cho người khuyết tật sẽ là cầu nối để người khuyết tật có thể tham gia vào thị trường lao động; góp phần tạo sự chuyển biến tích cực về mặt nhận thức trong xã hội nói chung và người khuyết tật nói riêng cũng như tác động vào việc xây dựng chính sách ở các cấp.