Cảnh tỉnh từ bê bối

Vụ sữa bột chứa melamine

Cuối những năm 2000, vấn đề an toàn thực phẩm ở Trung Quốc trở nên nhức nhối khi liên tục xảy các vụ bê bối như lợn nuôi bằng thuốc tăng trọng siêu nạc, cá bơn có chứa kháng sinh, gạo được đánh bóng bằng dầu công nghiệp… Đặc biệt, vụ sữa bột cho trẻ sơ sinh Tam Lộc có chứa melamine đã gây chấn động toàn Trung Quốc và để lại hậu quả nghiêm trọng khi chỉ từ năm 2008 - 2014, ít nhất 6 em nhỏ thiệt mạng và gần 300.000 bé nhập viện do uống phải sữa nhiễm melamine gây sỏi thận. Nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn sữa Tam Lộc, bà Điền Văn Hoa đã bị tuyên phạt tù chung thân. Tuy nhiên, sau đó bà Hoa được giảm án nhiều lần, xuống còn 18 năm tù. Trong vụ này, 2 đối tượng bán sữa trộn hóa chất melamine cho Tam Lộc là Trương Ngọc Quân và Cảnh Kim Bình đã bị xử tử hình.

Không chỉ đối tượng sản xuất và bán thực phẩm bẩn phải chịu trách nhiệm pháp lý mà đối tượng liên quan tới “dược phẩm bẩn” ở Trung Quốc cũng “lĩnh đủ”. Theo Chinadaily, năm 2007, cựu Cục trưởng Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Trung Quốc (SFDA) Trịnh Tiểu Du đã phải chấp hành án tử hình sau khi đơn kháng án và xin ân xá bị Tòa án Tối cao bác bỏ.

Trước đó, theo phán quyết của Tòa án Nhân dân thành phố Bắc Kinh, “quan tham” Trịnh Tiểu Du đã nhận hối lộ gần 6,5 triệu NDT, lạm dụng chức quyền và lơ là trách nhiệm gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Trong 7 năm tại vị (1998 - 2005), Trịnh Tiểu Du đã cấp và cho phép tiêu thụ trên thị trường nhiều loại thuốc kém chất lượng, trong đó có loại kháng sinh khiến ít nhất 10 người tử vong và nhiều người bị tổn hại sức khỏe.

Tiêu hủy sữa chứa melamine ở Trung Quốc

Cơn lốc dầu ăn bẩn

Một trong những vụ việc cho thấy pháp luật trừng trị vô cùng nghiêm ngặt những đối tượng coi thường sức khỏe người tiêu dùng là “cơn lốc dầu ăn bẩn” tại Đài Loan năm 2014.

Theo Straits Times, tháng 7.2015, Tòa án huyện Bình Đông ở Đài Loan tuyên án 20 năm tù đối với Yeh Wen-hsiang, Chủ tịch Công ty Chang Guann và phạt tiền 1,6 triệu USD vì bán ra 243 tấn dầu ăn được sản xuất và tái chế từ dầu thải loại. Ông Tsai Chi-chuan, Phó Chủ tịch Chang Guann cũng nhận án 20 năm tù vì vi phạm các quy định an toàn vệ sinh thực phẩm.

Trong khi đó, Kuo Lieh-cheng, chủ một nhà máy không giấy phép, chuyên cung cấp dầu ăn bẩn cho Chang Guann lĩnh án 12 năm tù và một công nhân làm tại nhà máy bị phạt 8 năm tù. Hơn 1.000 hàng ăn, cửa hàng bánh và cửa hàng thực phẩm ở Đài Loan đã sử dụng dầu ăn bẩn của Chang Guann. Thậm chí, vụ bê bối thực phẩm chấn động này đã khiến người đứng đầu ngành y tế Đài Loan phải từ chức.

Cũng tại Đài Loan, tháng 3.2016, cựu Chủ tịch Tập đoàn Wei Chuan (Vị Toàn) Wei Ying-chung bị kết án 4 năm tù, trong khi Tập đoàn chịu phạt 15,5 triệu Tân Đài Tệ vì bán dầu ăn kém chất lượng. Một bị cáo khác, cựu Tổng Giám đốc Công ty Ting Hsin Oil and Fat Chang Mei-feng nhận án 3 năm và 10 tháng tù. Cựu Tổng Giám đốc Wei Chuan được trắng án, nhưng 10 người liên quan tới vụ việc này nhận án tù từ 5 - 22 tháng.

Được biết, trong nỗ lực nhằm cắt giảm chi phí sản xuất, Wei Chuan đã ký hợp đồng với Ting hsin Oil and Fat năm 2007 để thu mua những thùng dầu chứa diệp lục tố (chlorophyll) từ Nhà máy thực phẩm Chang Chi, rồi đóng gói để bán. Sau khi xuất hiện thông tin nghi ngờ chất lượng sản phẩm, Wei Chuan lại cố tình che đậy sai phạm bằng các báo cáo thiếu chính xác về chất lượng dầu ăn. Ông Wei cho biết, Wei Chuan là một thương hiệu uy tín hơn 60 năm và tất cả kết quả kiểm tra mẫu dầu ăn đều đạt chuẩn.

Nằm trong chuỗi bê bối dầu ăn kém chất lượng, năm 2013, Tòa án Nhân dân thành phố Liên Vân Cảng, ở tỉnh Giang Tô, đã tuyên án một người đàn ông họ Vương tù chung thân và hơn chục bị cáo tù có thời hạn lên tới 15 năm do sản xuất và bán dầu làm từ chất thải cống rãnh và “thành phần thải loại của các sản phẩm từ thịt”.

Những đối tượng này làm và bán dầu ăn “độc hại” từ tháng 1.2011 - 3.2012. Các chai dầu ăn bẩn đã được bán ra thị trường của 4 tỉnh hoặc thành phố cấp tỉnh, trong đó có Bắc Kinh. Công ty dầu ăn bẩn của đối tượng họ Vương thu lợi hơn 60 triệu NDT (9,8 triệu USD) chỉ trong 2 năm.

Ngoài các bê bối liên quan đến dầu ăn, ngành tư pháp Trung Quốc còn xử lý rất nhiều vụ thực phẩm bẩn khác. Ngày 26.9.2011, Tòa án Thượng Hải đã xét xử vụ bánh bao nhuộm hóa chất gây xôn xao dư luận. Theo đó, 3 thành viên Ban quản trị Công ty Thực phẩm Thịnh Lộc gồm Tổng giám đốc, Giám đốc kinh doanh và Giám đốc sản xuất bị tuyên phạt từ 5 - 9 năm tù và phạt tiền từ 200.000 - 650.000 NDT/người.

Trước những vụ việc nghiêm trọng trên, Trung Quốc đã ban hành Luật An toàn thực phẩm năm 2009, sửa đổi năm 2015 nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc để quản lý lĩnh vực này.