Cảnh báo lỗ hổng quản lý súng đạn và sức khỏe tâm thần thanh thiếu niên

Lỗ hổng trong quản lý súng đạn

Chưa đầy một năm sau vụ xả súng hàng loạt tại một nhà trẻ và các khu vực lân cận ở tỉnh Nong Bua Lamphu, Thái Lan lại tiếp tục chứng kiến vụ xả súng tại khu phức hợp mua sắm - Siam Paragon, ở thành phố Bangkok. Vụ việc này lại một lần nữa cảnh báo lỗ hổng quy định về súng đạn của quốc gia này.

Theo nhà chức trách, nghi phạm xả súng được xác định là một thiếu niên 14 tuổi có vấn đề về sức khỏe tâm thần, thực hiện hành vi tấn công bằng một khẩu súng bắn đạn cao su đã cải tiến để có thể bắn được đạn thật, khiến cho 2 người thiệt mạng và 5 người bị thương. Theo các quy định về kiểm soát súng tại Thái Lan, loại súng này không được phân loại là súng cầm tay vì không mang tính sát thương cao và có thể mua trực tuyến một cách hợp pháp và dễ dàng. Hiện nay, hơn 10.000 khẩu súng nhỏ cầm tay không bị phân loại là vũ khí sát thương đã được nhập khẩu hợp pháp và đang lưu hành tại Thái Lan.

Nhiều loại súng được nhập lậu vào Thái Lan và các hoạt động mua bán súng đạn trực tuyến đã trở thành một vấn đề nhức nhối, vì khả năng và kinh nghiệm để theo dõi thị trường súng trực tuyến của lực lượng cảnh sát còn khá mỏng. Thiếu tướng Amnat Traipot, Phó Cục trưởng Cục Điều tra Tội phạm mạng (CCIB) cho biết, cơ quan này đã thu giữ hơn 2.000 khẩu súng bắn đạn cao su cùng hàng nghìn viên đạn trong một đợt truy quét tội phạm lừa đảo trực tuyến vào năm ngoái. Văn phòng Khoa học Pháp y Cảnh sát cũng xác nhận một khẩu súng bắn đạn cao su được cải tiến có thể bắn một viên đạn có sức mạnh gần bằng súng thật. Dữ liệu do Văn phòng Ủy ban Giáo dục Cơ bản (OBEC) Thái Lan thu thập cho thấy, loại súng bắn đạn cao su khá phổ biến trong giới học sinh Thái Lan.

Việc cải tiến súng bắn đạn cao su thành súng bắn đạn thật là bất hợp pháp tại Thái Lan, nhưng thực tế vẫn có thể dễ dàng thực hiện nhờ các dịch vụ trái phép. Khẩu súng cải tiến mà nghi phạm sử dụng được cho là làm theo một video hướng dẫn trên YouTube. Một cuộc tìm kiếm trên các nền tảng thương mại điện tử cũng cho thấy một số loại súng bắn đạn cao su được rao bán với giá khởi điểm khoảng 5.000 baht (135 USD). Cảnh sát trưởng quốc gia Thái Lan Pol Gen Torsak Sukvimol đã chỉ huy cảnh sát mạng xóa bỏ các trang web cung cấp thông tin về việc sửa đổi súng bất hợp pháp, đồng thời trấn áp việc buôn bán súng bất hợp pháp trên internet. Bộ Nội vụ cũng sẽ phân loại lại súng cao su thành súng cầm tay nhằm ngăn chặn việc nhập khẩu và bán ở Thái Lan.

Bên cạnh việc xem xét các quy định pháp lý, ông Pol Gen Torsak Sukvimol cho rằng, việc bán súng trong tương lai nên yêu cầu người mua phải trải qua quá trình đánh giá sức khỏe tâm thần và đánh giá hành vi. Hiện nay, việc sở hữu súng ở Thái Lan cần phải có giấy phép và người nộp đơn phải ít nhất 20 tuổi. Người sử dụng súng phải trải qua quá trình kiểm tra lý lịch về thu nhập, nghề nghiệp, cũng như tra cứu về tiền án tiền sự. Hơn nữa, nhân viên an ninh cũng phải nâng cao kỹ năng và kiến thức của mình trong lĩnh vực này.

Tăng cường các biện pháp kiểm soát súng đạn

Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Nội vụ Thái Lan Anutin Charnvirakul đã công bố một loạt các biện pháp bổ sung nhằm siết chặt kiểm soát súng tại Thái Lan, trong đó bao gồm việc đình chỉ cấp giấy phép nhập khẩu và kinh doanh đối với cả súng thật và súng giả cải tiến. Các biện pháp này đã được thống nhất trong cuộc họp có sự tham gia của Cảnh sát Hoàng gia Thái Lan, Cục Hải quan, Bộ Kinh tế và Xã hội Kỹ thuật số (DES) và Bộ Y tế Công cộng.

Theo các quy định mới, các cơ quan đăng ký vũ khí của Thái Lan sẽ ngừng cấp giấy phép mở cửa hàng súng, đăng ký nhập khẩu hay kinh doanh các loại súng thật và súng giả cải tiến cho đến khi có thông báo mới. Cơ quan Thể thao Thái Lan sẽ cấm tất cả các trường bắn cho phép người dưới 20 tuổi vào cơ sở của họ, trừ khi được cơ quan có thẩm quyền cho phép. Tất cả súng và đạn tại trường bắn phải được đăng ký hợp lệ và được cất giữ bên trong cơ sở. Ông Anutin Charnvirakul cũng yêu cầu Cảnh sát Thái Lan và Bộ Kinh tế và Xã hội số phối hợp đóng cửa các trang web mua bán trái phép súng và các loại súng giả cải tiến, đồng thời gửi báo cáo tiến độ thực hiện nhiệm vụ cho Bộ Nội vụ 15 ngày/lần.

Bên cạnh đó, ông Anutin cũng đã tổ chức các cuộc họp với Cục Quản lý Tỉnh (DPA) - cơ quan chịu trách nhiệm cấp phép sử dụng súng trên toàn quốc, mục đích là để thu thập thông tin về các luật hiện hành liên quan đến việc cá nhân sở hữu súng và các loại vũ khí khác nhau có thể gây hại sau khi được cải tiến. Tất cả các luật kiểm soát súng hiện hành sẽ được xem xét và sửa đổi nếu cần thiết để bảo đảm an toàn và trật tự công cộng.

Sức khỏe tâm thần cần được quan tâm hơn

Tiến sĩ Varoth Chotpitayasunondh, Giám đốc Trung tâm Sức khỏe Tâm thần Quốc tế thuộc Cục Sức khỏe Tâm thần Thái Lan cho biết, trong ba năm qua tình trạng trẻ em và thanh thiếu niên tại Thái Lan gặp những bệnh về tâm lý ngày càng đáng báo động. Số lượng thanh thiếu niên tìm đến các phòng khám chăm sóc sức khỏe tâm thần đã tăng lên đáng kể. Theo số liệu thống kê, từ ngày 12.2.2022 đến ngày 2.10.2023, đã có 278.358 người dưới 18 tuổi thực hiện các bài kiểm tra sức khỏe tâm thần của Bộ Y tế. Kết quả cho thấy, có 51,6% trong số những trẻ dưới 18 tuổi có sức khỏe tâm thần tốt, 10,24% có nguy cơ bị trầm cảm và 17,68% có xu hướng tự tử.

Ông Varoth nhấn mạnh rằng, mạng xã hội giờ đây đã trở thành một phần trong quá trình trưởng thành của nhiều trẻ em và thanh thiếu niên. Phần lớn các em đều có những trải nghiệm tích cực trên trực tuyến, nhưng rủi ro luôn tồn tại, bao gồm khả năng sử dụng mạng xã hội quá mức có thể dẫn đến các tác động tiêu cực đối với sức khỏe tâm thần của các em như trầm cảm, rối loạn hành vi... Mặc dù Thái Lan đã đạt được tiến bộ quan trọng trong việc giải quyết vấn đề sức khỏe tâm thần ở trẻ em và vị thành niên, song vẫn tồn tại những lỗ hổng quan trọng như ngân sách không đầy đủ, sự phối hợp hạn chế giữa các lĩnh vực dịch vụ khác nhau cũng như thiếu bác sĩ tâm thần và lực lượng lao động ở tất cả các lĩnh vực.

Các nhà tâm lý học nhấn mạnh rằng, Thái Lan cần phát triển tầm nhìn chung và kế hoạch đa ngành để giải quyết các vấn đề sức khỏe tâm thần mà trẻ em và thanh thiếu niên trên toàn quốc phải đối mặt. Quốc gia cũng phải khẩn trương tăng cường đầu tư và can thiệp vào các lĩnh vực giáo dục, phúc lợi xã hội và tư pháp để bảo đảm rằng trẻ em và thanh thiếu niên, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương nhất được khỏe mạnh về mặt tinh thần và nhận được sự hỗ trợ, chăm sóc.

Bên cạnh đó, gia đình cũng đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên. Sự quan sát của người thân có thể nhanh chóng phát hiện những dấu hiệu bất ổn về mặt tâm lý và can thiệp kịp thời. Theo các bác sĩ tâm thần, nếu những người có vấn đề về sức khỏe tâm thần không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các hành vi bạo lực với chính mình hoặc người khác. Các triệu chứng cũng có thể trở nên trầm trọng hơn và dẫn đến ảo giác thính giác, ảo tưởng và hoang tưởng.