Những điều cần biết về say nắng, say nóng
Theo bác sĩ Đặng Hoàng Điệp – Khoa Cấp Cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, say nóng là tình trạng tăng thân nhiệt do tiếp xúc với nhiệt độ môi trường tăng cao, hoặc tăng hoạt động thể lực quá mức, vượt quá khả năng điều hòa của trung khu điều nhiệt dẫn đến rối loạn mất khả năng kiểm soát thân nhiệt.
Say nắng (hay còn gọi là sốc nhiệt – heat troke) là tình trạng tăng thân nhiệt nghiêm trọng (>40 độ C) kèm theo rối loạn hoạt động của các cơ quan như thần kinh, tuần hoàn, hô hấp do tác động của nắng nóng và/ hoặc các hoạt động thể lực quá mức.
Say nóng thường gặp về buổi chiều có nhiều tia hồng ngoại, kết hợp với làm việc ở những nơi nhiệt độ, độ ẩm cao, thông gió kém.
Trong khi đó, say nắng thường vào thời điểm giữa trưa trời nắng nóng gay gắt, và có nhiều tia tử ngoại, kết hợp với làm việc dưới trời nắng nóng, độ ẩm cao, không khí lưu thông kém. Đồng thời, say nóng có thể phát triển thành say nắng (sốc nhiệt).
Biểu hiện khi bị say nắng, say nóng
Bác sĩ Đặng Hoàng Điệp cho biết, với người bị say nắng, say nóng thường có một số dấu hiệu nhẹ ban đầu được phát hiện như: Nhịp tim nhanh, thở nhanh, đỏ da, có thể vã mồ hôi, kèm theo hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn.
Nếu không được xử trí kịp thời, các biểu hiện nặng hơn xuất hiện: Tụt huyết áp, rối loạn chức năng thần kinh bao gồm thay đổi tri giác, kích động, mê sảng, lú lẫn, co giật và hôn mê.
Khi thân nhiệt tăng quá cao, có thể gây rối loạn điện giải nặng, rối loạn thăng bằng nội môi, xuất huyết (xuất huyết kết mạc, đái ra máu, ỉa ra máu) do rối loạn đông máu nặng, nặng hơn nữa là suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong.
Bác sĩ Chuyên khoa 1 Bùi Thị Tố Tâm, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ngãi cho biết thêm, khi bị say nắng, say nóng khiến thân nhiệt tăng cao trên 40,5 độ C – đây là dấu hiệu đầu tiên. Sau đó, người bệnh vã mồ hôi, đau nhói đầu, choáng váng, mặt đỏ bừng, nghẹt thở, buồn nôn.
Tiếp đến, người bệnh bị chóng mặt, hoa mắt, mạch nhanh, chuột rút, sốt cao 42-44 độ C, da và niêm mạc bị khô, trụy mạch, mê sảng, co giật dẫn đến bất tỉnh và hôn mê.
Đối với trẻ em dưới 4 tuổi biểu hiện tình trạng mất nước: Sốt, quấy khóc, vật vã… có thể bị hôn mê, co giật dẫn đến tử vong.
Cách xử trí khi bị say nắng, say nóng
Bác sĩ Bùi Thị Tố Tâm khuyến cáo, khi gặp trường hợp say nắng, say nóng cần xử trí đúng cách và kịp thời sẽ giúp người bệnh tránh được những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe sau này. Cụ thể:
- Nhanh chóng tiến hành giảm thân nhiệt cho nạn nhân bằng cách chuyển nạn nhân vào chỗ mát, thoáng gió, cởi bỏ bớt quần áo, cho uống nước mát có pha muối, chườm lạnh bằng khăn mát hoặc nước đá ở những vị trí có động mạch lớn đi gần ngoài da như nách, bẹn, cổ.
- Nếu nạn nhân hôn mê không uống được nước và bị nôn, sốt tăng liên tục, kèm các triệu chứng đau bụng, đau ngực, khó thở nhanh chóng chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Trong quá trình vận chuyển đặt đầu nạn nhân thấp, vẫn thường xuyên chườm mát cho nạn nhân.
- Không nên làm việc, sinh hoạt quá lâu ngoài trời nắng hoặc trong môi trường nóng bức cũng như tránh các hoạt động thể lực quá sức.
- Sau một giờ làm việc ngoài trời nắng nóng hoặc trong hầm lò, nhà máy nên nghỉ giải lao khoảng 10-15 phút. Uống đủ nước khi trời nóng hoặc lao động nặng (2 lít/ngày).
- Khi lao động, làm việc ngoài trời nắng mặc quần áo bảo hộ lao động, mũ hoặc nón, đeo khẩu trang, kính… Làm thoáng mát môi trường làm việc, đặc biệt là các công xưởng, hầm lò rất có ý nghĩa trong việc phòng chống say nắng, say nóng.
- Với trẻ em, người cao tuổi, trong những ngày nắng nóng hạn chế đến mức tối đa ra nắng.
