Cần thiết, nhưng không cào bằng

“Phù hợp với kinh tế thị trường”

Tại báo cáo thẩm tra Tờ trình dự thảo Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Ủy ban Kinh tế cho rằng, bên cạnh việc cân nhắc quy mô, liều lượng của việc miễn, giảm thuế, cần nghiên cứu tăng thuế đối với giao dịch bất động sản.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam Nguyễn Hoàng Hải đồng tình với đề xuất này. Ông chỉ rõ, chúng ta đã trải qua nhiều “cơn sốt” đất và hiện vẫn chưa có giải pháp căn cơ. “Thu nhập của chúng ta thấp hơn các nước phát triển như Mỹ, châu Âu… rất nhiều nhưng giá đất ở những thời điểm nhất định, khu vực nhất định lại cao hơn. Điều này khiến người lao động, doanh nghiệp nhỏ và vừa phải đứng ngoài cuộc trong việc tiếp cận nhà ở hay đất trong khu công nghiệp. Nếu không kiểm soát được giá đất, phát triển kinh tế sẽ chậm đi do doanh nghiệp khó tiếp cận quỹ đất để hoạt động sản xuất kinh doanh”, ông Hải nhấn mạnh.

Cũng theo ông Hải, việc đánh thuế này phải nhằm mục đích trước tiên là ngăn chặn đầu cơ chứ không phải là để tăng thu ngân sách. Đồng thời, không áp dụng hồi tố với giao dịch trước khi chính sách mới ban hành. Khi chúng ta ngăn chặn được “sốt đất” sẽ hỗ trợ đắc lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội, theo đó nguồn thu ngân sách sẽ hiệu quả và bền vững.

Cùng quan điểm, TS. Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia kinh tế nhìn nhận, trong bối cảnh chịu tác động nặng nề của dịch Covid-19 mà bất động sản vẫn tăng là điều “cần phải được đánh giá lại”. Theo ông, việc xem xét tăng thuế với giao dịch bất động sản “phù hợp với kinh tế thị trường”, nhất là khi quỹ đất không có. “Cần tuyệt đối tránh việc đầu cơ, tức là phải tăng thuế lên, trả lại cho người dân thứ họ đang cần”, ông nói.

Phân loại theo giá trị để đánh thuế

Khẳng định cần tăng thuế giao dịch bất động sản, song TS. Lê Bá Chí Nhân lo ngại việc này có thể khiến chủ đầu tư đẩy giá bán lên và người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng, nhất là người thu nhập thấp. Do đó, cần nghiên cứu kỹ để quyết định xem tăng như thế nào, tăng bao nhiêu cho phù hợp.

Theo vị chuyên gia này, không phải tăng thuế với tất cả bất động sản mà nên phân loại theo giá trị. Chẳng hạn, giao dịch bất động sản dưới 500 triệu đồng sẽ có mức thuế thấp hơn so với bất động sản trên 500 triệu đồng. Tức là, giá trị càng cao thì đánh thuế càng nhiều, như thế sẽ góp phần hạn chế đầu cơ. Điều này cũng áp dụng với cả việc đấu giá đất. Đơn vị nào bỏ giá cao hơn sẽ phải chịu thuế cao hơn,  không thể trúng đấu giá ở mức 2 tỷ đồng/m² mà vẫn chịu thuế như với việc đặt giá 1 tỷ đồng/m².

Chuyên gia bất động sản Nguyễn Anh Đào lưu ý, trước khi tính đến việc tăng thuế cần tìm gốc của vấn đề, xác định rõ mục đích và phải mang tính dài hơi. Ở các nước, chính sách để ngăn chặn bong bóng khác với chính sách để thu thuế.

“Khi tăng thuế đối với bất động sản cần bảo đảm công bằng xã hội, tức là đánh thuế trên số tài sản sở hữu và đánh thuế trên lợi nhuận. Các nước đã đánh thuế luỹ tiến đối với bất động sản, vừa tạo công bằng về thuế vừa ngăn chặn tình trạng đầu cơ. Tính theo giá trị, giả dụ bất động sản có giá trị 100 tỷ đồng thì thuế chuyển nhượng phải cao hơn bất động sản chỉ có 2 tỷ đồng; đồng thời hàng năm người chủ sở hữu còn phải đóng một khoản nhất định trên giá trị bất động sản đó, chẳng hạn mức 0,2%. Đặc biệt, việc đánh thuế cần phân định trên mục đích sử dụng. Chẳng hạn, cùng là đất nông nghiệp, nếu người nông dân mua để sản xuất cần thấp hơn nhiều so với mức thuế của người từ thành thị về mua nhằm đầu cơ”, ông Đào phân tích.

Điều khiến các chuyên gia lo ngại là hiện nay, nước ta đang có hai loại giá đất: Giá thị trường và giá do Nhà nước quy định không sát thị trường. Bởi vậy, trong nhiều trường hợp, cùng 1m² đất nhưng hai giá này có sự vênh nhau rất lớn. Vì thế, để bảo đảm công bằng, hiệu quả của việc tăng thuế bất động sản, phải giải quyết triệt để sự vênh nhau này.

Ông Nguyễn Anh Đào bổ sung, để thực hiện đánh thuế với bất động sản, cần lưu ý ba vấn đề. Một là, phải có định danh công dân rõ ràng. Hai là, phải kết nối liên thông giữa các cơ quan liên quan để biết được người đó đang sở hữu bao nhiêu tài sản, trên cơ sở đó định giá và đánh thuế đúng. Ba là, giao dịch bất động sản phải được thông qua bên trung gian là ngân hàng, thay vì chỉ giữa hai bên gồm người bán và người mua để bảo đảm minh bạch.