Theo Báo cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Luật Điện ảnh số 05/2022/QH15, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1.1.2023, được đánh giá có nhiều điểm mới, thông thoáng, minh bạch hơn; bao quát được hầu hết chủ thể tham gia hoạt động điện ảnh với quyền và nghĩa vụ rõ ràng. Luật quy định chi tiết, cụ thể hơn những nội dung và hành vi bị cấm trong hoạt động điện ảnh tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động sản xuất, phát hành, phổ biến phim.
Cùng với đó, Luật quy định rõ việc quản lý hoạt động phổ biến phim trên không gian mạng, các quy định về cấp giấy phép cung cấp dịch vụ quay phim sử dụng bối cảnh tại Việt Nam, cấp giấy phép phân loại phim đều có những cải cách về thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian và đơn giản hóa thành phần hồ sơ thực hiện.
Từ năm 2023, sau thời gian chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, thị trường điện ảnh đã dần khôi phục và đạt được những kết quả nhất định. Trong nhóm 5 phim chiếu rạp có doanh thu phòng vé cao nhất Việt Nam năm 2023 đều là phim Việt Nam: Nhà bà nữ; Lật Mặt 6: Tấm vé định mệnh, Đất rừng phương Nam, Siêu lừa gặp siêu lầy, Chị chị em em 2.
Về số lượng phòng chiếu phim, tính đến tháng 12.2023, cả nước có khoảng 220 rạp chiếu phim với 1.114 phòng chiếu phim, trong đó số phòng chiếu thuộc thành phần kinh tế nhà nước chiếm khoảng 20%, tư nhân chiếm 80%.
Đặc biệt, kể từ khi Luật Điện ảnh 2022 có hiệu lực, hoạt động quảng bá, xúc tiến phát triển điện ảnh được Nhà nước và các tổ chức, cá nhân quan tâm, đầu tư và hỗ trợ thực hiện. Điện ảnh là một trong những phương thức xúc tiến quảng bá hàng đầu, góp phần to lớn vào thành công của các sự kiện quảng bá du lịch Việt Nam và phát triển công nghiệp văn hóa.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang hoàn thiện Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035, lựa chọn đầu tư đối với điện ảnh các nhiệm vụ xây dựng trường quay tại thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng; đầu tư mở rộng hệ thống Trung tâm Chiếu phim Quốc gia hiện đại tại Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh, nâng cấp hệ thống rạp chiếu phim tại các địa phương…
Tại cuộc làm việc, các đại biểu khẳng định, Luật Điện ảnh 2022 không những tạo hành lang pháp lý cho các chủ thể, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan, hoàn thiện môi trường pháp lý cho hoạt động điện ảnh phát huy được vai trò và ý nghĩa chiến lược của mình, tạo cơ sở để phát triển điện ảnh Việt Nam; mà còn thu hút, khuyến khích được sự tham gia nhiều tổ chức, cá nhân từ mọi thành phần kinh tế vào các lĩnh vực của hoạt động điện ảnh.
Bên cạnh những mặt thuận lợi, ngành điện ảnh còn nhiều vấn đề tồn tại, bất cập, cần được tiếp tục quan tâm, nhất là liên quan đến việc vận hành Quỹ phát triển điện ảnh; việc phân loại phim, phổ biến phim trên không gian mạng; chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng cho ngành điện ảnh chưa được cụ thể hóa, chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực trong lĩnh vực điện ảnh chưa được quan tâm đúng mức…
Nhiều ý kiến cho rằng, việc xây dựng cơ chế, chính sách huy động các nguồn lực đầu tư cho văn hóa, trong đó có điện ảnh liên quan đến nhiều cơ chế, chính sách về đầu tư, tài chính, đất đai, tài sản... thuộc thẩm quyền của các bộ ngành chức năng như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường...
Do đó, cần có sự quan tâm, thống nhất giữa các bên liên quan để khuyến khích phát triển ngành. Với việc đẩy mạnh xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công trong một số lĩnh vực khó thu hút xã hội hóa như văn hóa - điện ảnh, cần có cơ chế ưu đãi về nghĩa vụ tài chính nhiều hơn các lĩnh vực khác, không phân biệt đơn vị công lập và ngoài công lập.
Ngoài ra, Chính phủ cần chỉ đạo có cơ chế hoàn lại tổng số phần trăm chi tiêu của các đoàn làm phim nước ngoài vào quay phim tại Việt Nam để tạo sức hấp dẫn đối với các tổ chức nước ngoài sử dụng dịch vụ sản xuất phim tại Việt Nam; tiếp tục chỉ đạo, bố trí tăng nguồn ngân sách cho các hoạt động sản xuất, phát hành và phổ biến phim nhà nước phục vụ các nhiệm vụ chính trị…
Các địa phương cần chủ động, tích cực tham gia, nghiên cứu đầu tư phát triển điện ảnh, xây dựng, kiện toàn, củng cố tổ chức và hoạt động phát hành, phổ biến phim tại địa phương…
Phát biểu kết thúc cuộc làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Phan Viết Lượng đánh giá cao những thành tựu đạt được trong lĩnh vực điện ảnh thời gian qua, nhất là từ khi Luật Điện ảnh 2022 có hiệu lực với nhiều điểm tiến bộ, ưu việt. Điều đó cho thấy sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với phát triển ngành điện ảnh cũng như cơ chế, chính sách đang ngày càng đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn hoạt động điện ảnh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, điện ảnh nước nhà còn nhiều dư địa, nếu phát huy tốt nguồn lực xã hội, nguồn lực Nhà nước thì sẽ ngày càng phát triển.
Trong thời gian tới, Phó Chủ nhiệm Phan Viết Lượng cho rằng, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định hướng dẫn để đưa Luật Điện ảnh 2022 vào cuộc sống một cách hiệu quả. Đồng thời, chú ý tăng cường phối hợp với các bộ, ngành liên quan trong quá trình xây dựng và triển khai chính sách; nâng cao năng lực quản lý, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực điện ảnh. Một mặt, chú trọng phát triển hạ tầng, công nghệ và nguồn nhân lực cho ngành điện ảnh; mặt khác rà soát, bổ sung chiến lược phát triển điện ảnh phù hợp với các chương trình, mục tiêu quốc gia; tăng cường chính sách khuyến khích, hỗ trợ sản xuất, phổ biến phim, đặc biệt là các tác phẩm điện ảnh có chất lượng cao.
