Cần rõ lộ trình, bảo đảm nguồn lực

Đồng bộ chính sách để phổ cập hiệu quả

Tại phiên thảo luận tổ chiều 22/5, các ĐBQH Đoàn Hà Tĩnh, Hải Dương, Ninh Thuận khẳng định sự ủng hộ đối với chủ trương miễn và hỗ trợ học phí cho học sinh phổ thông. Đây là chính sách nhân văn sâu sắc, phù hợp với Hiến pháp, Luật Giáo dục và các cam kết quốc tế của Việt Nam về quyền học tập của trẻ em. Đồng thời, chính sách góp phần bảo đảm công bằng, bình đẳng trong tiếp cận giáo dục, gắn với yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) phân tích, trong bối cảnh thu nhập của nhiều hộ gia đình, nhất là ở nông thôn và miền núi còn thấp, việc miễn học phí ở trường công lập và hỗ trợ học phí ở cơ sở ngoài công lập là giải pháp giảm gánh nặng tài chính, giúp ngăn chặn tình trạng bỏ học và tạo điều kiện cho mọi trẻ em đều được đến trường.

Tuy nhiên, để chính sách đi vào thực chất, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh cần thiết kế cơ chế phân bổ, quản lý ngân sách chặt chẽ, minh bạch để tránh thất thoát, trục lợi. Việc giao cho HĐND cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ là phù hợp, song cần có khung hướng dẫn thống nhất từ trung ương để bảo đảm sự công bằng giữa các địa phương.

Về đối tượng thụ hưởng, đại biểu cho rằng cần có lộ trình thực hiện phù hợp, ưu tiên trước cho cấp học phổ cập mầm non để tránh gây áp lực ngân sách. Trong bối cảnh mức học phí giữa công lập và ngoài công lập có sự chênh lệch lớn, nhất là tại các đô thị, việc hỗ trợ cần nguyên tắc rõ ràng: không vượt quá mức học phí được miễn tại các trường công lập tương ứng. Đồng thời, cần xây dựng khung học phí chuẩn cho từng cấp học, từng năm học để làm căn cứ chi trả thống nhất.

Đại biểu cũng lưu ý: chính sách hỗ trợ học phí chỉ là một phần trong tổng thể chính sách phát triển giáo dục. Muốn tạo chuyển biến bền vững, phải đồng bộ các cơ chế để khuyến khích xã hội hóa. Hiện các chính sách ưu đãi đối với giáo dục ngoài công lập còn hạn chế, thiếu sức hút, khiến nhiều địa phương thiếu cả trường công và ngoài công lập.

Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn nhận định: cần đánh giá kỹ thực trạng đội ngũ giáo viên mầm non – hiện đang thiếu tới hơn 37.000 biên chế – trước khi thực hiện chính sách miễn, giảm học phí và phổ cập giáo dục mầm non. Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị tính toán rõ phần ngân sách giữa trung ương và địa phương trong hỗ trợ các vùng khó khăn.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn cũng nêu thực tế một số tỉnh đã có Nghị quyết miễn học phí toàn phần hoặc một phần, cho thấy sự đa dạng trong cách làm. Vì vậy, nếu ban hành chính sách ở cấp Trung ương, cần đánh giá kỹ về tính đồng bộ và phù hợp thực tiễn.

Bảo đảm công bằng từ phổ thông đến mầm non

Góp ý dự thảo Nghị quyết phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3–5 tuổi, đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh) cơ bản nhất trí với nội dung nhưng cho rằng một số quy định cần điều chỉnh để phù hợp hơn. Cụ thể, cụm từ “người học là…” không phù hợp vì phổ cập là huy động trẻ trong độ tuổi đến lớp chứ không phải khái niệm “người học”. Đại biểu đề nghị sửa thành: “Nghị quyết này áp dụng đối với trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 5 tuổi trong các cơ sở giáo dục mầm non (không bao gồm các cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài) và các tổ chức, cá nhân có liên quan.”

Về mục tiêu và nguyên tắc thực hiện (Điều 2), đại biểu đề xuất không nên dùng cụm “trên phạm vi toàn quốc” khi chưa có chuẩn phổ cập cấp quốc gia. Ngoài ra, từ “hoàn thành” cũng không phù hợp vì phổ cập được đánh giá theo năm. Nên sửa thành: “Vào năm 2030, 100% đơn vị cấp tỉnh đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.”

Đối với nội dung về cơ chế thực hiện (Điều 3), cần bổ sung yếu tố phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương vì điều kiện giữa các vùng miền khác nhau. Do đó, đề nghị sửa thành: “Việc phổ cập được thực hiện theo lộ trình phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, của các địa phương…”

Đại biểu Trần Đình Gia cũng kiến nghị bổ sung nhiệm vụ cho Chính phủ không chỉ dừng lại ở việc xây dựng Đề án mà cần ban hành Nghị định quy định cụ thể phạm vi, đối tượng và tiêu chuẩn phổ cập; đồng thời, giao Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư hướng dẫn về điều kiện phổ cập như cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên.

Đánh giá cao các chính sách trong dự thảo, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương bày tỏ băn khoăn về tính khả thi, nhất là nguồn lực thực hiện. Do đó, đại biểu đề nghị xác định rõ ai chịu trách nhiệm thực hiện từng nội dung, cấp nào thực hiện, tránh tình trạng đề ra nhiều chính sách nhưng thiếu kinh phí và giao chung chung về cho địa phương.

Tham gia góp ý tại tổ, đại biểu Hoàng Trung Dũng (Hà Tĩnh) cũng đồng tình với việc phổ cập mầm non và cho rằng nếu hỗ trợ trực tiếp qua người học sẽ phát sinh nhiều thủ tục. Việc phân bổ nguồn lực về các cơ sở giáo dục sẽ hiệu quả hơn… Đại biểu nhấn mạnh: bảo đảm các điều kiện học tập cho trẻ mầm non, trong đó đặc biệt quan tâm tới cơ sở vật chất, bởi nhiều nơi vẫn thiếu sân chơi, đồ chơi, khuôn viên và cả vệ sinh an toàn thực phẩm. “Hiện vẫn xảy ra nhiều vụ việc tại các bếp ăn tập thể khiến phụ huynh lo lắng. Vậy thì bếp ăn của trẻ tại trường đã thực sự an toàn?”, đại biểu băn khoăn.

Cũng theo đại biểu Hoàng Trung Dũng, chế độ đãi ngộ cho giáo viên mầm non công lập hiện chưa hợp lý, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Do đó, cần sớm có chính sách phù hợp để thu hút và giữ chân đội ngũ này.

Liên quan vấn đề huy động nguồn lực xã hội hóa trong giáo dục, đại biểu Hoàng Trung Dũng nhấn mạnh: Ngoài việc hỗ trợ của Nhà nước, để trang sắm cơ sở vật chất, tạo điều kiện học tập, rèn luyện cho học sinh cần làm tốt công tác xã hội hoá, trên cơ sở tự nguyện của phụ huynh, với cách thức phù hợp, minh bạch. Đây là nội dung đã có nhiều ý kiến trao đổi trong thời gian qua.

“

Cho rằng chính sách miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp phù hợp trong bối cảnh hiện nay, đại biểu Hoàng Trung Dũng nhấn mạnh: nông nghiệp đang ít được doanh nghiệp quan tâm do thu nhập thấp, rủi ro cao. Một số địa phương như Hà Tĩnh đã có cách làm riêng, nhưng hiệu quả còn hạn chế.
Đại biểu kiến nghị Nhà nước có giải pháp đồng bộ hỗ trợ nông dân trong khâu chế biến, bảo quản, tiêu thụ sản phẩm, đồng thời tạo cơ chế thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp. Việc tích tụ, tập trung ruộng đất cần được chỉ đạo quyết liệt hơn, tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, áp dụng khoa học – công nghệ, nâng cao chất lượng nông sản… “Tại Hà Tĩnh, việc tập trung ruộng đất đã có chuyển biến tích cực, nhất là trong cơ giới hóa sản xuất. Tuy nhiên, để làm được đồng bộ trên diện rộng, vẫn còn rất nhiều khó khăn, dù chủ trương đã rõ”, đại biểu nêu rõ.