Đơn giản hóa quy trình đăng ký lưu hành sản phẩm khoa học công nghệ
Quan tâm đến cơ chế, chính sách để thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, một số đại biểu Quốc hội nhận thấy, dự thảo Nghị quyết quy định chưa rõ nét về cơ chế, chính sách để thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học.
ĐBQH Triệu Thị Ngọc Diễm (Sóc Trăng) cho biết, hiện nay quy trình chuyển giao quyền sở hữu kết quả khoa học và công nghệ còn rườm rà, thiếu cơ chế cho phép nhà khoa học tham gia trực tiếp điều hành doanh nghiệp từ kết quả nghiên cứu; chính sách ưu đãi thuế cho doanh nghiệp khoa học, công nghệ chưa hiệu quả, từ đó còn lãng phí nhiều sản phẩm kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ.
Do đó, đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm đề nghị, dự thảo Nghị quyết cần quan tâm các giải pháp như đơn giản hóa quy trình chuyển giao; áp dụng cơ chế tự động chuyển giao quyền sở hữu kết quả khoa học, công nghệ cho tổ chức chủ trì theo hình thức quyền ưu tiên nhận chuyển giao; cho phép nhà khoa học kiêm nhiệm chức vụ quản lý trong doanh nghiệp mà không phải từ bỏ vị trí trong việc nghiên cứu. Các chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp từ 5 đến 10 năm đối với doanh nghiệp thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ từ nguồn ngân sách nhà nước cùng các quy định kiểm soát có hiệu quả.
ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) phát biểu
Cho rằng nên áp dụng kinh nghiệm các nước trên thế giới, ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) nêu dẫn chứng, một số quốc gia tạo thị trường công nghệ bằng cách các nhà đầu tư, các nhà phát minh cùng với doanh nghiệp phát triển khoa học công nghệ, những dự án lớn nhà nước đầu tư vào thì được hưởng đều về bản quyền. Theo đại biểu, cần thiết bổ sung một điều trong dự thảo Nghị quyết để hướng dẫn và khuyến khích các nhà phát minh, các nhà doanh nghiệp cùng đầu tư vào phát triển, thương mại hóa các sản phẩm khoa học công nghệ.
Cũng nhấn mạnh cần có cơ chế rút ngắn thủ tục thương mại hóa sản phẩm khoa học, công nghệ, ĐBQH Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) đề nghị, bổ sung trong Chương IV dự thảo Nghị quyết quy định về thương mại hóa sản phẩm khoa học, công nghệ.
Cụ thể, đại biểu phân tích, thứ nhất, cần xác định được tỷ lệ phân chia lợi nhuận giữa nhà khoa học, tổ chức khoa học công nghệ với các doanh nghiệp sau khi thương mại hóa sản phẩm công nghệ. “Chính phủ cần cụ thể hóa nội dung này để thúc đẩy thật nhanh và tạo cơ sở pháp lý để các doanh nghiệp, nhà khoa học tự tin trong việc thương mại hóa sản phẩm”.
Thứ hai, cải cách thủ tục hành chính. Trong đó, "thời gian cấp bằng sáng chế phải rút ngắn tối đa xuống 3 năm, trong đó, thời gian thẩm định nội dung không quá 12 tháng. Quy trình đăng ký lưu hành sản phẩm khoa học công nghệ phải được đơn giản hóa, rút ngắn thủ tục hành chính và cần quy định thời gian tối đa để đăng ký lưu hành sản phẩm theo lĩnh vực không quá 24 tháng".
ĐBQH Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) phát biểu
Mặt khác, đại biểu Trần Thị Nhị Hà cũng cho biết, các sản phẩm khoa học công nghệ nhiều lĩnh vực khác nhau như công nghệ thông tin, y tế, sinh học, năng lượng tái tạo hiện chưa có cơ chế thống nhất trong đăng ký lưu hành, một số sản phẩm phải đăng ký qua nhiều cơ quan. Qua đó, đại biểu đề nghị, nên có một quy định về quy trình chung cho các sản phẩm khoa học công nghệ, tránh chồng chéo giữa các bộ, ngành.
Có các cơ chế để đầu tư nhanh kết cấu hạ tầng
Từ thực tiễn địa phương, ĐBQH Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) cho rằng, để thúc đẩy phát triển nhanh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong tình hình hiện nay, nhất là thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đến làm việc, đón đầu các công nghệ mới, các công nghệ tương lai thì điều quan trọng nhất là phải có các cơ chế để đầu tư nhanh kết cấu hạ tầng phục vụ cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Đơn cử như: không gian làm việc, các phòng trưng bày triển lãm hiện đại; phòng thí nghiệm, phòng thí nghiệm kết hợp sản xuất thử nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế để phục vụ công tác thiết kế, đào tạo, tiến tới xây dựng các nhà máy kiểm thử, đóng gói trong lĩnh vực bán dẫn, AI; các phòng nghiên cứu công nghệ sinh học; địa điểm thử nghiệm công nghệ mới cùng với các hạ tầng về năng lượng, nước sạch, hạ tầng số, trung tâm dữ liệu cáp quang, các trạm thu phát sóng 5G, 6G...
Cũng theo đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy, hiện nay quy định của pháp luật chưa có hoặc mới chỉ đề cập chung chung, đặc biệt là các trình tự, thủ tục về đầu tư xây dựng rất rườm rà, chưa có các quy chuẩn kỹ thuật cụ thể và không đáp ứng với yêu cầu của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Trung ương.
Lưu tâm đến trình tự, thủ tục quản lý, khai thác, sử dụng kết cấu hạ tầng đã đầu tư, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy đề nghị, với tài sản do Nhà nước đầu tư toàn bộ nên cho tập thể, cá nhân nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thuê không qua đấu giá quyền khai thác, sử dụng; miễn, giảm tiền cho thuê hoặc cho sử dụng chung để phục vụ nghiên cứu đào tạo... Với tài sản kết hợp giữa nguồn vốn nhà nước và vốn ngoài ngân sách thì cơ quan nhà nước thực hiện quyền quản lý chỉ định cho doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp, nhà khoa học, nhóm chuyên gia quyền khai thác, sử dụng và chịu chi phí vận hành, Nhà nước có thể hỗ trợ một phần chi phí quản lý, vận hành.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cũng đề nghị, cần có cơ chế đột phá về quyền sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm từ nghiên cứu khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trên cơ sở hạ tầng có nguồn vốn nhà nước hoặc vốn kết hợp nguồn vốn giữa Nhà nước với vốn tư nhân theo hướng người nghiên cứu được hưởng trọn vẹn quyền sở hữu trí tuệ các sản phẩm này hoặc có sự thỏa thuận giữa người làm ra sản phẩm với cơ quan quản lý nhà nước. Đồng thời, được áp dụng quy định tại Điều 4 của dự thảo Nghị quyết về cơ chế thương mại hóa các sản phẩm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo từ hạ tầng do Nhà nước đầu tư.
