Cần có chiến lược để công nghiệp xây dựng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn quốc gia

Phát triển mạnh nhưng vẫn có nguy cơ tụt hậu

Theo ông Lê Viết Hải, dù đóng góp lớn cho ngành kinh tế quốc gia cũng như sự phát triển của cơ sở hạ tầng song ngành xây dựng vẫn đang đứng trước nguy cơ tụt hậu.

Cụ thể, ngành xây dựng Việt Nam đã không đi theo con đường phát triển bình thường mà có thể nói là nhảy vọt khi được xây dựng trên nền tảng những công cụ và hệ thống hiện đại nhất. Đồng thời, dựa vào nỗ lực học hỏi, tích hợp tinh hoa về khoa học kỹ thuật công nghệ trong ngành xây dựng từ nhiều nguồn khác nhau trên thế giới như: Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, và nhiều nước ở các Châu Âu, Mỹ, Úc,… 

Gần 10 năm trở lại đây, các nhà thầu nội với đội ngũ kỹ sư có trình độ tay nghề cao đã thay thế nhà thầu ngoại ở hầu hết các dự án có quy mô lớn và yêu cầu kỹ, mỹ thuật cao. Doanh nghiệp xây dựng nội đã gần như chiếm lĩnh thị trường trong nước và đem lại lợi thế cạnh tranh không nhỏ cho nền kinh tế khi giảm được suất đầu tư đáng kể cho rất nhiều dự án với giá thành thấp hơn rất nhiều so với các tổng thầu nước ngoài.

Đơn cử, vào những năm 90 của thế kỷ trước, những cao ốc được thực hiện bởi các nhà thầu ngoại, giá thành không dưới 2.000 USD/m2 trong khi hiện nay chi phí nhân công và vật tư đều tăng cao nhưng giá thành xây dựng các cao ốc hạng A chỉ trong khoảng 1.000 USD/m2.

Tuy nhiên, từ năm 2015 đến nay, thị trường xây dựng trong nước đã không còn nhiều nhà thầu nước ngoài tham gia thi công xây dựng, chúng ta đã làm chủ thị trường nhưng lại mất cơ hội học hỏi. Trong khi đó, công tác nghiên cứu phát triển của Việt Nam còn yếu kém. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến chúng ta bị tụt hậu. Nếu không có một chiến lược phù hợp, Việt Nam sẽ lại mất thị trường nội địa vào tay những nhà thầu quốc tế thêm một lần nữa.

Những biến động tiêu cực của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng suốt những năm qua khiến cho các doanh nghiệp xây dựng đã khó khăn lại càng khó khăn hơn. Từ năm 2017 có rất ít dự án nhà ở đô thị được cấp giấy phép xây dựng, trong khi đó nguồn nhân lực trong ngành vẫn cứ tăng liên tục nhưng nguồn việc thì không tăng mà ngược lại sụt giảm rất mạnh.

Từ thực trạng thiếu việc làm tạo nên mất cân đối cung cầu đã gây bất lợi rất lớn cho các nhà thầu, thị trường xây dựng trở nên cạnh tranh khốc liệt khiến các doanh nghiệp xây dựng không còn lợi nhuận.

Trong thời gian gần đây, tình trạng chậm thanh toán của các chủ đầu tư ngày càng trầm trọng hơn khiến nhiều nhà thầu suy yếu, điêu đứng do không thể cân đối được dòng tiền để duy trì nguồn lực sản xuất, thậm chí nhiều doanh nghiệp xây dựng và sản xuất kinh doanh vật liệu xây dựng bị phá sản hoặc có nguy cơ phá sản.

Cần có chiến lược mang tầm quốc gia

Hiện nay, thị trường xây dựng thế giới có giá trị khoảng 13.500 tỷ USD và theo dự báo đến năm 2030 sẽ lên đến 19.000 tỷ USD. Trong khi đó, ở Việt Nam trong những năm gần đây, tổng sản lượng ngành Xây dựng chỉ khoảng 80 tỷ USD, tức là chỉ xấp xỉ 0,6% quy mô của thị trường thế giới. Nếu thành công trong việc khai thác thị trường này, xây dựng sẽ trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn của quốc gia với mục tiêu chiếm khoảng 1,8% thị trường này, tức nâng sản lượng xây dựng lên gấp 3 lần (240 tỷ USD).

Ông Hải nhận định, không chỉ đem lại lợi ích kinh tế, phát triển công nghiệp xây dựng ra thị trường toàn cầu còn giúp giải quyết bài toán dư thừa trầm trọng nguồn nhân lực. Phát triển công nghiệp xây dựng ra thị trường toàn cầu còn là phương cách hữu hiệu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành Xây dựng Việt Nam, đảm bảo chúng ta luôn có được cơ hội để tiếp thu và tích hợp kịp thời tinh hoa của cả thế giới.

Từ những phân tích nói trên, ông Hải cho hay, đây là một yếu tố quan trọng mang tính chiến lược giúp chúng ta luôn đủ mạnh để bảo vệ được thị trường nội địa. "Vì vậy, chúng ta cần phải có giải pháp nuôi dưỡng và nâng tầm ngành Xây dựng để công nghiệp xây dựng có thể chinh phục được thị trường nước ngoài và từ đó trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn của quốc gia", ông Hải chia sẻ.

Bên cạnh đó, ông Hải cũng lưu ý rằng cơ hội này chỉ đến một lần, nếu chậm chân chúng ta sẽ không thành công bởi giai đoạn dân số vàng với những thuận lợi về nguồn nhân lực dồi dào sẽ qua đi rất nhanh, dự báo kết thúc vào năm 2034 và chúng ta không thể vượt qua bẫy thu nhập trung bình.

Từ những điều đó, ông Hải cho biết, Hiệp hội Xây dựng và Vật liệu xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh; Hội Kỹ sư xây dựng Việt Nam; HĐQT Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình đã nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của doanh nghiệp xây dựng trong việc thực hiện chiến lược này và sẽ mang mọi nỗ lực để cùng Chính phủ, cùng các đồng nghiệp, các hiệp hội và các chuỗi cung ứng thực hiện thành công mục tiêu chiến lược nói trên.