Cần chú ý điều kiện giam giữ đối với người bị dẫn độ là phụ nữ

Bảo đảm quyền của phụ nữ, trẻ em

Thảo luận tại tổ, các đại biểu đánh giá cao dự thảo Luật Dẫn độ, cho rằng dự thảo đã khắc phục được nhiều bất cập của quy định hiện hành, bảo đảm tính chặt chẽ, khả thi, phù hợp với thông lệ quốc tế, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa (Hải Dương) đề nghị dự thảo luật cần nghiên cứu bổ sung để bảo đảm quyền cơ bản của phụ nữ và trẻ em trong quá trình dẫn độ, không bị phân biệt đối xử, lạm dụng hay xâm hại. Đặc biệt, cần chú ý điều kiện giam giữ đối với người bị dẫn độ là phụ nữ, bảo đảm họ không bị bạo lực, xâm hại, không bị đối xử bất công hoặc thiếu sự bảo vệ.

Việc quy định điều kiện dẫn độ cần quan tâm chế độ giam giữ phù hợp với phụ nữ, bao gồm cả các vấn đề về sức khỏe sinh sản. Trường hợp người bị dẫn độ là phụ nữ mang thai hoặc đang nuôi con nhỏ, cần có biện pháp hỗ trợ y tế và chăm sóc sức khỏe trong suốt quá trình giam giữ và chuyển giao.

Liên quan đến trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ của Việt Nam, dự thảo luật quy định cơ quan lập yêu cầu dẫn độ sẽ chuyển hồ sơ tương trợ tư pháp về hình sự cho Viện Kiểm sát nhân dân tối cao để đề nghị nước ngoài tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự. Đồng thời, chuyển hồ sơ vụ án và bản án của Tòa án Việt Nam cho nước ngoài công nhận và thi hành. Đây là quy định mới so với Luật Tương trợ tư pháp hiện hành…

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, nội dung này phụ thuộc vào pháp luật của nước ngoài và cần có sự phối hợp chặt chẽ với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao – cơ quan đầu mối thực hiện tương trợ tư pháp hình sự. Do đó, đề nghị cần bổ sung căn cứ, nguyên tắc, trình tự, thủ tục cụ thể bảo đảm tính khả thi khi thực hiện.

Về trường hợp bắt người trong tình huống khẩn cấp để dẫn độ, dự thảo luật quy định: nếu nước ngoài yêu cầu Việt Nam bắt người trong trường hợp khẩn cấp thì thực hiện theo điều ước quốc tế mà hai bên là thành viên hoặc theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự nếu có đủ thông tin và cam kết. Dự thảo cũng bổ sung quy định: trường hợp nước ngoài chưa ký kết điều ước quốc tế với Việt Nam nhưng có yêu cầu bắt người khẩn cấp thì trình tự, thủ tục sẽ theo pháp luật Việt Nam. Đại biểu cho rằng đây là quy định cần thiết để ngăn ngừa tội phạm bỏ trốn.

Tuy nhiên, cần cân nhắc bổ sung quy định rõ hơn về việc bắt người khi nước ngoài chưa gửi yêu cầu dẫn độ chính thức; đồng thời, quy định trình tự, thủ tục cụ thể bảo đảm việc thực hiện chặt chẽ, đúng pháp luật.

Bảo đảm quy định thống nhất

Cơ bản nhất trí với nội dung dự thảo, đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh) đề nghị bổ sung và hoàn thiện một số quy định cụ thể. Về nguyên tắc dẫn độ (Điều 4), đại biểu đề nghị bổ sung cụm từ “thống nhất”, chỉnh lý thành “… thống nhất, phù hợp với Hiến pháp, pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên” để bảo đảm đầy đủ và chặt chẽ.

Về dẫn độ có điều kiện (Điều 12), dự thảo quy định Bộ Công an có thể chấp nhận một phần hoặc toàn bộ điều kiện do nước ngoài yêu cầu khi đề nghị dẫn độ. Tuy nhiên, theo đại biểu Trần Đình Gia, ngoài hai khả năng đó, cần bổ sung trường hợp Việt Nam không chấp nhận bất kỳ điều kiện nào để bảo đảm tính đầy đủ, toàn diện của quy định.

Đối với quyết định dẫn độ cho nước ngoài (Điều 29), dự thảo quy định: trường hợp không thuộc thẩm quyền, hoặc bên nước ngoài rút yêu cầu dẫn độ, hoặc người bị yêu cầu dẫn độ đã rời khỏi Việt Nam, hoặc “vì lý do khác” mà việc xem xét không thể tiến hành được thì sẽ đình chỉ việc xem xét yêu cầu dẫn độ. Đại biểu đề nghị không sử dụng cụm từ “vì lý do khác”, vì cách diễn đạt này không rõ ràng, dễ gây khó khăn trong quá trình áp dụng. Nếu cần, nên quy định cụ thể hoặc giao cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn chi tiết.

Về trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp (Điều 33), đại biểu đề nghị bổ sung thời hạn cụ thể để cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam nhận được văn bản chính thức của nước yêu cầu dẫn độ đối với người bị bắt khẩn cấp, bảo đảm việc thực hiện đúng pháp luật, tránh kéo dài.

Đối với quy định từ chối dẫn độ cho nước ngoài (Điều 41), đại biểu đề nghị rà soát bỏ cụm từ “cho nước ngoài” sau cụm từ “từ chối dẫn độ” vì chủ thể yêu cầu dẫn độ có thể là quốc gia hoặc tổ chức quốc tế, ví dụ như Tòa án Hình sự quốc tế trong trường hợp Việt Nam gia nhập. Đại biểu cũng đề nghị bổ sung căn cứ từ chối dẫn độ trong trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ không có mặt trên lãnh thổ Việt Nam vào thời điểm Việt Nam nhận được yêu cầu dẫn độ.

Bên cạnh đó, để bảo đảm sự thống nhất, đại biểu Trần Đình Gia đề nghị rà soát, thống nhất cách sử dụng cụm từ “Tòa án nhân dân có thẩm quyền của Việt Nam” và “Tòa án của Việt Nam” để tránh cách hiểu không đồng nhất khi áp dụng trong thực tiễn.