Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Nguyễn Văn Thể, các dự án đường bộ cao tốc có quy mô, yêu cầu kỹ thuật phức tạp, tổng mức đầu tư lớn, thời gian chuẩn bị và hoàn thiện các thủ tục đầu tư theo quy định pháp luật để khởi công dự án cần khoảng 3 năm, thời gian thi công hoàn thành công trình từ 2 - 3 năm. Chính vì vậy, phần lớn các dự án đường bộ cao tốc khó có thể hoàn thành trong một kỳ trung hạn.
Theo Tờ trình số 519 của Chính phủ gửi Quốc hội báo cáo tiền khả thi dự án cao tốc Bắc Nam phía Đông (giai đoạn 2021 - 2025), 12 dự án cao tốc mới với tổng mức đầu tư khoảng 146.990 tỷ đồng bằng vốn ngân sách sẽ do các địa phương có tuyến đường đi qua làm chủ đầu tư. Lý do là bởi một số địa phương được giao quản lý, triển khai đầu tư đường bộ cao tốc đã tạo tính chủ động, kịp thời giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong giải phóng mặt bằng, tái định cư, tìm kiếm nguồn cung cấp vật liệu xây dựng... Và việc phân cấp từ Bộ về địa phương sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các tỉnh, thành phố trong quy hoạch và phát triển không gian đô thị, các khu kinh tế, khu công nghiệp hai bên đường cao tốc...
Tuy nhiên, trái ngược với nhận định này, nhiều ý kiến cho rằng đây là dự án lớn, đóng vai trò rất quan trọng đối với việc phát triển đất nước trong giai đoạn sắp tới. Việc giao cho các địa phương sẽ không phù hợp với quy định của Luật Giao thông đường bộ, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Xây dựng, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý tài sản công. Đồng thời không bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật và dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Bên cạnh đó, có ý kiến chỉ ra rằng, đây là công trình cấp đặc biệt với tiêu chuẩn cao, đòi hỏi năng lực quản lý và triển khai dự án ở trình độ chuyên nghiệp, nhiều kinh nghiệm và đáp ứng yêu cầu dự án quan trọng quốc gia với hệ thống tiêu chuẩn thống nhất, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông có yêu cầu cao trong việc khai thác đồng bộ toàn tuyến.
Phân tích cụ thể hơn, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, các địa phương chưa thể bảo đảm được chất lượng công trình. Hơn nữa, với công trình giao thông cấp quốc gia cần bảo đảm tính liên thông các vùng, quản lý thống nhất ở mức độ cao nên Bộ Giao thông - Vận tải phải chịu trách nhiệm bảo đảm chất lượng đồng đều ở các địa phương tham gia dự án. Chính phủ chỉ đạo sát sao, gắn trách nhiệm của các cơ quan liên quan trong việc triển khai dự án này, bảo đảm đúng tiến độ, chất lượng đề ra. Đặc biệt, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý cần bảo đảm các yêu cầu cấp cao của công trình giao thông quan trọng, tránh việc chất lượng công trình không đạt yêu cầu, gây khó khăn trong khai thác sử dụng.
Tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông là trục xương sống, nhu cầu rất lớn cho sự phát triển của đất nước. Do đó, việc có nên giao cho địa phương tổ chức thực hiện đầu tư xây dựng, quản lý, bảo trì các dự án thành phần hay không cần được cân nhắc, tính toán kỹ lưỡng, toàn diện để vừa phù hợp với khả năng, vừa bảo đảm tiến độ, chất lượng công trình.
