Theo lý giải của đại biểu Hà Thọ Bình, thực hiện Kết luận số 41-KL/TW ngày 31.3.2009 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (Khóa X) về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW ngày 5.10.2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (Khóa IX) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) và lực lượng dự bị động viên (DBĐV) trong tình hình mới, chỉ rõ: “Chú trọng xây dựng nâng cao chất lượng DQTV ở vùng trọng điểm quốc phòng an ninh và những địa bàn phức tạp. Bảo đảm chế độ, chính sách thỏa đáng đối với lực lượng này theo giá trị ngày công lao động thực tế và phù hợp với khả năng của địa phương”.
Đại biểu cũng nêu rõ, Luật Dân quân tự vệ 2019, quy định Dân quân thường trực là lực lượng thường trực làm nhiệm vụ tại các địa bàn trọng điểm về quốc phòng (khoản 4 Điều 2), trực tiếp tham gia chống khủng bố, giải thoát con tin, trấn áp tội phạm, giải tán biểu tình, bạo loạn; phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm ở những khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao; cứu sập, cứu hộ, cứu nạn, chữa cháy, khắc phục sự cố, thảm họa ở khu vực nguy hiểm đến tính mạng. Đây là những nhiệm vụ có yêu cầu cao, tính chất phức tạp, phải huy động kịp thời, hoạt động không kể ngày, đêm, thường xảy ra trên địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, điều kiện môi trường khắc nghiệt, nguy hiểm, đặc biệt nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của Dân quân thường trực; thời gian thực hiện nghĩa vụ Dân quân thường trực là 2 năm (khoản 2, Điều 8).
Luật Dân quân tự vệ quy định Dân quân thường trực được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế như: hạ sĩ quan, binh sĩ QĐND Việt Nam tại ngũ (điểm c khoản 1 Điều 34) để bảo đảm tính tương quan giữa các lực lượng có tính chất hoạt động tương đồng.
Bên cạnh đó, tại khoản 4 Điều 12 Nghị định số 72/2020/NĐ-CP ngày 30.6.2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Dân quân tự vệ về tổ chức xây dựng lực lượng và chế độ, chính sách đối với dân quân tự vệ quy định: “Mức hưởng các chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế như: hạ sĩ quan, binh sĩ QĐND Việt Nam đang tại ngũ theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế”. Theo quy định của pháp luật về nghĩa vụ quân sự, thì hạ sĩ quan, binh sĩ QĐND Việt Nam đang tại ngũ và thân nhân của hạ sĩ quan, binh sĩ tại ngũ được mua thẻ bảo hiểm y tế bằng ngân sách nhà nước…
“Thực tế tại các địa phương, đối tượng Dân quân thường trực đang được hưởng các chế độ chính sách như hạ sĩ quan, binh sĩ QĐND Việt Nam đang tại ngũ, nhưng thân nhân Dân quân thường trực chưa được mua thẻ bảo hiểm y tế bằng ngân sách nhà nước”, đại biểu Hà Thọ Bình nêu rõ.
Cũng theo đại biểu, hiện nay, Bộ Quốc phòng đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 72/2020/NĐ-CP ngày 30.6.2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Dân quân tự vệ về tổ chức xây dựng lực lượng và chế độ, chính sách đối với Dân quân tự vệ… Cùng đó, Dự thảo Nghị định bổ sung khoản 4a Điều 12 Nghị định số 72/2020/NĐ-CP quy định thân nhân của Dân quân thường trực được tham gia bảo hiểm y tế như đối với thân nhân của hạ sĩ quan, binh sĩ QĐND Việt Nam tại ngũ… Để phù hợp giữa nhiệm vụ, quyền lợi của đối tượng dân quân thường trực và tương đồng với quyền lợi của hạ sĩ quan, binh sĩ QĐND Việt Nam tại ngũ.
Hiện nay, có 4.541 xã, phường, thị trấn trọng điểm về quốc phòng (trong đó: Biên giới 431; Ven biển 596; ATK 229; Đảo 70; Nội địa 3.215); số lượng thân nhân của Dân quân thường trực khoảng 82.000 người, trong đó có khoảng 30% thân nhân đã tham gia bảo hiểm y tế theo các nhóm đối tượng khác; còn lại khoảng 70% thân nhân Dân quân thường trực chưa tham gia bảo hiểm y tế và cần được ngân sách nhà nước hỗ trợ mua thẻ với khoảng 57.000 người... Với mức hỗ trợ 100%, mức đóng là 4,5% của lương cơ sở hiện nay là 2.340.000 đồng, dự kiến ngân sách bảo đảm để chi trả tối đa cho đối tượng này khoảng 72 tỷ đồng/năm.
Dẫn thống kê trên từ Bộ Quốc Phòng, ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh Hà Thọ Bình nhấn mạnh: Để tạo động lực, sự yên tâm đối với dân quân thường trực trong thực hiện nhiệm vụ, Bộ Quốc phòng đề nghị bổ sung đối tượng trên vào dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế để bảo đảm tính thống nhất, tương đồng với quy định của pháp luật về nghĩa vụ quân sự.
