Thực trạng về thu nhập của giáo viên mầm non ngoài biên chế
Vấn đề lương bổng và phúc lợi cho giáo viên mầm non ở Trung Quốc chủ yếu xoay quanh tình trạng chênh lệch giữa giáo viên có biên chế và không biên chế. Giáo viên có biên chế hưởng lương ổn định, bảo hiểm xã hội và lộ trình thăng tiến rõ ràng. Ngược lại, phần lớn giáo viên không biên chế nhận mức lương thấp hơn, phúc lợi hạn chế và ít có sự bảo đảm công việc.
Theo thống kê, đến năm 2021, chỉ 20,66% giáo viên mầm non toàn thời gian trên cả nước có biên chế, còn lại 79,34% không có sự bảo vệ này. Giáo viên biên chế trung bình có thu nhập cao hơn 30 - 40% so với giáo viên không biên chế ở khu vực thành thị và lên tới 50% ở khu vực nông thôn, theo dữ liệu của Bộ Giáo dục. Do đó, tỷ lệ nghỉ việc của giáo viên không biên chế, nhất là ở khu vực thu nhập thấp, vượt 15% mỗi năm vì lương thấp và điều kiện làm việc không ổn định.
Bảo đảm lương và phúc lợi công bằng
Luật Giáo dục Mầm non mới đánh dấu sự chuyển đổi lớn trong cách tiếp cận của Trung Quốc đối với chính sách giáo dục mầm non. Thay vì mở rộng biên chế (vốn đòi hỏi nhiều chi phí và phức tạp), luật đề xuất các tiêu chuẩn về lương và phúc lợi áp dụng chung cho tất cả giáo viên mầm non. Trước hết phải kể đến nguyên tắc “cùng công việc, cùng mức lương”, yêu cầu các giáo viên thực hiện cùng vai trò phải nhận mức lương tương xứng, không phân biệt vị trí biên chế.
Bên cạnh đó, các trường mầm non và tổ chức giáo dục phải bảo đảm mức lương và phúc lợi công bằng cho giáo viên theo tiêu chuẩn quốc gia, bao gồm lương cơ bản và các khoản thưởng dựa trên kinh nghiệm, trình độ, cũng như địa phương làm việc. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy, mức lương của giáo viên mầm non trung bình chỉ bằng 70% mức lương mà giáo viên tiểu học kiếm được. Luật mới hiện yêu cầu mức lương của giáo viên mầm non công phải được bảo đảm ngang bằng với giáo viên tiểu học và trung học về chế độ phúc lợi, chức danh công việc và cơ hội thăng tiến.
Các trường cũng phải đóng bảo hiểm xã hội cho giáo viên mầm non, bao gồm lương hưu, bảo hiểm y tế, thai sản, thất nghiệp và bảo hiểm tai nạn lao động, giúp giáo viên có được sự ổn định tài chính. Ngoài ra, Trung Quốc còn có chính sách hỗ trợ giáo viên, đặc biệt ở các khu vực khó khăn, bằng cách cung cấp trợ cấp nhà ở hoặc lựa chọn nhà ở giá rẻ. Điều này không chỉ giảm bớt áp lực tài chính, mà còn nâng cao sự hài lòng trong công việc của giáo viên tại các khu vực nông thôn.
Ngoài ra, luật còn quy định rằng Chính phủ và các sở, ban, ngành, trường học liên quan phải lập kế hoạch đào tạo giáo viên toàn diện, cung cấp nhiều hình thức đào tạo chuyên môn khác nhau, bảo đảm giáo viên mầm non luôn cập nhật các thông lệ tốt nhất trong quá trình phát triển của trẻ. Các chương trình đào tạo giúp giáo viên mầm non nâng cao kỹ năng và mở rộng cơ hội thăng tiến, từ đó gia tăng thu nhập và phát triển sự nghiệp. Ngoài ra, các cơ sở giáo dục phải cung cấp môi trường làm việc an toàn, hỗ trợ với đầy đủ cơ sở vật chất, tài liệu giảng dạy và dụng cụ cần thiết để giảm bớt gánh nặng công việc cho giáo viên.
Chính phủ tăng cường hỗ trợ tài chính từ trung ương đến địa phương nhằm thực hiện các chính sách trên. Chẳng hạn như tài trợ cho các trường mầm non công lập đã tăng hàng năm, với hơn 180 tỷ nhân dân tệ (tương đương 27,5 tỷ USD) được phân bổ vào năm 2022 để hỗ trợ lương, phúc lợi và cải thiện cơ sở hạ tầng.
Các trường tư thục, vốn chiếm một phần lớn trong hệ thống giáo dục mầm non Trung Quốc, có thể nhận trợ cấp nếu đáp ứng các tiêu chuẩn lương và phúc lợi mới. Điều này giúp các cơ sở tư thục, đặc biệt ở khu vực nông thôn, có đủ năng lực trả lương cạnh tranh và giữ chân giáo viên.
Nâng cao tiêu chuẩn và tính chuyên nghiệp của giáo viên
Bộ Giáo dục Trung Quốc mới đây đã giải thích Luật Giáo dục mầm non mới, nhấn mạnh mục tiêu nâng cao các tiêu chuẩn an toàn, tính chuyên nghiệp và phúc lợi trong giáo dục trẻ nhỏ. Với số lượng trẻ mầm non tại Trung Quốc đạt khoảng 48 triệu vào năm 2023, luật được xem là bước tiến quan trọng để cải thiện giáo dục mầm non, tập trung vào sức khỏe thể chất, cảm xúc và sự phát triển toàn diện của trẻ em.
Luật mới yêu cầu tất cả giáo viên mầm non, nhân viên liên quan phải đăng ký với các cơ quan giáo dục và vượt qua các cuộc kiểm tra lý lịch lẫn sức khỏe nghiêm ngặt. Các biện pháp này nhằm bảo đảm chỉ những cá nhân đủ tiêu chuẩn, đáng tin cậy mới được làm việc trong môi trường trẻ thơ.
Luật cấm tuyển dụng làm việc tại trường mầm non đối với những cá nhân có tiền án liên quan đến: bạo hành hoặc gây thương tích về thể chất; xâm hại hoặc quấy rối tình dục; sử dụng ma túy, cờ bạc và các hoạt động tội phạm khác. Ngoài ra, những cá nhân có tiền sử nghiện rượu, vi phạm đạo đức nghiêm trọng hoặc bất kỳ hành vi nào có khả năng gây nguy hiểm cho sức khỏe của trẻ em đều bị cấm làm việc với trẻ nhỏ.
Trung Quốc đang phải đối mặt với tình trạng thiếu giáo viên đáng kể trong lĩnh vực giáo dục mầm non, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, nơi cứ 1 trong 4 trường mầm non vẫn thiếu giáo viên. Để giải quyết vấn đề đó, luật mới yêu cầu các tiêu chuẩn phân bổ giáo viên tối thiểu dựa trên số lượng học sinh, yêu cầu tỷ lệ giáo viên trên học sinh không quá 1:20 ở hầu hết các trường mẫu giáo. Ngoài ra, luật kêu gọi tăng cường các đợt tuyển dụng và khuyến khích những người mới tốt nghiệp tham gia giáo dục mầm non, với mục tiêu tăng 15% số lượng giáo viên mầm non có trình độ vào năm 2025.
Để bảo vệ phẩm giá và an toàn của trẻ em, luật pháp Trung Quốc áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt nhằm truy cứu trách nhiệm đối với hành vi phi đạo đức. Mọi hình thức trừng phạt thể xác, hình phạt trá hình, phân biệt đối xử hay hành vi xúc phạm từ giáo viên hoặc nhân viên tại các cơ sở giáo dục mầm non đều bị nghiêm cấm. Thống kê gần đây cho thấy, tình trạng trẻ em bị ngược đãi tại trường mầm non có xu hướng gia tăng, buộc Chính phủ phải siết chặt quy định. Các trường học và cơ quan có thẩm quyền phải ngay lập tức xử lý các trường hợp vi phạm, áp dụng các hình phạt nghiêm khắc từ đình chỉ công tác đến sa thải, tùy theo mức độ nghiêm trọng của hành vi.
